Gelişmekte Olan Ekonomilerde İhracatın Reel Efektif Döviz Kuru Endeksine Olan Duyarlılığı: Panel Veri Analiz

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 25, 12 - 24, 27.09.2021

Hakan Tunc

Öz

Gelişmekte olan ülkelerde yaşanan dış ticaret açıkları ve döviz kaynaklı krizler, ekonomi yönetimlerinin ihracatta yoğunlaşmasına neden olmuştur. Ülkeler ihracatı artırmak için teşvikler başta olmak üzere reel politikaların yanında döviz kuru ayarlamaları ile de ihracatı artırmayı amaçlamaktadır.
Bir ekonomide yerli paranın değer kaybetmesi, yerli para cinsinden olan maliyetler sabit iken ilgili ülkenin mallarının fiyatlarının görece ucuzlamasına neden olurken, rakiplere nazaran karşılaştırmalı üstünlüğün de artmasına neden olmaktadır. Döviz kuru ile ihracat arasındaki ilişkinin tespitinde nominal kurların yetersiz kalması sebebiyle reel kurların hesaplanma gerekliliği artarken merkez bankaları reel efektif döviz kuru hesaplamalarına başlamıştır. Reel efektif döviz kuru yerli para ile ülkenin yoğun ticaret yaptığı ülke para birimlerinin ortalamasının oranlanmasının fiyat ve maliyet etkisinden arındırılarak hesaplanmaktadır. Reel efektif döviz kurundaki bir azalma ülke mallarının rakip ülke mallarına göre görece ucuzlaması anlamına gelirken, bu çalışmada gelişmekte olan ekonomilerde reel efektif döviz kurundaki yüzde birlik azalışın, ihracatı on binde otuz üç artırdığı tespit edilmiştir. Çalışmada 25 ülkeli panel veri analizi yapılmış olup tahminler tesadüfi etkiler modeli yardımıyla yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

REER, İhracat, Panel Veri, Duyarlılık

Kaynakça

• Aktaş, C. (2010), “Türkiye’de Reel Döviz Kuru İle İhracat ve İthalat Arasındaki İlişkinin Var Tekniğiyle Analizi”, Zkü Sosyal Bilimler Dergisi. 6 (11), 123–140
• Egeli, H. A.(1992), “Türkiye’de 1980 Sonrası Dönemde İhracatın Gelişimi ve İzlenen Politikaların Etkinlikleri”, Dokuz Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi,7(2), 117-131.
• Terzi, H. Ve Zengin, A.(1995), “Türkiye’de Kur Politikası, İthalat, İhracat ve Dış Ticaret Dengesi İlişkisinin Ekonometrik Analizi”, Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 11(2), 247-266.
• Sivri, U. Ve Usta, C.(2001), “Reel Döviz Kuru, İhracat ve İthalat Arasındaki İlişki”, Uludağ Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 19(4), 1-17 (Http://İktisat.Uludag.Edu.Tr/Dergi/11/16-Ugur/16- Ugur.Htm, 13.02.2005).
• Saatçioğlu, C., Kutlu, R.(2004), “Türkiye’nin Dış Ticaret Yapısı Üzerine Bir Uygulama (1993-2002)”, Selçuk Üniversitesi İibf Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4(7), 140-155.
• Kızıltan A., Ciğercioğlu O, (2008), “Türkiye’de Reel Döviz Kuru Değişmelerinin İhracat ve İthlata Etkisi”, Ekev Akademi Dergisi, 12(36), 423-446.
• Yurtoğlu. T.(2017), “Reel Döviz Kuru İle İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (1997-2015)” Gazi İktisat Ve İşletme Dergisi, 3,(1), 71-87.
• Bhattacharya, R.,(1997), “The Trade Balance and The Real Exchange Rate Evidence From A Var For The United States”, The Journal Of Economics, 23,(1), 59-71
• Jiranyakul, K., Brahmasre T., (2002), “An Analysis Of The Determinants Of Thailand’s Exports and Imports With Major Trading Partners”, Southwestern Economic Review, 111-122 (Http://Www.Ser.Tcu.Edu/20027111-122%202002.Pdf,08.05.2005)
• Stucka, T. (2003), “The Impact Of Exchange Rate Changes On The Trade Balance İn Croatia”, Working Pa-Pers, Croatian National Bank, Ss.1-24. Http://Www.Hnb.Hr/Publikac/İstrazivanja/W011.Pdf,20.06.2005
• Arize, A., Malindretos, J. Ve Kasibhatla K. M. (2003), “Does Exchange-Rate Volatility Depress Export Flows: The Case Of Ldc’s” International Advances İn Economic Research, 9(1), 7-19.
• Serenis, D., & Tsounis, N. (2014), “Exchange Rate Volatility and Aggregate Exports: Evidence From Two Small Countries”, Hindawi Publishing Corporation Isrn Economics, Article Id 839380, 1(10), (Http://Dx.Doi.Org/10.1155/2014/839380).
• Şahin, D , Durmuş, S . (2019). “Türkiye’de Reel Efektif Döviz Kuru, İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisinin Analizi” . Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 9 (1) , 210-223 . Retrieved From Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Pub/Joiss/İssue/47457/599343
• Ahmed, S., Appendino, M., ve Ruta., M. (2015), “Global Value Chains and The Exchange Rate Elasticity Of Exports” International Monetary Fund And World Bank, Https://Www.Wto.Org/English/News_E/Events_E/Presentation_Swarnali_Ahmed.Pdf , Erişim Tarihi: 11,03,2021.
• Mohsen. B.O. ve Zohre. A.(2006), “Exchange Rate Sensitivity Of U.S. Trade Flows: Evidence From Industry Data” Southern Economic Journal, 72 (3) (Jan. 2006), 542-559 Karamollaoğlu N. ve Yalçin C., (2019), “Exports, Real Exchange Rates and Dollarization: Empirical Evidence From Turkish Manufacturing Firms”, Empirical Economics, 59, 2527–2557 Yaya M., E. ve Lu. X., (2012), “The Short-Run Relationship Between Real Effective Exchange Rate and Balance of Trade İn China”, International Journal Of Applied Economics, March 2012, 9(1), 15-27.
• Sendilmen, B . (2017). “The Impact of Real Effective Exchange Rate Volatility on The Trade Between The U.S. And Turkey: an Ardl Approach”, Journal of Yaşar University , 12 (46) , 103-112 . Retrieved From Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Pub/Jyasar/İssu/31218/339645
• Raksong S. ve Somatthıra B., (2021), “Econometric Analysis of The Determinants Of Real Effective Exchange Rate İn The Emerging Asean Countries”, The Journal Of Asian Finance, Economics And Business, 8 (3), 731-740
• Ampaire J.O.(2021), “The Effect of Volatility of Real Effective Exchange Rate on Trade in Uganda (1984-2019)” Http://Dissertations.Mak.Ac.Ug/Handle/20.500.12281/9046, Erişim Tarihi: 11.03.2021.
• Barışık, S. ve Dursun, E . (2018), “Gelişmekte Olan Ekonomilerde Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret Hadleri İlişkisi: 2000-2016 Örneği” . Journal of International Management Educational and Economics Perspectives, 6 (2), 1-16 . Retrieved From Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Pub/Jimeep/İssue/40562/465112
• Rahutami, A. I. (2012), “Real Exchange Rate Volatility and International Trade:Asean Experience Towards Asean” Economic Community Seminar and Discussion Paper. 1(15). Nijmegen, Hollanda: Nijmegen School of Management Radboud University.
• Çeştepe, H , Arslan, E. ve Yazıcı, M . (2020), “Toplam Faktör Verimliliği, Ekonomik Büyüme ve İhracat İlişkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler Örneği”, Yönetim Ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 27 (3) , 495-510 . Doı: 10.18657/Yonveek.770977
• Begovic, S. ve Kreso, S. (2017), “The Adverse Effect Of Real Effective Exchange Rate Change On Trade Balance İn European Transition Countries.” Zb. Rad. Ekon. Fak. Rij, 35(2): 227-299.
• Karaş, G. ve Karaş, E . (2017), “ Reel Efektif Döviz Kuru, İhracat Ve İthalat Arasındaki İlişki: Türkiye Özelinde Ekonometrik Bir Değerlendirme”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Iasos Özel Sayısı , 27-46 . Retrieved From Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Pub/Usaksosbil/İssue/33531/372519
• Bari, B., ve Togba, E.D. (2017), “The Effect of Foreign Exchange and Real Exchange Rate on Foreign Tradein Liberia: an Application of Autoregressive Distributed Lag (Ardl) Approach”, Econworld 2017 Paris Proceedings, 1-23.
• Yıldız, H. ve Özdamar, G . (2014). “Reel Döviz Kuru - Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye İmalat Sanayisi Sektörleri Üzerine Bir İnceleme (2005-2012)”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi ,5 (2) , 187-204 . Retrieved From Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Pub/Jiss/İssue/25893/272876
• Uslu, H . (2018). “Marshall-Lerner Koşulu Çerçevesinde Reel Döviz Kuru Değişimlerinin Türkiye’nin Dış Ticaret Performansına Etkileri: Yapısal Kırılmalı Bir Analiz “ Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (Ibad) , 3 (2) , 792-820 . Doı: 10.21733/İbad.468440
• Sadok, H. (2018). “The Effect of Exchange Rates on Trade Balance: an Empirical Study of Morocco”, Journal Of Business And Economics Review, 3(1), 1-10.
• Değer, O. ve Demir, M . (2015). “Reel Efektif Döviz Kuru ve Dış Ticaret Hacmi Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği”, Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar , (604) , 7-21 . Retrieved From Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Pub/Fpeyd/İssue/48043/607540
• Güneş, S. ve Yıldırım, C . (2019), “Petrol Fiyatları, Reel Efektif Döviz Kuru ile Dış Ticaret Hadleri Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Analizi” . Journal of Economics and Related Studies , 1 (2) , 112-130 . Retrieved from Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Pub/Bilturk/İssue/44386/536922
• Açcı, Y . (2016), “Türkiye’de Reel Döviz Kuru Ve Dış Ticaret İlişkisinin Var Analizi İle İncelenmesi” Akademik Araştırmalar Ve Çalışmalar Dergisi (Akad) , 8 (14) , 41-53 . Doı: 10.20990/Kilis iibf akademik.264357
• Kılıç, E . (2014), “Stratejik Sektörlerin Dış Ticareti ile Reel Efektif Döviz Kuru Hareketleri ve Belirsizliği Arasındaki İlişki”, Sakarya İktisat Dergisi , 3 (4) , 43-66 . Retrieved From Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Pub/Sid/İssue/30098/324745 Akduğan, U. ve Doğan, S . (2018), “ Gümrük Birliği Sonrası Türkiye’de Reel Döviz Kuru Değişimlerinin Ödemeler Dengesine Etkileri”, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi , 7 (2) , 18-40 . Retrieved From Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Pub/Ssrj/İssue/37241/412372
• Yıldırım, S. ve Yıldırım, Z . (2015), “ Reel Efektif Döviz Kuru Üzerinde Kırılmalı Birim Kök Testleri İle Türkiye İçin Satın Alma Gücü Paritesi Hipotezinin Geçerliliğinin Sınanması”, Marmara Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi , 33 (2) , 221-238 . Retrieved From Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Pub/Muiibd/İssue/499/4509
• Eğilmez M.(2012), “Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi Nedir?,”Https://Www.Mahfiegilmez.Com/2012/11/Reel-Efektif-Doviz-Kuru-Endeksi-Nedir.Html, Erişim Tarihi: 16.03.2021.
• Imf(2020), “Reel Effevtive Exchange Rate, Based on Comsumer Price İndex” İndex, Https://Data.İmf.Org/?Sk=388dfa60-1d26-4ade-B505-A05a558d9a42&Sıd=1479331931186, Erişim Tarihi: 16.03.2021
• Ifs World (2020), Ifs World and Country Notes, 2018, M12, Https://Data.İmf.Org/?Sk=4c514d48-B6ba-49ed-8ab9-52b0c1a0179b&Sıd=1450715373824, Erişim Tarihi: 16.03.2021
• Lossifov P.K,, Fei X.(2019), Real Effective Exchange Rate and Trade Balance Adjustment: The Case of Turkey, Imf Workıng Papers, 19,131, 1-38.
• Worldbank (2020), World Development Indicators, Net Trade in Goods, Https://Databank.Worldbank.Org/Country/Chn/556d8fa6/Popular_Countries#, Erişim Tarihi:17.03.2021