Türkiye’de Kamu Dış Borç Yüküne Etki Eden Faktörlerin Belirlenmesi (1974-2020)

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 29, 42 - 57, 30.09.2022

Göksel Karaş

Öz

Dış borçlanma hemen hemen tüm ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de de önemli sorunlar arasında bulunmaktadır. Dış borç sorunuyla mücadelede, dış borç üzerinde etkili olan faktörlerin belirlenmesi son derece önemlidir. Çalışmada, Türkiye’de 1974-2020 dönemi arasında kamu dış borç stoku üzerinde etkili olan faktörlerin eşbütünleşme analizi yardımıyla belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bulgulara göre, Türkiye’de enflasyon, büyüme oranı ve bütçe dengesi dış borç üzerinde ters yönlü bir etki yaratırken, faiz oranı ise aynı yönlü bir etki yaratmaktadır. Hatemi-J (2012) asimetrik nedensellik analizi sonuçlarına göre, bütçe dengesi, enflasyon ve faiz oranındaki artışların dış borçlanma üzerinde artırıcı, enflasyon ve faiz oranındaki azalışların borçlanma üzerinde azaltıcı etkiye neden olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dış Borç, Makroekonomik Faktörler, Eşbütünleşme, Türkiye

Determining the Factors Affecting the Public External Debt Burden in Turkey (1974-2020)

Öz

External debt is among the important problems in Turkey as in almost all countries. In the struggle with external debt problem, it is extremely important to determine the factors that affect the external debt. In the study, it is aimed to determine the factors affecting the public external debt stock in Turkey between the period of 1974-2020 with the help of cointegration analysis. According to the findings, while inflation, growth rate and budget balance have an adverse effect on foreign debt, interest rate has the same effect on foreign debt. According to the results of Hatemi-J (2012) asymmetric causality analysis, it has been concluded that increases in budget balance, inflation and interest rates have an increasing effect on external borrowing, while decreases in inflation and interest rates have a decreasing effect on borrowing.

Anahtar Kelimeler

External Debt, Macroeconomic Factors, Cointegration, Turkey

Kaynakça

• Adıyaman, A. T. (2006), “Dış Borçlarımız ve Ekonomik Etkileri”, Sayıştay Dergisi, 62, 21-45.
• Akduğan, U. (2017), “Türkiye’de Dış Borç Stokunun Belirleyicileri”, Business and Economics Research Journal, 8(2), 183-202.
• Awan, R. U., Anjum, A. ve Rahim, S. (2014), “An Econometric Analysis of Determinants of External Debt in Pakistan”, British Journal of Economics, Management & Trade, 5(4), 382-391.
• Barro, R. J. (1979), “On The Determination of The Public Debt”, Journal of Political Economy, 87(5), 940-971.
• Bittencourt, M. (2015), “Determinants of Government and External Debt: Evidence From The Young Democracies of South America”, Emerging Markets Finance and Trade, 51(3), 463-472.
• Chiminya, A., Dunne, J. P. ve Nikolaidou, E. (2018), “The Determinants of External Debt in Sub-Saharan Africa”, School of Economics Macroeconomic Discussion Paper Series, No.2018-02.
• Drazen, A. (2000), Political economy in macroeconomics, Princeton: Princeton University Press.
• Dumitrescu, B. A. (2014), “The Public Debt in Romania Factors of İnfluence, Scenarios For The Future and A Sustainability Analysis Considering Both A Finite and İnfinite Time Horizon”, Procedia Economics and Finance, 8(2014), 283-292.
• Dünya Bankası. (2022), Veri tabanı, https://data.worldbank.org/ (Erişim Tarihi: 15.01.2022).
• Erdem, M. (2016), Devlet Borçları (7. Baskı), Bursa: Ekin Basım Yayın.
• Esener, S. Ç. (2013), “Gelişmekte Olan Ülkelerde ve Türkiye’de Dış Borçlanmanın Belirleyicilerinin İncelenmesi: 1980–2010”, Ankara: Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Yayın No: 2013/424.
• Forslund, K., Lima, L. ve Panizza, U. (2011), “The Determinants of The Composition of Public Debt in Developing and Emerging Market Countries”, Review of Development Finance, 1(2011), 207–222.
• Globan, T., ve Matosec, M. (2016), “Public Debt-to-GDP Ratio in New EU Member States: Cut the Numerator or Increase the Denominator?”, Romanian Journal of Economic Forecasting, 19(3), 57-72.
• Gujarati, D. N. ve Porter, D. C. (2012), Temel ekonometri (Çev., Ü. Şenesen, G. G. Şenesen). İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Hatemi-J, A. (2012), “Asymmetric Causality Tests With An Application”, Empirical Economics, 43(1), 447-456.
• Imbeau, L. M. ve Pètry, F. (2004), Politics, Institutions, and Fiscal Policy: Deficits and Surpluses in Federated States, Lanham, MD: Lexington Books.
• Kamacı, A. (2018), “Determinants of The External Debt: The Case of Turkey”, (Ed.) E. Wirth, O. Şimşek ve Ş. Apaydın, Economic & Management Issues in Retrospect & Prospect içinde (s.145-156). London: IJOPEC Publiciation.
• Karagöz, K. (2007), “Türkiye’de Dış Borçlanmanın Nedenleri Ekonometrik Bir Değerlendirme”, Sayıştay Dergisi, 66-67, 99-110.
• Lane, P. R. (2004), “Empirical Perspectives on Long-Term External Debt”, The B.E. Journal of Macroeconomics, 4(1), 1-21.
• Lau, E. ve Lee, A. S. Y. (2016), “Determinants of External Debt in Thailand and The Philippines”, International Journal of Economics and Financial Issues, 6(4), 1973-1980.
• Omrane Belguith, S. ve Omrane, H. (2017), “Macroeconomic Determinants of Public Debt Growth: A Case Study For Tunisia”, Theoretical and Applied Economics, 24(4), 161-168.
• Özata, E. (2017), “Determinants of External Debt Accumulation in Turkey: Evidence From An ARDL Bound Test Approach”, Journal of Business & Economic Policy, 4(4), 134-143.
• Peker, O. ve Bölükbaş, M. (2013), “Türkiye’de Dış Borçlanmanın Belirleyicileri: Ekonometrik Bir Analiz”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(2), 289-302.
• Pirtea, M. G, Nicolescu, A. C. ve Mota, P. R. (2013), “An Empirical Study On Public Debt’s Determinants: Evidence From Romania”, Transylvanian Review of Administrative Sciences, No. 38 E/2013, 144-157.
• Sağdıç, E. N. ve Çakmak, E. (2021), “Tarımsal Destek Ödemeleri ile Tarımsal Üretim Düzeyi Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(2), 1858-1880.
• Sağdıç, E. N. ve Yıldız, F. (2020), “Factors Affecting External Debt In Transition Economies: The Case Of Central Asia and The Caucasus”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 16(4), 891-909.
• Sevüktekin, M. ve Çınar, M. (2014). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi, Bursa: Dora Yayıncılık.
• Sürekçi Yamaçlı, D. (2015), “Türkiye’de Dış Borçlanmanın Belirleyicileri: Bazı Kritik Makroekonomik Göstergelerin Rolü”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 52(605), 19-40.
• Swamy, V. (2015), “Government Debt and Its Macroeconomic Determinants – An Empirical Investigation”, MRPA Paper No. 64106.
• Swaray, R. B. (2005), “Primary Commodity Dependence and Debt Problem in Less Developed Countries”, Applied Econometrics and International Development. AEID. 5(4), 131-142.
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2022), Kamu finansmanı istatistikleri. https://www.hmb.gov.tr/kamu-finansmani-istatistikleri (Erişim Tarihi: 09.01.2022).
• T.C. Merkez Bankası. (2022), Faiz oranları. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Faiz+Istatistikleri/Azami+Mevduat+Faiz/ (Erişim Tarihi: 09.01.2022).
• Takım, A. (2012), “Dış Finansal Liberalleşme Sonrası Türkiye'nin Dış Borç Dinamiğindeki Değişmeler: Bir Literatür Araştırması”, Sosyoekonomi, 18(18), 23-44.
• Tokatlıoğlu, M. ve Selen, U. (2019), Maliye politikası (2. baskı). Bursa: Ekin Yayınevi.
• Turan, T. ve Karakaş, M. (2016), “Cari Denge ve Finans Hesabı İlişkisi: Türkiye İçin Ampirik Bir Uygulama”, Maliye Dergisi, 170, 45-58.
• Türk, İ. (2005), Kamu maliyesi (5. baskı). Ankara: Turhan Kitabevi.
• Veiga, L. G. ve Veiga, F. J. (2014), Determinants of Portuguese Local Governments’ Indebtedness, NIPE WP: 16/2014.
• Yılancı, V. ve Bozoklu, Ş. (2014), “Türk Sermaye Piyasasında Fiyat ve İşlem Hacmi İlişkisi: Zamanla Değişen Asimetrik Nedensellik Analizi”, Ege Academic Review, 14(2), 211-220.
• Yurt, E. (2008), “Türkiye’nin Dış Borçlarının Gelişimi ve Sürdürülebilirliği”, Öneri Dergisi, 8(29), 159-176.