Evaluation of The Financial Performance of The Companies in The Food and Beverage Index of The Istanbul Stock Exchange

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 2, 200 - 217, 26.06.2020

Mustafa Çanakçıoğlu , Hande Küçükönder

Öz

The main objective of this study is making analysis for 21 companies, which operand in the Food and Beverage Index of the Istanbul Stock Exchange with the help of a Hybrid multi-criteria decision model that consists of the Entropy and TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) methods. Within this purpose, thirteen financial rates, which related to these companies, such as liquidity, activity effectiveness, financial structure, and profitability were computed and these data were obtained from financial sheets of these companies for 2014 and 2018. By using these rates, weight values of the selection criteria were calculated with the help of the Entropy method. Final financial performances of the selected companies were analyzed by using the TOPSIS method and they were ranked considering their performance scores, which calculated for each year. According to the results of this research, while the performance of the Konfrut Food Co is the highest compared to the others in 2014, Turk Tuborg Beer and Malt Co is determined as the best company for other years.  

Anahtar Kelimeler

Food Sector, Performance Analysis, Entropy, TOPSIS

Entropi ve Topsis Bütünleşik Yaklaşimi ile BIST Gida ve İçecek Endeksindeki Şirketlerin Finansal Performanslarinin Değerlendirilmesi

Öz

Bu çalışmada, Borsa İstanbul’da işlem gören Gıda ve İçecek Endeksindeki (XGIDA) 21 işletmenin finansal performansları Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden Entropi ve TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) yöntemleri yardımıyla hibrid bir modelle analiz edilmesi ve sonuçların karşılaştırılması amaçlanmıştır. Bu amaçla işletmelerin 2014- 2018 yıllarını kapsayan 5 yıllık dönemlerine ait mali tablolarından likidite, faaliyet etkinliği, mali yapı ve kârlılık oranlarından toplam 13 tane muhasebe oranı hesaplanmıştır. Bu hesaplanan oranlar yardımıyla firmaların finansal performans kriterlerine ilişkin önem ağırlıkları, Entropi yöntemiyle hesaplanmıştır. Uygulama kapsamındaki işletmelerin performansları ise, TOPSIS yöntemiyle değerlendirilmiş ve işletmeler her yılın performans değerlerindeki başarılarına göre sıralandırılmıştır. Çalışma sonucunda, 2014 yılında Konfrut Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. diğer tüm yıllarda ise, Türk Tuborg Bira ve Malt Sanayii A.Ş. işletmesi, performans sıralamasında en iyi şirket olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Gıda Sektörü, Performans Analizi, Entropi, TOPSIS

Kaynakça

• Akçakanat Ö., Eren H. Aksoy, E. ve Ömürbek V. (2017). Bankacılık Sektöründe Entropi ve WASPAS Yöntemleri ile Performans Değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 285-300.
• Altan, İ.M. ve Murat Yıldırım, M. (2019). Sigorta Sektörünün Finansal Performansının Entropi Ağırlıklandırmalı TOPSIS Yöntemiyle Analizi ve Değerlendirilmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(1), 345-358.
• Altan, İ.M. ve Murat Yıldırım, M. (2019). Sigorta Sektörü Hayat Dışı Branşının Finansal ve Teknik Performanslarının Analizi. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 4(7), 36-46.
• Aytekin, S. ve Sakarya, Ş. (2013). BIST’de İşlem Gören Gıda İşletmelerinin TOPSIS Yöntemi ile Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 21, 30-47.
• Ayyıldız, E. ve Özçelik, G. (2018). Evaluation of Wastewater Treatment Performances for Municipalities by Using MCDM Methods: Case Study in Turkey. Erzincan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(2), 243-254.
• Bakır M. ve Akan Ş. (2018). Havaalanlarında Hizmet Kalitesinin Entropi ve TOPSIS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi: Avrupa’nın En Yoğun Havaalanları Üzerine Bir Uygulama. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(66), 632-651.
• Bo, L. & Rui, C. (2016). Comprehensive Evaluation of Fishery Development Level in China Based on Entropy Weighted TOPSIS Index. Journal of Agricultural Science and Technology (Beijing), 18(2), 165-175.
• Bülbül, S. ve Köse, A. (2011). Türk Gıda Şirketlerinin Finansal Performansının Çok Amaçlı Karar Verme Yöntemleriyle Değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, 71-97.
• Çakır, S. ve Perçin, S. (2013). AB Ülkeleri’nde Bütünleşik Entropi Ağırlık - TOPSIS Yöntemiyle Ar-Ge Performansının Ölçülmesi. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1), 77-95.
• Canpolat, O., Canpolat, K. ve Demir, H.I. (2017). Second Hand Car Purchasing Problem Via an Integrated Multi-Crıteria Decısıon Making Software. MATTER: International Journal of Science and Technology, 3(1), 159 - 177.
• Dai, L. & Wang, J. (2011). Evaluation Of The Profitability of Power Listed Companies Based on Entropy Improved TOPSIS Method. Procedia Engineering, 15, 4728 – 4732.
• Demir, M. ve Tuncay, M. (2012). Türk Gıda Sektörünün Faaliyet ve Kârlılık Oranları Açısından Analizi: İMKB Gıda Sektöründe İşlem Gören İşletmeler Üzerinde Bir Araştırma (2000-2008) Dönemi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 367-392.
• Demirarsaln, P.Ç., Küçükönder, H. ve Kıngır, S. (2019). Entropi Tabanlı TOPSIS ve VIKOR Yaklaşımı ile Akademisyenler Üzerinde Duygusal Performans Değerlendirme: Bartın Örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(69), 232-251.
• Dizkırıcı, S.A. (2014). Borsa İstanbul Gıda, İçecek Endeksine Kote işletmelerinin Finansal Performanslarının Veri Zarflama Analizi ile Ölçümü ve Malmquist Endeksine Göre Karşılaştırılması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 63, 151-170.
• Eleren, A. ve Karagül, M. (2008). 1986-2006 Türkiye Ekonomisinin Performans Değerlendirmesi. Yönetim ve Ekonomi, 15(1), 1-14.Erdoğan N. K., Altınırmak S. ve Karamaşa Ç. (2016). Comparison of Multi Criteria Decision Making (MCDM) Methods With Respect to Performance of Food Firms Listed in BIST. Copernican Journal of Finance & Accounting, 5(1), 67–90.
• Görçün, Ö.F. (2019). Uluslararası Taşımacılık İşletmelerinin Çekici Araç Seçimlerinin Entegre AHP, Entropi ve TOPSIS Yöntemleri Kullanılarak Analizi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(3), 899-922.
• International Standard Industrial Classification of All Economic Activities (ISIC) (2002) DRAFT ESA/STAT/SER.M/4/Rev.3.1. United Nations Statistical Commission, 1-264.
• Işık, Ö. (2019). Türk Mevduat Bankacılığı Sektörünün Finansal Performanslarının Entropi Tabanlı Aras Yöntemi Kullanılarak Değerlendirilmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (FESA), 4(1), 90-99.
• Kalogeras, N., Baourakis, G., Zopounidis, C. & Van Dijk, G. (2005). Evaluating the Financial Performance of Agri-Food Firms:A Multicriteria Decision-Aid Approach. Journal of Food Engineering, 70, 365-371.
• Kaya, A. ve Çoşkun, A. (2016). VZA ile İşletmelerde Etkinliğin Ölçülmesi: BİST Gıda, İçki ve Tütün Sektöründe Bir Uygulama. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 231-242.
• Konuk, F. (2018). Financial and Performance Analysis of Food Companies: Application of TOPSIS and DEA. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(3), 381-390.
• Li, X., Wang, K. Liu, L. Xin, J.,Yang, H. & Gao, C. (2011). Application of The Entropy Weight and TOPSIS Method in Safety Evaluation of Coal Mines. Procedia Engineering, 26, 2085-2091.
• Maya, R. ve Eren, T. (2018). Türk Gıda Sektörünün Finansal Performans Analizinin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Yapılması. Verimlilik Dergisi, 3: 31-60.
• Meydan, C., Yıldırım, B.F. ve Senger, Ö. (2016). BIST’te İşlem Gören Gıda İşletmelerinin Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemi Kullanılarak Değerlendirilmesi. Muhasebe ve Finans Dergisi, 69, 147-167.
• Ömürbek, N. ve Eren, H. (2016). Promethee, MOORA ve COPRAS Yöntemleri ile Oran Analizi Sonuçlarının Değerlendirilmesi: Bir Uygulama. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 174-187.
• Özer, A., Öztürk, M. ve Kaya, A. (2010). İşletmelerde Etkinlik ve Performans Ölçmede VZA, Kümeleme ve TOPSIS Analizlerinin Kullanımı: İMKB İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 233-260.
• Perçin, S. ve Sönmez, Ö. (2018. Bütünleşik Entropi Ağırlık ve TOPSIS Yöntemleri Kullanılarak Türk Sigorta Şirketlerinin Performansının Ölçülmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 18. EYİ Özel Sayısı, 565-582.
• Qiong, C. & ChengBiao, L. (2013).“Evaluation of Agricultural Science and Technology Innovation Capability Based on Entropy TOPSIS - A Case Study of Hubei Province. Journal of Southern Agriculture, 44(10), 1751-1756.
• Santos B.M., Godoy, L P. & .Campos, L.M.S (2019). Performance Evaluation of Green Suppliers Using Entropy-TOPSIS-F. Journal of Cleaner Production, 207(10), 498-509.
• Shannon, C.E. (1948). A Mathematical Theory of Communication, The Bell System. Technical Journal, 27(3), 379-423.
• Soba, M. ve Akcanlı, F. (2012). Veri Zarflama Analizi Yöntemi ile İMKB’de Gıda, İçki ve Tütün Alanında Faaliyet Gösteren İşletmelerin Etkinliklerinin Değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 14(2), 259-274.
• Yahya, F., Ali, S.A. Mir, Z. Yaqoob, M. & Khan, U.A. (2013). Significant Analysis for Financial Statements: An Empirical Study of National and Unilever Foods. Research Journal of Finance and Accounting, 4(1), 26-34.
• Yıldırım, M., Altan, İ.M. ve Gemici, R. (2018). Kurumsal Yönetim ile Finansal Performans Arasındaki İlişkinin Entropi Ağırlıklandırmalı TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi: BİST’te İşlem Gören Gıda ve İçecek Şirketlerinde Bir Araştırma. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 11(2), 130-152.
• Yılmaz, M., Eroğlu, A. ve Erdaş M. L. (2017). AHP Ve TOPSIS Yöntemleri ile İşletme Kredibilitesinin Değerlendirilmesi: Borsa İstanbul Endeksinde Kayıtlı İşletmeler Üzerinde Bir Çalışma. International Journal of Academic Value Studies (Javstudies), 3(9), 411-432.
• Yılmaz, T., Kaygın, E., ve Gerekan, B. (2016). Gıda Maddeleri Sanayii Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performansının TOPSIS Yöntemi ile Ölçülmesi: BİST Örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(33), 609-623.
• Yükçü, S. ve Kaplanoğlu, E. (2015). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Gözaltı Pazarı Şirketlerinin Finansal Performanslarının Belirlenmesi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 17(3), 587-616.
• Yang, S., Tai, C. & Peng, K. (2011). Research on Applying Entropy Weight and the TOPSIS Method to the Taiwan Food Listed Company in Financial Performance Assessment. Journal of the Agricultural Association of Taiwan, 12(3), 232-249.
• Zhang, H., Gu, C. Gu, L. & Zhang, Y. (2011). The Evaluation of Tourism Destination Competitiveness by TOPSIS & Information Entropy - A Case in the Yangtze River Delta of China. Tourism Management, 32(2), 443-451.
• Zhang, X., Wang,C.,Li, E., & Xu, C. (2014). Assessment Model of Ecoenvironmental Vulnerability Based on Improved Entropy Weight Method. Hindawi Publishing Corporation, The Scientific World Journal, Article ID 797814, 1-7.
• Zhao, H. & Guo, S. (2014). Selecting Green Supplier of Thermal Power Equipment by Using a Hybrid MCDM Method for Sustainability. Sustainability, 6, 217-235.