Tıbbi Atık Yönetiminde Sağlık Çalışanlarının Rolü: Bir Devlet Hastanesi Örneği

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: Ek, 170 - 182, 31.12.2020

Nilgün Ulutaşdemir Semra Şişman Özgün Arman

Öz

Bu araştırma; Trabzon İli Ortahisar ilçesindeki Yavuz Selim Kemik Hastalıkları ve Rehabilitasyon hastanesindeki sağlık çalışanlarının tıbbi atık yönetimindeki bilgi düzeylerini değerlendirmek amacıyla tanımlayıcı olarak planlanmıştır. Araştırmanın evrenini, Aralık 2016-Ocak 2017’de Trabzon Yavuz Selim Kemik Hastalıkları ve Rehabilitasyon Hastanesinde çalışan sağlık çalışanları (n=248 kişi) oluşmaktadır. Araştırmanın yapıldığı tarihlerde aktif çalışan, raporlu-izinli-red edenler dışında 196 personele ulaşılmıştır. Sağlık çalışanların %74.0’ı kadın (145 kişi), %26.0’ı erkek (51 kişi) olup yaş ortalamaları 39.31±5.67 (min:22, max:56)’dir. Sağlık çalışanların %93.3’ü atıklar konusunda yeterli bilgiye sahip olduğunu, %98.4’ü atıkların kaynağında ayrıştırılmasını önemsediğini ifade etmiştir. Bu araştırmada kadın sağlık çalışanlar “atık yönetim ilkeleri, evsel atıkların hangi renk torbalara atıldığı, belirli aralıklarla atıklar konusunda hizmet içi eğitim verilmesinin önemine inandığı” konularında erkek sağlık çalışanlarına göre bilgi düzeyleri daha yüksektir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Çalışanları, Tıbbi Atık, Tıbbi Atık Yönetimi

The Role of Healthcare Workers in Medical Waste Management: A State Hospital Sample

Öz

This study aims to reveal the knowledge levels of healthcare workers in medical waste management. The study was conducted at Yavuz Selim Bone Diseases and Rehabilitation Hospital in December 2016- January 2017 in Trabzon. The participants were the healthcare workers employed at the hospital (248 employees). During the study the number of the participants were 196 because some were off, some had health problems and some rejected to be a participant in the study. 74.0 per cent of the participants were female and 26 per cent were male. The average age was 39.31±5.67. 93.3 per cent of the Healthcare workers had sufficient information about the medical waste. 98.4 per cent of them stated that it is important to seperate the waste at its source. The findings showed that the female employees had higher scores than the male employees about “obeying the waste management principals, and placing the domestic waste into the right colour bag”. Also the female participants believed “the importance of inservice training about medical waste” more than the male participants.

Anahtar Kelimeler

Healthcare Workers, Medical Waste, Medical Waste Management

Kaynakça

• Referans1 Akbolat, M., Işık, O., Dede, C., & Çimen, M. (2011). Sağlık çalışanlarının tıbbi atık bilgi düzeyleri. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(3), 131-140.
• Referans2 Akcan, A. (2012). Samsun’da tıbbi atık yönetiminin incelenmesi ve maliyet bileşenleri. Yayımlanmamış doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Referans3 Akkaya, S. E. (2015). Samsun ili tıbbi atık yönetimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Referans4 Akköse, N. (2015). Sağlık kurumlarında tıbbi atık yönetimi (Denizli Serinhisar ve Çardak İlçeleri Örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Referans5 Ataşalan, E., & Ulutaşdemir, N. (2016). Aile sağlığı merkezlerinde çalışma ortamı kaynaklı risklerin hekim dışı sağlık çalışanlarında iş stresine etkisi. Uluslararası Hakemli İş Güvenliği ve Çalışan Sağlığı Dergisi, 1, 26-38.
• Referans6 Çamözü, E., & Kitiş Y. (2011). Hastane temizlik hizmetleri personelinin tıbbi atıkların toplanması, taşınması ve depolanması ile ilgili bilgi uygulamaların belirlenmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 10(6), 631-640.
• Referans7 Cansaran, D. D. (2010). Çevre-sağlık ilişkisi ekseninde tıbbi atık yönetimi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Referans8 Doğan, P., & Göktaş, S. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin hastane atıklarının yönetimine ilişkin bilgi düzeyleri. Kocatepe Tıp Dergisi, 18, 94-99.
• Referans9 Ege, H. (2009). Adana İli tıbbi atık yönetimi; sorunlar ve çözüm önerileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Referans10 Ege, H., & Budak, F. (2012). Adana İli tıbbi atık yönetimi; sorunlar ve çözüm önerileri. Çukurova Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 27, 5.
• Referans11 Er, H., Abacıgil, F., Çabacı, B., Okyay, P., & Beşer, E. (2015). Bir üniversite hastanesinde sağlık çalışanlarının tıbbi atık bilgi düzeyinin değerlendirilmesi. Konya: 5-9 Ekim 2015 18. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 494-495.
• Referans12 Ergin, M., Erdoğan, S., & Erel, Ö. (2017). Biyokimya ve mikrobiyoloji laboratuvar personelinin tıbbı atık yönetimi konusundaki farkındalığı. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 74(2), 129-138.
• Referans13 Erşan, E. E., Yıldırım, G., Doğan, O., & Doğan, S. (2013). Sağlık çalışanlarının iş doyumu ve algılanan iş stresi ile aralarındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 14(2), 115-121.
• Referans14 Hasçuhadar, M., Kaya, Z., Şerbetçioğlu, S., Arslan, T., & Altınkaya, S. (2007). Ankara Atatürk Eğitim Araştırma Hastanesi personelinin tıbbi atık konusunda bilgi düzeyi. Turkish Medical Journal, 1, 38-144
• Referans15 İncesu, E., & Evirgen, H. (2017a). Ağız ve diş Sağlığı hizmetleri çalışanlarının atıklar konusunda bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 3(1), 59-71.
• Referans16 İncesu, E., & Evirgen, H. (2017b). Sağlık çalışanlarının hastane atıkları konusunda bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi ve atık minimizasyonu: Konya Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3), 56-64.
• Referans17 Kaya, T. (2016). Diş tedavi merkezlerinde tıbbi atık yönetimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Referans18 Kaymak, G. (2014). Sağlık kurumlarında tıbbi atık yönetimi (Kocaeli ili, Kamu Hastaneleri örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Referans19 Özder, A., Teker, B., Eker, H. H., Altındis, S., Kocaakman, M., & Karabay, O. (2013). Sağlık yöneticileri için tıbbi atık yönetimi eğitimi bir gereklilik mi? Çevre Sağlık Bilim ve Mühendislik Dergisi, 11-20.
• Referans20 Rahman, S., Açık, Y., Gülbayrak, C., Erhan, D., Nazlıer, K., & Deveci, S. E. (2009). Sağlık kuruluşlarının tıbbi atık toplama, depolama ve bertaraf etme yöntemleri. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 4(11), 3-14.
• Referans21 Tayran, N., Parlar, E., Kutlu, L., Yurtseven, E., & Bağdatlı, Y. (2012). Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi hemşirelerinin atık yönetimine uyumlarının değerlendirilmesi. İstanbul: 29-30 Kasım 2012 I. Ulusal Sağlık Kuruluşları Çevre Yönetimi Sempozyumu, 57-60.
• Referans22 Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (2017). T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı. T.C. Resmi Gazete Tarih: 25.01.2017, Sayı: 29959.
• Referans23 Ulutaşdemir, N., Balsak, H., Berhuni, Ö., Özdemir, E., & Ataşalan, E. (2015). The impacts of occupational risks and their effects on work stress levels of health professional (The sample from the southeast region of Turkey). Environmental Health and Preventive Medicine, 20(6), 410-421.
• Referans24 Verma, L. K., Mani, S., Sinha, N., & Rana, S. (2008). Biomedical waste management in nursing homes and smaller hospitals in Delhi. Waste Management, 28, 2723-2734.
• Referans25 World Health Organization. (2000). MDI/EIP marketing and dissemination, wastes from health care activities, Genova [online]. Available from: www.who.int/mediacentre/factsheets/fs253/en/. Accessed 10 November 2020.
• Referans26 Yazgan, M., Kalaycı, N., Kayhan, C. B., & Tuna, E. (2014). Turgutlu ilçe devlet hastanesi tıbbi atık yönetimi. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 7(1), 1-20.
• Referans27 Yıldırım, Z., Yolcu, N., Yiğit, Y., Dönmez, M., & Topçu, B. (2015). Tekirdağ ili kamu hastanelerindeki sağlık çalışanlarının iş doyum düzeylerinin değerlendirilmesi. International Anatolia Academic Online Journal Scientific Science, 3(1), 8-18.