Türkçe Ders Kitaplarındaki Söz Varlığı Kazandırma/Kelime Öğretimi Etkinliklerinin Kullanılan Yöntemler Açısından İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: Ek, 317 - 330, 31.12.2020

Şahin Şimşek , İbrahim Fatih Demirel

Öz

İnsanlar kelimelere yüklenen anlam kodlarının bir toplumda, bir kültürde ortak olması sebebiyle anlaşabilmekte ve sağlıklı ilişkiler kurabilmektedirler. Bireyin sahip olduğu kelime hazinesi okuduğunu, dinlediğini anlamasında; duyduğunu, gördüğünü sözle ya da yazıyla anlatabilmesinde doğrudan etkilidir. Öğrencilerin hem okul hayatında başarılı olmalarına imkân sağlayacak hem de sosyal yaşamlarında gereksinim duyacakları dil becerilerini geliştirecek bir söz varlığını onlara kazandırma Türkçe dersinin temel amaçlarından biridir. Okullarda kelime öğretimine yönelik etkinliklerde tıpkı diğer becerilerin öğretiminde de olduğu gibi farklı yöntemlerin kullanılması gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı Türkçe ders kitaplarındaki kelime öğretimi etkinliklerinde kullanılan yöntemleri tespit etmektir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış, veriler doküman incelemesi tekniği ile elde edilmiştir. Elde edilen veriler betimsel analiz kullanılarak yorumlanmıştır. Türkçe ders kitaplarında kelime öğretimine yönelik etkinliklerde “Cümle İçinde Kullanma”, ”Anlamını Bilmediği Kelimeleri Tespit Edip Tahminde Bulunma”, “Tahminlerini Sözlükten Kontrol Edip Anlamını Öğrenme”, ”Sözlük Oluşturma” gibi yöntemler diğerlerine nazaran daha sık kullanılmış, “Venn Şeması ile Kelime Öğretimi”, “Çağrışım Yoluyla Kelime Öğretimi”, “Kelime Haritası ile Kelime Öğretimi” gibi yöntemler ya çok az kullanılmış ya da bazı sınıflarda hiç kullanılmamış, kelime öğretimi yöntemlerinin kullanımında homojen bir tavır sergilenmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Söz Varlığı, Kelime Öğretimi, Kelime Öğretimi Yöntemleri, Türkçe Ders Kitabı

Analysis of Vocabulary Gaining/Word Learning Activities in Turkish Course Books in Terms of The Methods Used

Öz

People can get along and establish healthy relationships because the meaning codes loaded on words are common in a society and a culture. Understanding what the individual has read and listened to; It is directly effective in expressing what he hears and sees verbally or in writing. One of the main objectives of the Turkish course is to enable students to have a vocabulary that will enable them to be successful in school life and develop the language skills they will need in their social life. Different methods should be used in the activities for teaching vocabulary in schools, just as in teaching other skills. The aim of this study is to determine the methods used in vocabulary teaching activities in Turkish textbooks. Qualitative research method was used in the study, and the data were obtained by document analysis technique. The obtained data were interpreted using descriptive analysis. In Turkish textbooks, methods such as "Using in a Sentence", "Identifying and Guessing Words whose Meaning Doesn't Know", "Checking Your Predictions from the Dictionary and Learning the Meaning", "Creating a Dictionary" were used more often than others, "Venn Diagram and Vocabulary Teaching" Methods such as ”,“ Teaching Vocabulary by Associative ”,“ Vocabulary Teaching with Vocabulary Map ”were either used very little or not at all in some classes, and a homogeneous attitude was not displayed in the use of vocabulary teaching methods.

Anahtar Kelimeler

Vocabulary Gaining, Word Learning, Word Learning Methods, Turkish Textbook

Kaynakça

• Akgül, A., Demirer, N., Gürcan, E., Karadaş, D., Karahan, İ., Uysal, A. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 7. sınıf ders kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
• Aksan, D. (2006). Türkçenin sözvarlığı. Ankara: Engin Yayınevi.
• Ayverdi, İ. (2008). Misalli büyük Türkçe sözlük (Gözden geçirilmiş 3. baskı). İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Ceylan, S., Duru, K., Erkek, G., Pastutmaz, M. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 6 ders kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
• Çapraz Baran, Ş., Diren, E. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 5. sınıf ders kitabı. Ankara: Anıttepe Yayıncılık.
• Demir, C. (2016). Türkçe eğitim-öğretim programları ve kişisel söz varlığı. Milli Eğitim Dergisi, 45/210, 141-161.
• Demirel, T. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 6. sınıf ders kitabı. Ankara: Ekoyay.
• Dilidüzgün, Ş. (2014). Türkçe öğretiminde sözcük öğretme yöntemlerinin yeterliliği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,17, 233-258.
• Erkal, H., Erkal, M. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 7. Sınıf. Ankara: Özgün Yayınları.
• Eselioğlu, H., Set, S., Yücel, A. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 8 ders kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
• Göçer, A. (2009). Türkçe eğitiminde öğrencilerin söz varlığını geliştirme etkinlikleri ve sözlük kul¬lanımı. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volum, (Sözlük Özel Sayısı), 4/4, 1007-1036.
• Karadağ, Ö. (2019). Kelime öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Karakuş, İ. (2000). Türkçe, Türk dili ve edebiyatı öğretimi (Öğretmen el kitabı). Ankara: Sistem Ofset Yayınları.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karatay, H. (2007). Kelime öğretimi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(1), 141-153.
• Kır, T., Kırman, E., Yağız, S. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 7. Ankara: MEB Yayınları.
• Korkmaz, Z. (1992). Gramer terimleri sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
• MEB. (2006). İlköğretim Türkçe dersi (6,7, 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB.
• MEB. (2015). Türkçe dersi (1-8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB.
• MEB. (2017). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: MEB.
• MEB. (2019). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: MEB. Onan, B. (2016). Söz varlığı terminolojisi üzerine bir analiz çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 45/210, 11-29.
• Özbay, M. (2006). Türkçe özel öğretim yöntemleri I. Ankara: Öncü Kitap.
• Özbay, M., Melanlıoğlu, D. (2008). Türkçe eğitiminde kelime hazinesinin önemi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5/1, 30-45.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Vardar, B. (1998). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü (2. Basım). İstanbul: Multilingual Yabancı Dil Yayınları.