Kurumsal Yönetim Derecelendirme Notlarının Firma Performansı Üzerindeki Etkisi: BIST Lokanta ve Oteller Sektörü Örneği

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 2, 440 - 455, 29.05.2021

Erdal Yılmaz Kübra Bedir

Öz

Kurumsal yönetim ve işletme performansı arasındaki ilişkinin incelenmesinin önemini, son dönemlerde işletmelerde gerçekleşen muhasebe skandalları nedeniyle oluşan finansal başarısızlıklar arttırmıştır. Kurumsal yönetim, işletmelerin yatırımcıları ile yönetim kurulu üyeleri, iştirakçileri ve ortakları arasındaki ilişkiyi düzenleyen ilkeler bütünüdür. İşletme performansını ölçen aktif karlılık, faaliyet karlılığı, fiyat/kazanç, net kar marjı ve tobin q gibi oranlar bulunmakla birlikte söz konusu bu oranlara finansal tablolar aracılığıyla ulaşılmaktadır. Bu çalışmanın amacı; BIST Lokanta ve Oteller sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin kurumsal yönetim derecelerini belirlemek ve kurumsal yönetim derecelerinin finansal performansları üzerinde anlamlı bir etkisinin olup olmadığını tespit etmektir. Bu amaç doğrultusunda öncelikle BIST’te işlem gören lokanta ve otel işletmelerinin, SPK tarafından belirlenen ilkelere göre 2015-2019 yılları arasındaki kurumsal yönetim derecelendirme notları, daha sonra aynı dönemlere ait finansal tabloları aracılığı ile aktif karlılığı, faaliyet karlılığı, fiyat/kazanç, net kar marjı ve tobin q oranları hesaplanarak finansal performansları ortaya konulmuştur. Araştırma kapsamındaki işletmelerin faaliyet raporları incelenmiş ve buna bağlı olarak nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi yapılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre; otel işletmelerinin lokanta işletmelerine göre kurumsal derecelendirme notlarının daha yüksek uyum düzeyinde olduğu ve otel işletmelerinin de kendi içinde yıllara göre uyum düzeylerinde farklılıklar gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. BIST’te yer alan lokanta ve otel işletmelerinin 2015-2019 dönemine ait verilerine Stata ve Eviews programları aracılığıyla panel veri analizi uygulanmış, sonucunda lokanta ve otel işletmelerinin kurumsal yönetim derecelendirme notlarının, işletme performansının ölçülmesinde kullanılan aktif karlılığı, faaliyet karlılığı, net kar marjı, fiyat/kazanç oranı ve tobin q oranı üzerinde anlamlı etkisinin olmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

kurumsal yönetim, finansal tablolar, finansal performans, kurumsal yönetim notu

The Effect of Corporate Governance Rating Grades on Firm Performance: The Case of BIST Restaurants and Hotels Sector

Öz

Financial failures due to recent accounting scandals in businesses have increased the importance of examining the relationship between corporate governance and business performance. Corporate governance is the set of principles that regulate the relationship between the investors of the enterprises and the members of the board of directors, affiliates and partners. The purpose of this study is to determine the corporate governance ratings of companies operating in BIST Restaurant and Hotels sector and to determine whether the corporate governance ratings have a significant effect on their financial performance. Panel data analysis was applied to the data of restaurants and hotels in BIST for the period 2015-2019 through Stata and Eviews programs. As a result of the analysis, it was determined that the corporate governance ratings of the restaurants and hotel businesses do not have a significant effect on the asset profitability, operating profitability, net profit margin, price / earning ratio and tobin q ratio used in measuring business performance.

Anahtar Kelimeler

corporate governance, financial statements, financial performance, corporate governance rating

Kaynakça

• Acar, M. (2003). Tarımsal işletmelerde finansal performans analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 20, 21-37.
• Acaravcı-Kakilli, S., Kandır, S. Y. ve Zelka, Y. (2015), Kurumsal yönetimin BİST şirketlerinin performanslarına etkisinin araştırılması. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 1, 171-183.
• Ajanthan, A. (2013). Impact of corporate governance practies on firm capital structure and profitability: A study of selected hotels and restaurant companies in Sri Lanka. Research Journal of Finance and Accounting, 4 (10), ISSN 222-1697, 115-126.
• Al-Najjar, B. (2014). Corporate governance, tourism growth and firm performance: Evidence from publicly listed tourism firms in five middle eastern countries. Tourism Management, 42, 342-351.
• Atmaca, M. (2012). İMKB’de işlem gören spor şirketlerinin TOPSIS yöntemi ile finansal performans değerlendirmesi. İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, Sayı: 27(320), 91-108.
• Baltagi, B. H. (2005). Econometric analysis of panel data. 3rd Ed. Great Britain: John Wiley ve Sons, Ltd.
• Bertan, S. (2009). Otel işletmelerinde yönetim aracı olarak kurumsal karne. Journal of Yasar University, 4(16), 2525-2538.
• Chen, M. H., Hou, C. L. & Lee, S. (2012). The impact of insider managerial ownership on corporate performance of Taiwanese Hotels. International Journal of Hospitality Management, 31, doi:10.1016, 338-349.
• Dalğar, H. ve Çelik, İ. (2011). Kurumsal yönetimin işletmelerin finansal yapılarına etkileri: İMKB kurumsal yönetim endeksi üzerine bir inceleme. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, Cilt:48, Sayı: 557, 99-111.
• Ege, İ., Topaloğlu, E. E. ve Özyamanoğlu, M. (2013). Finansal performans ile kurumsal yönetim notları arasındaki ilişki: BİST üzerine bir uygulama. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 9, 100-117.
• Guetat, H., Jarboui, S. & Boujelbene, Y. (2015). Evaluation of hotel industry performance and corporate governance: A stochastic frontier analysis. Tourism Management Perspectives, 15, 128-136.
• Guillet, D. B. & Mattila, A. S. (2010). A descriptive examination of corporate governance in the hospitality industry. International Journal of Hospitality Management, 29, 677-684.
• Güriş, S. (2015). Stata ile panel veri modelleri. 1. Basım. İstanbul: Der Yayınları.
• Güriş, S. (2018). Uygulamalı panel veri ekonometrisi. 1. Baskı. İstanbul: Der Yayınları.
• Jarboui, S., Guetat, H. & Boujelbene, Y. (2015). Evaluation of hotel performans and corporate governance mechanism: Emprical evidence from the Tunisian Context. Journal of Tourism Management, 25, 30-37.
• Karadeniz, E. ve Ergene, Ş. B. (2015). Halka açık turizm şirketlerinde kurumsal yönetim uygulamaları: imalat şirketleriyle karşılaştırmalı bir analiz. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 12 (2), 73-91.
• Karakaya, A. ve Akbulut, H. (2010). Safranbolu’daki turizm işletmelerinde kurumsal yönetimin uygulanabilirliğine yönelik bir araştırma. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (11), 17-32.
• Karamustafa, O., Varıcı, İ. ve Er, B. (2009). Kurumsal yönetim ve firma performansı: İMKB kurumsal yönetim endeksi kapsamındaki firmalar üzerinde bir uygulama. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 100-119.
• Klein, P., Shapiro, D. & Young, J. (2005). Corporate governance, family ownership and firm value: The Canadian Evidence. Corporate Governance: An International Review, 13( 6), 769-784.
• Köroğlu, Ç. ve Aktaş, R. (2014). Turizm sektöründe kurumsal yönetim anlayışı ve iç denetim ilişkisi: Marmaris Bölgesinde bir uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 6/3, 273-290.
• Özgüven, N. (2011). Kriz döneminde küresel perakendeci aktörlerin performanslarının TOPSIS yöntemi ile değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 25(2), 151-162.
• Özilhan, T. (2002). Özel Sektörün İhtiyacı: Kurumsal Yönetim. TÜSİAD Yayın Organı. (50). 6-7.
• Park, K. & Shawn-Jang, S. (2010). Insider ownership and firm performance: An examination of restaurant firms. International Journal of Hospitality Management, 29, 448-458.
• Şen, L. ve Zengin, B. (2015). Otel işletmelerinde finansal analizlere ilişkin bir örnek olay incelemesi. İşletme Bilimi Dergisi, Cilt:3, Sayı:1, 64-85.
• Tsai, H. & Gu, Z. (2007). The relationship between institutional ownership and casino firm performance. Hospitality Management, 26, doi:10.1016, 517-530.
• Turan, Ü. ve Bayyurt, N. (2013), “Kurumsal Yönetim, Mülkiyet Yapısı ve Performans”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, Cilt, 50(585), 27-40.
• Tükenmez, N. M., Gençyürek, A. G. ve Karakelleoğlu, M. İ. (2017). Kurumsal yönetim derecelendirme notlarının şirketlerin finansal performansı üzerindeki etkisi. Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 8(1), 1-18.
• Uyguntürk, H. ve Korkmaz, T. (2012). Finansal performansın TOPSIS çok kriterli karar verme yöntemi ile belirlenmesi: Ana metal sanayi işletmeleri üzerine bir uygulama. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Sayı: 7(2), 95-115.
• Ünlü, U., Yalçın, N. ve Yağlı, İ. (2017). Kurumsal yönetim ve firma performansı: TOPSIS yöntemi ile BİST 30 firmaları üzerine bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 1, 63-81.
• Wang, T. C., Chang, J. F., Anh, N. T. & Chang, W. T. (2010). Applying TOPSIS method to evaluate the business operation performance of Vietnam listing securities companies. International Conference on Computational Aspects of Social Networks, IEEE Computer Society, 273-277.
• Yurdakul, M. ve İç, Y. (2003). Türk otomotiv firmalarının performans ölçümü ve analizine yönelik TOPSIS yöntemini kullanan bir örnek çalışma. Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 18, No 1, 1-18.