Yaşlanan Nüfus, Sorunlar ve Politikalar: Türkiye İçin Bir Değerlendirme

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 2, 541 - 556, 29.05.2021

Burçin Eser , Saniye Küçük

Öz

Dünya nüfusu giderek yaşlanmakta, yaşlı nüfus ülkeler açısından önemli bir sorun haline gelmektedir. Nüfus yapısında ortaya çıkan bu dönüşüm ülkeler için özellikle sosyo-ekonomik açıdan ciddi bir yük oluşturmaktadır. Bu bağlamda çoğu ülkede yaşlılara yönelik çeşitli politikaların uygulandığı görülmektedir. Son yıllarda yaşlıların kurumsal bakım ve gözetimine yönelik geleneksel politikaların yanında işgücü piyasalarında yer edinmelerine yönelik politikaların da önem kazandığı ve uygulama alanı bulduğu dikkati çekmektedir. Bu çalışma, yaşlı nüfus oranlarında meydana gelen artışa ve beraberinde getireceği sorunlara dikkat çekerek Türkiye’de uygulanan politikaları değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Çalışmanın sonucunda, Türkiye’de bugün itibariyle sorun teşkil edecek oranda bir yaşlı nüfus olmamakla birlikte önümüzdeki yıllarda nüfusun hızla yaşlanacağı bulgusuna ulaşılmıştır. Bu açıdan yürütülen politikalar incelendiğinde, yaşlıların daha ziyade kurumsal bakım ve gözetim ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik hizmetlerin verildiği görülmüştür. Artan farkındalığa rağmen yaşlıların sürdürülebilir istihdamları açısından uygulama alanı bulan somut bir örnek tespit edilememiştir.

Anahtar Kelimeler

Yaşlı Nüfus, Demografik Dönüşüm, İstihdam, Politika

Aging Population, Issues and Policies: An Evalution for Turkey

Öz

The world’s population is aging and elderly population is becoming an important issue for countries. This transformation, which occurs in the population structure, creates a serious socio-economic burden especially for countries. In this context, it is seen that various policies for elderly people are implemented in most countries. It is noteworthy that in recent years, traditional policies regarding the institutional care and surveillance of the elderly have also gained importance and have been found to be application areas. This study draws attention to the problem and will bring to the increase occurred in the elderly population ratio was conducted to evaluate the policies implemented in Turkey. In conclusion, although there is no aging population in the coming years will pose a problem to the extent it was found to be in Turkey as of today's rapidly aging population. When the policies implemented in this regard are examined, it is seen that services are provided to meet the institutional care and surveillance needs of the elderly. Despite the increasing awareness, a concrete policy that finds application in terms of sustainable employment of the elderly has not been determined.

Anahtar Kelimeler

Elderly population, Demographic Transformation, Employment, Policy

Kaynakça

• Akçay, C. (2011). Yaşlılık kavramlar ve kuramlar. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Altan, Ö. ve Şişman, Y. (2003). Yaşlılara yönelik sosyal politikalar. Kamu-İş, 7(2), 3-36.
• Bahar, G., Bahar, A. ve Savaş, H. A. (2009). Yaşlılık ve yaşlılara sunulan sosyal hizmetler. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 4(12), 85-98.
• Balcı İzgi, B. (2008). Türk sosyal güvenlik sisteminde son gelişmeler. Çalışma ve Toplum Dergisi, 1(16), 85-17.
• Benny, R. (2000). Age discrimination in education: Developments in discrimination law. Education and the Law,12(4), 269-278.
• Bulduk, E.Ö. (2014). Yaşlılık ve toplumsal değişim. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 18(2), 53-60.
• Buz, S. (2015). Yaşlı bireylere yönelik yaş ayrımcılığı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(53), 268-278.
• Clarke, L. (1994). Discrimination. London: Institue of Personel Management Publications.
• Çavuş, F. Ö. (2013). Yaşlılara yönelik evde bakım hizmetlerinin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, SBE, Sosyal Hizmet Anabilim Dalı).
• Çayır, K. (2012). Yaşçılık / yaşa dayalı ayrımcılık ayrımcılık: Çok boyutlu yaklaşımlar.163-174.
• Demirbilek, T. ve Özgür, A. Ö. (2017). Gümüş ekonomi ve aktif yaşlanma bağlamında yaşlı istihdamı. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 10(1), 14-28.
• Domazet, I., ve Filimonović D. (2012). Working potential of the elders in Serbia and proposal of reactivation models.133-152.
• DPT. (2007). Türkiye’de yaşlıların durumu ve yaşlanma ulusal eylem planı. Ankara: DPT Yayınları.
• Drury, E. (1994). Age discrimination against older workers in the European Union. The Geneva Papers on Risk and Insurance-Issues and Practice, 19(4), 496-502.
• Duman, Y. (2014). Dünyanın en yaşlı ikinci ülkesi Almanya’da Riester emeklilik sistemi ile zorunlu emeklilik sigortası arasındaki ilişkinin analizi. Sosyal Güvence, 5, 49-66.
• Eatock, D. (2015). The silver economy: Opportunities from ageing. Briefing, European Parliamentary Research Service (EPRS).
• Ergin, I. (2016). Yaşlı sağlığı ve sosyal politikalarda kamusal destek ne durumda? Türkiye ve dünyada mevcut durum. Ege Tıp , 55, 12-18.
• European Commission. (2006). Ageing and employment: Identification of good practice to inrease job opportunities and maintain older workers in employment.
• EYHGM. (2020). Engelli ve yaşlı istatistik bülteni 2020-Mayıs, https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/51832/ mayis-istatistik-bulteni.pdf, Erişim Tarihi: 30.10.2020.
• Gençler, A. (2011). Avrupa Birliği’nde krizin işsizliğe etkisi ve istihdam teşvikleri. Çalışma İlişkileri Dergisi, 2(1), 1-25.
• Gökbayrak, Ş. (2009). Refah devletinin dönüşümü ve bakım hizmetlerinin görünmez emekçileri göçmen kadınlar. Çalışma ve Toplum, 2(21), 55-82.
• Gökkoca, F. Z. ve Baharlı Etiler, N. (1999). Yaşlılık döneminde hizmet programları. Hacettepe Üniversitesi Toplum Hekimliği Bülteni, 3(4), 1-4.
• Gündoğan, N. (2001). İşgücünün yaşlanması ve işgücü piyasalarına etkileri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 56(04), 95-108.
• Gündoğan, N. ve Biçerli, K. (2004). Çalışma ekonomisi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Gürsel, S., Uysal-Kolaşin, G. ve Güner, D. (2010). Üç çocuk hayal. BETAM (Araştırma Notu 10/71), https://betam.bahcesehir.edu.tr/wp-content/uploads/2013/03/ArastirmaNotu0711.pdf, Erişim Tarihi: 30.10.2020.
• İçağasıoğlu Çoban, A. (2005). Yalnız yaşayan yaşlılara ilişkin aile politikaları. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 8(8).
• Johnson, J., ve Slater, R. (1993). Ageing and later life. London: The Open University Sage Publication.
• Karadeniz, O. ve Durusoy Öztepe, N. (2013). Türkiye’de yaşlı yoksulluğu. Çalışma ve Toplum, 38(3), 77-102.
• Karakuş, B. (2018). Türkiye’de yaşlılara yönelik hizmetler, kurumsal yaşlı bakımı ve kurumsal yaşlı bakımında illerin durumu, T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Ankara.
• Karaömerlioğlu, P. M. A. ve Devres, M. S. (2013-2014). Japonya'nın nüfus politikaları, Boğaziçi Üniversitesi Dönem Sonu Araştırması.
• Kinsella K. ve He W. (2009). An aging world: 2008, International Population Reports, P/95/09-1, US Census.
• Kluve, J. (2010). The effectiveness of European active labor market programs. Labour Economics, 17(6), 904-918.
• Korkmaz A. ve Korkut G. (2018). Gümüş ekonomi ve aktif yaşlanma bağlamında toplumsal katılım, İş ve Hayat, 4 (8), 257-272.
• Kurt, G., Yücel Beyaztaş, F. ve Erkol, Z. (2010). Yaşlıların sorunları ve yaşam memnuniyeti. Adli Tıp Dergisi, 24(2), 32-39.
• Loch, C. H, Sting, F.J, Bauer, N., ve Mauermann, H. (2010). How BMW is defusing the demographic time bomb. Harvard Business Review, 88(3), 99-102.
• Masson, P. R., ve Tryon, R.W. (1990). Macroeconomic effects of projected population aging in industrial countries. Staff Paper, 37(3), 453-485.
• MEB. (2011). Yaşlılık süreci, Çerçeve Öğretim Programları, http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/ moduller_pdf/Ya%C5%9Fl%C4%B1l%C4%B1k%20S%C3%BCreci.pdf, Erişim Tarihi: 04.02.2018.
• OECD. (2004). Ageing and Employment Policies/Vieillissement et politiques de l'emploi: Finland 2004, Ageing and Employment Policies. OECD Publishing. Paris.
• OECD. (2012). Ageing and employment policies, http://www.oecd.org/els/emp/Older%20Workers%20Japan-MOD.pdf, Erişim Tarihi: 26.10.2020.
• OECD. (2015). Ageing and Employment Policies: Poland 2015, Ageing and Employment Policies. OECD Publishing. Paris.
• OECD. (2018). Working Better with Age: Japan, Ageing and Employment Policies. OECD Publishing. Paris.
• Radovic-Markovic, M. (2013). An aging workforce: Employment opportunities and obstacles. Cadmus,1(6 ), 142-155.
• Rakıcı, C. ve Yılmaz T. Z. (2016). Sosyal güvenlikte demografik dönüşüm ve Türkiye’ye yansımaları. Gümüşhane Üniversitesi SBE Elektronik Dergisi, 7(18), 64-89.
• Sarıipek, D. B. ve Çuhadar S. G. (2017). Implementation of a “self-sufficient ageing” policy and possible changes: case of Turkey, In Selected Contemporary Challenges of Ageing Policy, edited by Łukasz Tomczyk and Andrzej Klimczuk, 221-256.
• Sevil, H.T. (2005).Yaşlılığın sosyal anatomisi. Ankara: Sabev Yayınları.
• Şeker, A. (2007). Yaşlılık, yoksulluk ve sosyal devlet üzerine Doç. Dr. İsmail Tufan ile Bir Söyleşi.
• https://www.sosyalhizmetuzmani.org/ismailtufansoyleisi.htm, Erişim Tarihi: 01.11.2020.
• Şener, Ü. (2010). Yoksullukla mücadelede sosyal güvenlik, Sosyal Yardım Mekanizmaları ve İş Gücü Politikaları. TEPAV Politika Notu, 2-22.
• T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2019). I. Yaşlılık Şurası, Ankara.
• T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2020a). 2019 yılı Faaliyet Raporu.
• T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2020b), https://ailevecalisma.gov.tr/eyhgm/haberler/yasli-destek-programinin-erzurum-ve-diyarbakir-illerindeuygulanmaya-baslanmasiyla-yades-in-hayata-gecirildigi-il-sayisi-13-e-cikti, Erişim Tarihi: 30.05.2020.
• T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2020c), https://ailevecalisma.gov.tr/media/58679/2020-yades-uue-bakanonayi-14102020-63.pdf,Erişim Tarihi: 27.10.2020.
• T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, Sosyal Bölgesel ve Yenilikçi Politikalar Başkanlığı. (2011). 2012 Avrupa aktif yaşlanma ve nesiller arası dayanışma yılı hakkında bilgi notu, https://www.ab.gov.tr/files/SBYPB/Sosyal %20Politika%20ve%20%C4%B0stihdam/aktif_yaslanma_bilgi_notu.pdf, Erişim Tarihi: 01.11.2020.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2018). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023) Yaşlanma Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.
• T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu. (2020a). 2018 Faaliyet Raporu, http://www.sgk.gov.tr/2018FaaliyetRaporu.pdf, Erişim Tarihi: 01.11.2020.
• T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu. (2020b), http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/emekli/yaslilik_ayligi, Erişim tarihi: 20.09.2020.
• T.C. 1982 Anayasası, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf, Erişim tarihi 09.12.2019.
• TÜİK. (2018). İstatistiklerle Yaşlılar 2017, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27595, Erişim Tarihi: 05.05.2018.
• TÜİK. (2020). https://data.tuik.gov.tr/tr/main-category-sub-categories-sub-components2/, Erişim Tarihi: 27.05.2020.
• Usta, İ. ve Murat, G. (2017). İşgücü piyasasında yaşlılar ve aktif yaşlanma: Avrupa Birliği ve Türkiye değerlendirmesi.
• Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(2), 199-224.
• Uyanık, Y. (2017). Yaşlılık, yaşlanan nüfus ve sosyal politika. İş ve Hayat, 5, 67-100.
• World Bank. (2020). World Bank Data. http://databank.worldbank.org/, Erişim tarihi: 18.09.2020.