Bireysel Yatırım Kararlarında Davranışsal Eğilimlerin Ölçülmesi: Gümüşhane İlinde Bir Araştırma

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 3, 961 - 976, 25.09.2021

Alper Veli Çam , Emre Hırka

Öz

Geleneksel finans modelleri, bireysel yatırımcıların yatırım kararlarını verirken rasyonel olduklarını, yüksek getiriyi hedeflediklerini, piyasaların etkin olduğunu, tüm yatırımcıların aynı beklentilere sahip olduğunu ve menkul kıymet fiyatlarının tesadüfi oluştuğunu varsaymaktadır. Ancak, bu ve benzeri teoriler piyasada meydana gelen birçok olayı açıklamakta yetersiz kaldığı yönünde eleştirilmiştir. Bu durum davranışsal finans denilen yeni bir yaklaşımın ortaya çıkmasına neden olmuştur. Davranışsal finans teorisi, duyguların bireylerin davranışlarını etkilediğini ve bu nedenle bireylerin rasyonel karar veremediğini varsaymaktadır. Literatürde, davranışsal finans konusunun çoğunlukla bireysel menkul kıymet yatırımcıları üzerinde durduğu gözlemlenmiştir. Altın yatırımcıları finansal piyasaların önemli oyuncularından biridir. Yapılan literatür taramasında finansal piyasaların önemli oyuncularından olan altın yatırımcıları ile ilgili davranışsal finans çalışmalarına çok nadir rastlanmıştır.
Bu doğrultuda çalışma, altın yatırımcılarının davranışlarını araştırmak amacıyla hazırlanmıştır. Çalışma kapsamına Gümüşhane’de yaşayan ve altın yatırımda bulunan bireysel altın yatırımcıları alınmıştır. Çalışmada, altın yatırımcılarına yönelik anket uygulanmıştır. Uygulamada 405 yatırımcının verileri SPSS 24 programında analiz edilmiştir. Analiz yöntemleri olarak frekans analizi, geçerlilik analizi ve varyans analizi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda test edilen tüm hipotezler kabul edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bireysel Yatırımcı, Davranışsal Finans, Davranış Modelleri, Psikoloji, Varyans Analizi

Measuring Behavioral Trends in Individual Investment Decisions: A Research in Gümüşhane Province

Öz

Traditional finance models assume that individual investors are rational when making their investment decisions, aim for the highest benefit, markets are effective, all investors have similar expectations, and the prices of securities occur by chance. However, these theories have been criticized as insufficient to explain most events occurring in the market. This led to the emergence of a new approach called behavioral finance. Behavioral finance theory assumes that emotions affect the behavior of individuals and therefore individuals cannot make rational decisions. In the literature, it has been observed that behavioral finance is mostly investigated on individual securities investors. One of the important players in the financial markets is gold investors. In the literature review, behavioral finance studies on gold investors are rarely encountered.
Accordingly, the study has been prepared to investigate the behavior of gold investors. Gold investors living in Gümüşhane has been included in the scope of the study. In the study, a questionnaire was applied to gold investors. In practice, the data of 405 investors were analyzed in SPSS 24 program. Frequency analysis, descriptive statistical analysis, validity analysis and analysis of variance were used as analysis methods. As a result of the study, all tested hypotheses were accepted.

Anahtar Kelimeler

Individual Investor, Behavioral Finance, Behavior Models, Psychology, Investment Decisions.

Kaynakça

• Abdeldayem, M. M. (2016). Is there a relationship between financial literacy and investment decisions in the kingdom of Bahrain?. Journal of Management and Accounting Studies, 4(02), 68-78.
• Aktürk, Z., & Acemoğlu, H. (2012). Tıbbi araştırmalarda güvenilirlik ve geçerlilik. Dicle Tıp Dergisi, 39(2), 316-319.
• Albayrak, A. Sait. (2006), Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, (1. Baskı), Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Anbar, A., & Melek, E. (2009). Bireysel yatırımcıların finansal risk algılamalarını etkileyen demografik ve sosyoekonomik faktörler. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 5(9), 129-150.
• Areiqat, A. Y., Abu-Rumman, A., Al-Alani, Y. S., & Alhorani, A. (2019). Impact of behavioral finance on stock investment decisions applied study on a sample of investors at Amman stock exchange. Academy of Accounting and Financial Studies Journal, 23(2), 1-17.
• Ateş, A. (2007). Finansal yatırımların davranışsal finans açısından değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Aydın, Ü. ve Ağan, B. (2016). Rasyonel olmayan kararların finansal yatırım tercihleri üzerindeki etkisi: davranışsal finans çerçevesinde bir uygulama. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(2), 95-99.
• Baker, H.K. ve Nofsinger, J.R. (2002). Psychological biases of investors. Financial Services Review, 11(2), 97-116.
• Birgili, M. E. (2013). Teknik analiz yöntemini kullanan yatırımcıların davranışsal finans modelleri ile açıklanması Türkiye’de bir araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Branch, B. (1977). A tax loss trading rule. Journal of Business, 50(2), 1198-1207.
• Chaffai,M. & Medhioub,I. (2014). Behavioral finance: an empirical study of the tunisian stock market. Financial Issues, 4(3), 527-538.
• Chuang, W. I., & Lee, B. S. (2006). An empirical evaluation of the overconfidence hypothesis. Journal of Banking & Finance, 30(9), 2489-2515.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). United Kingdom: Routledge/Taylor & Francis Group.
• Çelik, Ç. (2013). İMKB’de işlem yapan yatırımcıların davranışlarını belirlemeye yönelik bir araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir. De Bondt, W. F. & Thaler, R. (1985). Does the stock market overreact? The Journal of finance, 40(3), 793-805.
• Demirören, S. (2018). Bir yatırım aracı olarak altının değerinin belirlenmesinde finansal davranış faktörleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Doğan, M. (2016). Davranışsal finans eğilimleri ile bireysel emeklilik fon tercihleri arasındaki ilişkinin test edilmesi: Türkiye’deki banka çalışanları üzerine bir uygulama. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(12), 339-357.
• Ede, M.(2007). Davranışsal finans ve bireysel yatırımcı üzerine ampirik bir uygulama. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Ercan, İ. ve Kan, İ. (2014) Ölçeklerde güvenirlik ve geçerlilik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(3), 211-216.
• Genç, M. (2019). Sakarya ili çalışan kesimin yatırım kararlarının davranışsal finans açısından değerlendirilmesi. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 5(1), 49-59.
• Gül, M., Ekşi, İ. H., ve Sürme, M. (2017). Davranışsal finans açısından altın yatırımcılarının davranışlarının incelenmesi: Gaziantep örneği. Maliye Finans Yazıları, 108, 143-165.
• Hamurcu, Ç. ve Aslanoğlu, S. (2016). Bilgi teknolojileri-iletişim sektörü çalışanları üzerinde davranışsal finans eğilimlerinin etkileri: ölçek çalışması. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 31-53. Jurevičienė, D., & Ivanova, O. (2013). Behavioural finance: theory and survey. Mokslas–Lietuvos ateitis/Science–Future of Lithuania, 5(1), 53-58.
• Kahneman, D., & Tversky, A. (1979). Prospect theory: An analysis of decision under risk. Econometrica, 47, 263-291.
• Kalaycı, Ş. (2010), SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (5. Baskı), Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Karagöz Y. (2016). SPSS 23 ve AMOS 23 uygulamalı istatistiksel analizler (5. Baskı), Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kayri, M. (2009). Araştırmalarda gruplar arası farkın belirlenmesine yönelik çoklu karşılaştırma (post-hoc) teknikleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 51-64.
• Kendirli, S. Ve Kaya, A. (2015). Davranışsal finans yaklaşımı ile çorum ve Yozgat illerindeki yatırımcıların karşılaştırması. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 225-254.
• Küçük, A. (2014). Bireysel yatırımcıları finansal yatırım kararına yönlendiren faktörlerin davranışsal finans açısından ele alınması: Osmaniye örneği. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 6(11), 104-110.
• Mitroi, A. (2014). Applıed behavıoral fınance: ınvestor bıases, performance reversıon to the mean and trend formatıon. Economy Series, 1, 63-70.
• Mohajan, H. K. (2017). Two criteria for good measurements in research: Validity and reliability. Annals of Spiru Haret University. Economic Series, 17(4), 59-82.
• Öncü, M. A. ve Özevin, O. (2017). Kadınların yatırım alışkanlıklarının davranışsal finans açısından değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(61), 583-601.
• Özçelik, H. (2018). Bireysel yatırımcıların finansal yatırım tercihlerinin davranışsal finans açısından değerlendirilmesi: İstanbul ili örneği, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Öztopcu, D. ve Aytekin, S. (2017). Bireysel yatırım kararlarının davranışsal finans açısından değerlendirilmesi ve Balıkesir ilinde bir uygulama. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 61, 456-476.
• Pompian, M. M., & Longo, J. M. (2004). A new paradigm for practical application of behavioral finance: creating investment programs based on personality type and gender to produce better investment outcomes. The Journal of Wealth Management, 7(2), 9-15.
• Saraç, M., & Kahyaoğlu, M. B. (2011). Bireysel yatırımcıların risk alma eğilimine etki eden sosyo-ekonomik ve demografik faktörlerin analizi. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 5(2), 135-157.
• Sawyer, S. F. (2009). Analysis of variance: the fundamental concepts. Journal of Manual & Manipulative Therapy, 17(2), 27-38.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.),80. Boston: Allyn and Bacon.
• Wang, M., Keller, C. & Sıegrıst, M. (2011). The less you know, the more you are afraid of a survey on risk perceptions of ınvestment products. Journal of Behavioral Finance, 12(1), 9-19.
• Zeybek, H. İ., & Çam, H. Mobil coğrafi bilgi sistemlerinin kullanımını etkileyen faktörlerin teknoloji kabul modeli çerçevesinde incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11(Ek), 14-26.