Belediye Bütçesindeki Sinek Kâğıdı Etkisi: Dış Göç Özelinde Bir Araştırma

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 2, 568 - 584, 31.05.2025

Neslihan Burgaz

Öz

Sinek kâğıdı etkisi yerel yönetim harcamalarının öz gelirler yerine merkezi idareden yapılan transferlere bağımlı olmasıdır. Türkiye’de belediyelerin yerel nitelikteki ihtiyaçları karşılamada öz gelirleri yeterli gelmediği için merkezi yönetimden yapılan transferlerle karşılanmakta ve merkezi yönetimden yapılan transferlere bağımlı hale gelmektedir. Merkezi yönetimden yapılan transferler belediyelerin nüfusu ve gelişmişlik endekslerine göre değişmektedir. Türkiye’ye dış göç ile gelen göçmenler belediyelerin hizmet sunacağı kişi sayısı artırmasına rağmen nüfusa kayıtlı olmadıkları için yapılan transfer düzeyini değiştirmemekte ancak belediyelerin harcamalarını artırmaktadır. Bu durum belediyelerin sinek kâğıdı etkisini daha da artırmaktadır. Bu çalışmada Türkiye’de 2016-2022 dönemine ait Suriyeli sığınmacıların en yoğun bulunduğu 16 belediyenin sinek kâğıdı etkisi analiz edilmiştir. Analizde bağımlı değişken olarak yerel kamu harcamaları, bağımsız değişken olarak ise merkezi yönetimden yapılan transferler, sosyal transferler, nüfus, yerel vergi gelirleri ve dış göç verisi kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre söz konusu belediyelerde sinek kâğıdı etkisinin geçerli olmadığı ve dış göç ile bağımlı değişken arasında istatistiki olarak anlamlı bir ilişki olmadığı tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Belediye , sinek kâğıdı etkisi , dış göç , mali transferler

The Flypaper Effect In Municipal Budget A Study On External Migration

Öz

The flypaper effect refers to local government expenditures relying on central government transfers rather than own-source revenue: In Turkey, municipalities depend on these transfers because their own revenues are insufficient to meet local need: These transfers vary based on population and development indice: Despite increasing the number of people municipalities serve, migrants from external migration do not alter the level of transfers since they are not registered in the population but increase municipal expenditures, further amplifying the flypaper effect. This study analyzes the flypaper effect in 16 Turkish municipalities with the highest number of Syrian refugees from 2016 to 2022. Local public expenditures are the dependent variable, while independent variables include central government transfers, social transfers, population, local tax revenues, and external migration data. The results show that the flypaper effect does not hold, and there is no statistically significant relationship between external migration and the dependent variable.

Anahtar Kelimeler

Municipality , flypaper affect , international migration , fiscal transfers

Kaynakça

• Acar, Y. (2019). Does flypaper effect exist? new evidence from Turkish municipalitie: Sosyoekonomi, 27(39), 55-68.
• Akyıldız, İ. E. (2022). Dış ve iç göçler bağlamında Türkiye’nin dinamik göç yapısının değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, İçtimaiyat 6, (Özel Sayı), 2-6.
• Adıgüzel, Y.; Tekgöz, N. (2019). Türkiye’deki Suriyeliler göç yönetiminde belediyelerin rolü, UCLG-MEWA Yayınları: İstanbul, 2019, :9-26.
• Amusa, H., Mabunda, R. & Mabugu, R. (2008). Fiscal ıllusion at the local sphere: an empirical test of the flypaper effect using south african municipal data, south african Journal of Economics, Working Paper, 72, 4-5, file:///C:/Users/user/Downloads/Fiscal_illusion_at_the_local_sphere_An_empirical_t.pdf
• Arıkboğa, Ü. (2015). Türkiye’de yerel vergi yönetimi. Maliye Dergisi, 168, 12-13.
• Arıkboğa, Ü. (2016). Türkiye’de belediyelerin gelir yapısı: sorunlar ve çözüm önerileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(33), 278-291.
• Aytaç, D. (2015). Türkiye’de yönetimler arası transferler sinek kâğıdı etkisi yaratıyor mu? Ampirik bir inceleme. Journal of Management and Economics Research, 13(2), 166-180.
• Bailey, J.& Connolly, S. (1998). Flypapeer effect: ıdentifying areas for further research. Publıc Choice, 95(3/4), 335-336.
• Becker, E. (1996). The ıllusion of fiscal ıllusion: unsticking the flypaper effect. Public Choice, 86(1/2), 85-102. Belediye Kanunu-5393 Sayılı (2005). 25874 Sayılı Resmî Gazete, 13 Mayıs 2005.
• Çataklı,İ.& Taşdoğan, C. (2024), Suriyeli göçü ve Türkiye’nin sığınmacılara yönelik politikaları üzerine bir değerlendirme. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26/1, 234-238.
• Dick-Sagoe, C. & Tingum, E. N. (2021), Flypaper effect of ıntergovernmental transfers and ıncentives to ımprove own-source revenue mobilization of local governments in the Central Region of Ghana, Open Journal of Social Sciences, 9, 434-447.
• Deller,: C.& Maher, C. : (2015). A model of asymmetries in the flypaper effect. Publius: The Journal of Federalism, 36(2), 215.
• Demirhan, Y. & Aslan, S. (2015). Türkiye’nin sınır ötesi göç politikaları ve yönetimi. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 52-54.
• Doğan, M. & Baş, A. İ. (2013). Bir finansman kaynağı olarak belediyelerde borçlanma. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(1), 295.
• Eroğlu, E. (2020). Belediye gelirlerinin yapısının ve gelir artırımı konusunda yapısal kısıtların değerlendirilmesi. Maliye Çalışmaları Dergisi, 64, 40.
• Fikri, F., Pudjihardjo, M. & Sakti, R. K. (2020). Flypaper effect analysis on regional expenditure in East Java Province, Indonesia. Jurnal Ekonomi & Studi Pembangunan, 21(2), 249-257.
• Gökmen, A. M. & Sertçelik, Ş. (2021). İnovasyon, Beşerî Sermaye ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Ampirik İlişki: OECD Ülkeleri için Panel Veri Analizi, Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(1), 286.
• Gündüz Ustabaşı, D. & Çifci, H. K. (2021). Yerel yönetimlerin göçmenlere yönelik sosyal hizmet uygulamalarının karşılaştırılması: G20 ülkeleri ve Türkiye. Göç Araştırmaları Dergisi, 7(1), 12-24.
• Güriş, S. (2018). Uygulamalı panel veri ekonometrisi, İstanbul:Der Kitabevi, 4-16. Hacıköylü, C. & Heper, F. (2010). Emlak vergisinde matrah tespitine ilişkin sorunlar ve çözüm önerileri. Maliye Dergisi, 158, 2.
• Hazine ve Maliye Bakanlığı, (Erişim tarihi: 15/08/2023)
• Hines, J. R. & Thaler, R. H. (1995). Anomalies the flypaper effect. Journal of Economic Perspectives, (9)4, 223-224.
• Inman, R. P. (2008). The flypaper effect. NBER, Working Paper 14579, 1-3.
• İç İşleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı, 2024, https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638, Erişim Tarihi: 11/06/2024.
• Kahraman, S., Tanıyıcı, Ş. & Kutlu, Ö. (2019). Türkiye’de yerel yönetimler ve yabancı göçmenler. Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 5(10), 45-51.
• Karnik, A. & Lalvani,M. (2005). Urban local governments and the flypaper effect:evidence from Maharashtra, İndia. Publius, 35(2), 275.
• Karlsson, S. (2014). The accuracy of the Hausman Test in panel data: a monte carlo study, Örebro University School of Business Master's program, 10-11, chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:805823/FULLTEXT01.pdf
• Kömüryakan, F. (2019). Tesadüfi katsayılı panel veri modelleri: çevresel Kuznets eğrisinin geçerliliğinin analizi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 8.
• Maddah, M. & Tabar, F. J. (2016). Studying the flypaper effect in the provinces of Iran (2000-2013). Iranısn Economic Review, 20(3), 3369-354.
• Mali, Malicka, L. (2022). Flypaper effect in the Republic of Serbia. Journal of Local Self Government, 20(4), 931.
• Megasa, J. T., Chelule, J. C. & Odhiambo, R. O. (2016). Comparıson of some panel data regressıon model estımators usıng sımulated data, JAGST, 17(2), 100.
• Mehiriz, K. & Marceau, R. (2014). The flypaper and asymmetric effects of ıntergovernmental grants to quebec municipalitie: Public Budgeting and Finance, 34(1), 85-102.
• Melo, L., (2002). The flypaper effect under different ınstitutional contexts:the Colombian case. Public Choise, 111(3/4), 318-319.
• Mülteciler Derneği, https://multeciler.org.tr/ (Erişim tarihi: 8/11/2023).
• Nargeleçekenler, M. (2009). Makroekonomik ve finansal serilerin ekonometrik analizi: panel veri yaklaşımı, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Bursa, 9-11.
• On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun-6360 Sayılı, (2012), 28489 sayılı Resmî Gazete, 6 Aralık 2012.
• ORSAM; TESEV, (2015). Suriyeli sığınmacıların Türkiye’ye etkileri, Rapor No:195, 20, https://www.orsam.org.tr/tr/suriyeli-siginmacilarin-turkiye-ye-etkileri/ (Erişim tarihi:14/12/2023).
• Petterson, K. (2020). The flypaper effect A study of the flypaper effect in Swedish municipalities, Master’s program in Economics,1-20. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:1464436/FULLTEXT01.pdf/ Erişim tarihi: 07/12/2024
• Sağbaş, İ. & Saruç, N. T. (2004). Intergovernmental transfers and the flypaper effect in Turkey. Turkish Studies, 5(2), 79-92.
• Schmidheiny, K. (2014). Panel data: fixed and random effects, Short Guides to Microeconometrics, 3-4, https://www.academia.edu/52835790/Panel_Data_Fixed_and_Random_Eects
• Serbes, H. & Çetinkaya, Ö. (2022). Sinek Kâğıdı Etkisine Farklı Bir Yaklaşım: Türkiye’de Büyükşehir Belediyelerinin Borçlanmaları Üzerinden Bir Analiz, Yönetim Bilimleri Dergisi, 20(45), 725-726.
• Sour, L. (2013). The flypaper effect ın Mexıcan local government: Estudios Económicos, 28-1(55), 165-186.
• Tasri, A. (2018). The Flypaper effect phenomenon: Evidence from Indonesia, European Journal of Engineering and Formal Sciences, 2(1), 21-26.
• Taş, N. (2012). Ekonomik Değişkenlerin Panel Veri Analizi ile Çözümlenmesi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul, 41.
• Turnbull, G. K. (1998). The overspending and flypaper effect of fiscal illusion:theory and empirical evidence. Journal of Economics, 44(1), 1.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK).
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982), 17863 sayılı Resmî Gazete, 9 Aralık 1982.
• Uğur, A. (2009). Hisse senedi getirilerinin panel veri analizi ile tahmini: İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında bir inceleme, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Malatya, 79.
• Ulusoy, A. & Tekdere, M. (2019). Türkiye’deki Belediyelerin Mali Sorunları ve Muhtemel Etkileri, Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 4(2), 171-172.
• Widarjono, A. (2006). Does ıntergovernmental transfers cause flypaper effect on local spending? Economic Journal of Emerging Markets, 11(2), 115-123.
• Worthington, A. C. & Dollery, B. E. (1999). Fiscal Ilusion andthe Australian Local Government Grant Process: How Sticky is the Flypaper Effect, Pubis Choice, 99, 1-2.
• Yacoub, Y. & Lestari N. (2019). Flypaper effect in Indonesia: the case of Kalimantan, Journal of Finance and Banking Review, 4(4), 116-121.
• Yaş, H. & Akduğan, U. (2015). Türkiye’de belediyelere yapılan mali transferlerin flypaper effect çerçevesinde değerlendirilmesi. Maliye Dergisi, 168 (Ocak Haziran), 49-68.
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2021). Panel Veri Ekonometrisi Stata Uygulamalı, İstanbul: Beta Yayınları, 6. Baskı, :1-182
• Yudhistira A, M., Setiawati, E. & Zulfikar, Z. (2022). Flypaper effect on regional expenditure and the ımp on regencies/municipalities financial performance in Indonesia. Advances in Economics, Business and Management Research, 218, 411.
• Yüksel, C. (2021). The flypaper effect: “reality” or “myth”? evidence from Turkey. Sosyoekonomi, 29(49), 486.
• Yüksel, F. (2003). Belediye gelirlerinde yetersizlikler ve alternatif çözüm önerileri. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(6), 53-54.
• 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu
• 5779 sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun
• 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu
• 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’dur.