X ve Gama-Işını Dedektörlerinde Ölü Zaman Düzeltmesi İçin Bir Program

Yıl 2016, , 47 - 60, 15.01.2016

Salih Mustafa Karabıdak , Selim Kaya , Özkan Bingöl , Ali Kaya

https://doi.org/10.17714/gufbed.2016.06.006

Öz

X ya da gama ışını detektörlerinin kullanıldığı spektrometrik kantitatif ve kalitatif analizlerinde, analizlerin doğruluğu için sayma kayıplarının belirlenmesi ve telafi edilmesi önemlidir. Spektrometrelerdeki bu sayma kayıpları uzatılan ve uzatılmayan sistem ölü zamanlarından meydana gelir. Bu çalışmada, bu kayıpları telafi etmek için bir bilgisayar program geliştirilmiştir. Programı test etmek için deneysel çalışmalar yapılmıştır. Program, DELPHI program derleyicisiyle kodlanmıştır. Program, ölü zaman düzeltme, özgün pik arama, özgün grafik modülü, yazılım arayüzü ve program sonucunu rapor halinde veren rapor modüllerden oluşmaktadır. Bu programda düzeltme yapılmamış veya düzeltme yapılmış spektrumları ayrı ayrı irdeleme imkânı sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

X Işınları, Gama Işınları, X-Gama Detektörleri, Sayma Kaybı, Ölü Zaman, Bilgisayar Programı.

A Program for Dead Time Correction at X and Gamma-Rays Detectors

Öz

Determination of compensating for count losses for the correctness of analyses in spectrometric analysis of qualitative and quantitative use of x-gamma ray detectors are of importance. These counting losses in spectrometry are due to paralyzable and non-paralyzable system dead time. In this work, a computer program was developed for compensate to counts losses due to dead time. Experimental studies were performed to test of this program. This program was coded by DELPHI program compiler. The program consists of original dead time correction, peak search, graphics module, program interface, a report module. In this program, either corrected or uncorrected spectra is given the opportunity to examine separately.

Anahtar Kelimeler

X Rays, Gamma Rays, X-Gamma Rays Detectors, Counting Loss, Dead Time, Computer Programs.

Kaynakça

• Blaauw, M., Fleming, R. F. ve Keyser R., 2001. Digital signal processing and zero dead time counting, Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, 248, 309-313.
• Blaauw, M. ve Fleming, R. F., 2003. Statistical Properties of Gamma-Ray Spectra Obtained with Loss-Free or Zero-Dead-Time Counting, and ORTEC’S “Variance Spectrum”. Nuclear Instruments and Methods, A 505; 306-310.
• Damla, N., 2009, Türkiye’deki Bazı İnşaat Malzemelerinde Doğal Radyaoktiflik Seviyelerinin Ve Kütle Soğurma Katsayılarının Belirlenmesi. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Trabzon, 125s.
• Embarcadero, http://www.embarcadero.com/products/delphi. 20 Mayıs 2015.
• Ertaş, H., 2014, Kurşun Madeni Atıklarının Radyasyon Zırhlama Etkilerinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Gümüşhane, 92s.
• Freepascal, http://www.freepascal.org/. 25 Mayıs 2015.
• Genie 2000, 2000, Customize Manual.
• Gilmore, G. ve Hemingway, J.D., 2003, Practical Gamma-Ray Spectrometry, Willey, New York, 314p.
• Jenkins, R., Gould, R. W. ve Gedcke, D., 1981, Quantitative X-Ray Spectrometry, Marcel Dekker, New York, 475p.
• Karabıdak, S. M., 2013. X ve Gama-Işını Dedektörlerinde Ölü Zaman Düzeltmesi - Kısım 1-İntegral Düzeltme, Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(2), 91-100.
• Knoll, G. F., 2000, Radiation Detection and Measurement, Third Edit., Wiley, New York, 802p.
• Savitzky, A. ve Golay, M. J. E., 1964, Smoothing and Differentiation of Data by Simplified Least Squares Procedures, Analytical Chemistry, 38 (8); 1627-1639.
• Van Espen, P. J. M. ve Janssens, K. H. A., 1993, Handbook of X-Ray Specktrometry-Methods and Techniques. Van Grieken, R. E. and Markowicz, A. A (eds.), Marcel Dekker Inc., New York. pp.181-293.
• Wikipedia, https://tr.wikipedia.org/wiki/Delphi_(programlama_dili). 20 Mayıs 2015.