Gümüşhane İli Meralarına Ait Vejetasyon ve Bazı Çevresel Özelliklerin Jeoistatistiksel Analizi

Yıl 2020, , 339 - 354, 15.04.2020

Burak Sürmen , Mustafa Sürmen Tamer Yavuz , Ali İmamoğlu

https://doi.org/10.17714/gumusfenbil.637979

Cited By: 2

Öz

Meralar yeryüzünün genelinde olduğu gibi
Türkiye’de de küçük ve büyükbaş hayvanların beslenmesinde kullanılan en önemli
yem kaynaklarındandır. Son yıllarda iklim değişikliği gibi küresel ölçekte
meydana gelen faktörlerin yanı sıra, aşırı otlatma ve arazi kullanımında
yapılan hatalar meraların kalitesini olumsuz etkilemektedir. Bu çalışma ile Gümüşhane
ili meralarının vejetasyon özellikleri ile bazı çevresel faktörlere göre değerlendirilmesinin
yanında jeo-istatistik yöntemlerle çizilen haritalar ile Gümüşhane ilindeki tüm
mera ve yaylaların durumunun ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu yayla ve meraların
eğim, toprak derinliği, erozyon derecesi, otlatma baskısı ve taşlık çevresel
faktörleri ile azalıcı, çoğalıcı, istilacı bitkilerin kompozisyon oranları, baklagiller
ve buğdaygiller familyasına ait bitkilerin kompozisyon oranları ve mera sağlık
sınıfı ile mera durum sınıfına ait özelliklerin dağılım haritaları çizilmiştir.
Elde edilen sonuçlara göre meraların %65’inde orta ve yüksek dereceli erozyon görülürken,
meraların büyük çoğunluğu çok sığ ve sığ derinlikte topraklara sahiptir. 12
merada aşırı otlatma tespit edilmiştir. Son olarak mera kalitelerine
baktığımızda; 10 meranın kalitesinin kötü olduğu diğerlerinin ise orta ve daha
iyi sevilerde olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Enterpolasyon, Jeoistatistik, Mera

Destekleyen Kurum

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu

Proje Numarası

106G017

Teşekkür

Desteklerinden dolayı Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu'na teşekkürlerimizi sunarız.

Geostatistical Analysis of Gümüşhane Grasslands According to Vegetation and Some Environmental Features

Öz

Rangelands are the most important sources used in
animal feedings in Turkey as Earth. In recent years, global factors such as
climate change, overgrazing and land use mistakes adversely affect the quality
of rangelands. This study aims to evaluate the quality of the rangelands and uplands
in the Gümüşhane according to vegetation features and some environmental
factors and additionally the
maps drawn by geo-statistical methods will reveal the status of all rangelands
Gümüşhane. The slope, soil depth, degree of erosion, grazing pressure and stony
from environmental factors and composition ratios of decreaser, increaser, invader
plants, composition ratios of legume, grasses and other families and
distribution maps of range health classifications and range condition classification
were draw. According to the results, moderate and high erosion is observed in
65% of the rangelands, while the majority of the rangelands have very shallow
and shallow depth soils. Overgrazing was detected in 12 pastures. Finally, when
we look at the rangelands quality; the quality of 10 site was found to be poor
and the others were found to be moderate and better.

Anahtar Kelimeler

Interpolation, Geostatistic, Rangeland

Proje Numarası

106G017

Kaynakça

• Aksakal, E.L. ve Öztaş, T., 2010. Changes in Distribution Patterns of Soil Penetration Resistance Within a Silage-Corn Field Following The Use Of Heavy Harvesting Equipments. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 34(2), 173-179.
• Alkan, H. ve Ersin, M.Ö., 2018. Korunan Doğal Alanlarda İnsan-Yaban Hayatı Çatışması. Türkiye Ormancılık Dergisi, 19(3), 284-292.
• Altın, M., Gökkuş, A. ve Koç, A., 2011. Çayır ve Mera Yönetimi. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 186s.
• Altın, M., Tuna, C., Nizam, İ. ve Ateş, E., 2005. Pirinççi Köyü Meraları Dolgu Alanlarını Bitkilendirme Uygulamaları. VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül, Antalya, s. 1157-1162.
• Amiri, F., Ariapour, A. ve Fadai, S., 2008. Effects of Livestock Grazing on Vegetation Composition and Soil Moisture Properties in Grazed and Non-Grazed Range Site. Journal of Biological Sciences, 8(8), 1289-1297.
• Anonim, 2005. Toprak ve Arazi Sınıflaması Standartları Teknik Talimatı. http://www. tarim.gov.tr/Belgeler /Mevzuat/ Talimatlar/ Toprak Arazi Siniflamasi Standartlari Teknik TalimativeIlgiliMevzuat_yeni.pdf
• Arslan, H., 2012. Spatial and Temporal Mapping of Groundwater Salinity Using Ordinary Kriging and İndicator Kriging: The Case of Bafra Plain, Turkey. Agricultural Water Manangement, 113, 57-63.
• Ayan, İ., Mut, H., Acar, Z., Başaran, U., Töngel, M.Ö. ve Önal Aşçı, Ö., 2007. Samsun İli Kıyı Kesiminde Yer Alan Taban Meraların Bitki Örtüsü, Toprak Özellikleri ve Bazı Sorunlar. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran, Erzurum, s. 54-57.
• Bakır, Ö., 1999. Otlatma Kapasitesi. Mera Kanunu Eğitim ve Uygulama El Kitabı: T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• Bari, F., Wood, M.K. ve Murray, L., 1993. Livestock Grazing İmpacts on İnfiltration Rates in a Temperate Range of Pakistan. Journal of Range Management, 46(4), 367-372.
• Blanchet, K., Moechnig, H. ve DeJong-Hughes, J., 2003. Grazing Systems Planning Guide. University of Minnesota Extension Service, BU-07606-S, http://www.extension.umn.edu/ agriculture/ beef/ components/ docs/ grazingsystemsplanning.guide.pdf.
• Büyükburç, U., 1983. Ankara İli Yavrucak Köyü Meralarının Gübreleme ve Dinlendirme Yolu ile Islahı Olanakları Üzerinde Bir Araştırma. Çayır Mera ve Zootekni Araştırma Enstitüsü, Yayın No.79, Ankara.
• Büyükburç, U., 1999. Mera ve Çayırların Önemi ve Özellikleri. T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Çayır-Mera Yem Bitkileri ve Havza Geliştirme Daire Başkanlığı, Ankara.
• Cevher, C., Altınkaynak, B., Ataseven, Y., Köksal, Ö., Yavuz, G.G., Gül, U. ve Ataseven Yasan, Z., 2015. Türkiye’de Islah Edilmiş Meraların Sürdürülebilirliği Üzerine Bir Araştırma: Edirne, Afyonkarahisar, Aksaray, Niğde ve Uşak, Ardahan, Artvin, Çorum, Erzurum ve Kars İlleri Örneği. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü, Yayın No:252, Ankara.
• Curtis, D. ve Wright, T., 1993. Natural Regeneration and Grazing Management a Case Study. Australian Journal of Soil and Water Conservation, 6(4), 30-34.
• Davis, P.H., 1965-1985. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. 1-9. Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Davis, P.H., Mill, R.R. ve Tan, K., 1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands (supplement). Vol. 10. Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Gökbulak, F., 1997. Otlatmanın Otlak Ekosistemi İçin Önemi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 47, 57-61.
• Gökkuş, A., Koç, A. ve Çomaklı, B., 2000. Çayır-Mera Uygulama Kılavuzu. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Yayın No: 142, Erzurum.
• Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T. ve Başer, K.H.C., 2000. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Suppl. Vol. 11. Edinburgh University Press, Edinburgh.
• İmamoğlu, A. ve Dengiz, O., 2017. Determination of Soil Erosion Risk Using RUSLE Model and Soil Organic Carbon Loss İn Alaca Catchment (Central Black Sea region, Turkey). Rendiconti Lincei, 28(1), 11-23.
• İmamoğlu, A. ve Dengiz, O., 2019. Evaluation of Soil Quality İndex to Assess The İnfluence of Soil Degradation and Desertification Process İn Sub-Arid Terrestrial Ecosystem. Rendiconti Lincei. Scienze Fisiche e Naturali, 1-12.
• İmamoğlu, A., Bahadır, M. ve Dengiz, O., 2016. Çorum Alaca Havzasında Toprak Erozyon Duyarlılık Faktörünün Farklı Enterpolasyon Modeller Kullanılarak Konumsal Dağılımlarının Belirlenmesi. Toprak Su Dergisi, 5(1), 8-15.
• İspirli, K., Alay, F., Uzun, F. ve Çankaya, N., 2016. Doğal Meralardaki Vejetasyon Örtüsü ve Yapısı Üzerine Otlatma ve Topografyanın Etkisi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 3, 14-22.
• Karagüllü, O. ve Kendüzler, M., 2008. CORINE Sınıflandırması Raporu. Orman Genel Müdürlüğü, Orman Harita ve Fotogrametri Müdürlüğü, Ankara.
• Koç, A. ve Çakal, Ş., 2004. Comparison of Some Rangeland Canopy Coverage Methods. International Soil Congress Natural Resource Management for Sustainable Development, 7-10 June, Erzurum, s. 41-45.
• Koç, A., Gökkuş, A. ve Altın, M., 2003. Mera Durumu Tespitinde Dünyada Yaygın Olarak Kullanılan Yöntemlerin Mukayesesi ve Türkiye İçin Bir Öneri. Türkiye V. Tarla Bitkileri Kongresi, 13-17 Ekim, Diyarbakır, s. 36-42.
• Koç, A., Sürmen, M. ve Kaçan, K., 2005. Erzincan Ovası Taban Meralarının Bitki Örtülerinin Mevcut Durumu. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül, Antalya, Bildiri Kitabı Cilt II: 847-850.
• McGrath, D., Zhang, C. ve Carton, O.T., 2004. Geostatistical Analyses and Hazard Assessment on Soil Lead in Silvermines Area, Ireland. Environmental Pollution, 127(2), 239-248.
• Ongun, A.R., 2008. Toprakların Bazı Fiziksel ve Kimyasal Özelliklerinin Jeoistatistiksel Yöntemlerle Uzaysal Değişkenliğinin Saptanması. Ege Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İzmir, 139s.
• Seydoşoğlu, S., Kökten, K. ve Sevilmiş, U., 2018. Basic Vegetation Characteristics of Village Pastures Connected to Mardin Province and İts Provinces. Turkish Journal of Agricultural and Natural Sciences, 5(4), 406–413.
• Sun, D. ve Liddle, M.J., 1993. A Survey of Trampling Effects On Vegetation and Soil in Eight Tropical and Sub-Tropical Areas. Environmental Management, 17(4), 497-510.
• Sürmen, M. ve Kara, E., 2018. Aydın İli Ekolojik Koşullarında Farklı Eğimlerdeki Mera Vejetasyonlarının Verim ve Kalite Özellikleri. Derim, 35(1), 67-72.
• Sürmen. M., Yavuz, T., Sürmen, B. ve Kutbay, H.G., 2015. Determination of the Population Densities of İnvasive Species in Meadows and Pastures of Samsun. Türkiye Herboloji Dergisi, 18(3), 9-10.
• Şen, C., Günay, S., Kurt, C. ve Tuna, Y.T., 2017. Farklı Eğim Derecelerindeki Korunan ve Otlatılan Meralarda Bazı Islah Metotlarının Bitki Örtüsü Üzerine Etkileri. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 20, 52-59.
• Şengönül, K., Kara, Ö., Palta, Ş. ve Şensoy, H., 2009. Bartın Uluyayla Yöresindeki Mera Vejetasyonunun Bazı Kantitatif Özelliklerinin Saptanması ve Ekolojik Yapının Belirlenmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 11(16), 81-94.
• Töngel, M.Ö. ve Ayan, İ., 2005. Samsun İli Çayır ve Meralarında Yetişen Bazı Zararlı Bitkiler ve Hayvanlar Üzerindeki Etkileri. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(1), 84-93.
• Turan, N., Özyazıcı, M.A. ve Tantekin, G.Y., 2015. Siirt İlinde Çayır Mera Alanlarından ve Yem Bitkilerinden Elde Edilen Kaba Yem Üretim Potansiyeli. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 69-75.
• Turgut, B. ve Öztaş, T., 2012, Assessment of Spatial Distribution of Some Soil Properties with Geostatistics Method. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 7(2),10-22.
• Türk, M., Albayrak, S. ve Bozkurt, Y., 2015. Otlatmanın Farklı Yapay Meralarda Botanik Kompozisyon Üzerine Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(1), 27-34.
• Ünal, S., Mutlu, Z., Mermer, A., Urla, Ö., Ünal, E., Özaydın, K.A., Avağ, A., Yıldız, H., Aydoğmuş, O., Şahin, B. ve Aslan, S., 2012. Çankırı İli Meralarının Mera Durumu ve Sağlığının Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5(2), 131-135.
• Ünal, S., Mutlu, Z., Urla, Ö., Yıldız, H., Aydoğdu, M., Şahin, B. ve Aslan, S., 2014. Improvement Possibilities and Effects of Vegetation Subjected to Long-Term Heavy Grazing İn The Steppe Rangelands Of Sivas. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 23(1), 22-30.
• Yavuz, T., Sürmen, M., Töngel, M.Ö., Avağ, A., Özaydın, K. ve Yıldız, H., 2012. Amasya Mera Vejetasyonlarının Bazı Özellikleri. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5(1), 181-185.