Gümüşhane Florasında Yabani Olarak Yetişen Rezene (Foeniculum spp.)'lerin Bazı Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 12, 31.01.2016

Melih Okcu

https://doi.org/10.17714/gufbed.2016.06.001

Cited By: 1

Öz

Tıbbi ve aromatik bitkiler tıbbi özellikleri, baharat olarak kullanılması, ihracat ürünü olması nedeniyle ekonomik açıdan oldukça önemlidir. Bu araştırma Gümüşhane ve çevresinde yayılış gösteren Foeniculum spp (Rezene) üzerinde karekterizasyon ve kültüre alma çalışmaları şeklinde yürütülmüştür. Çalışma materyali olarak Doğu Karadeniz Bölgesi’nde bulunan Gümüşhane ilinin merkez ve ilçelerinde doğal olarak bulunan rezenelere ait bitkiler, tohumlar ve bitki vejetatif üreme organları çalışmanın materyalini oluşturmuştur. Çalışmada doğadan toplama ve herbaryum oluşturma, morfolojik karakterizasyon, agronomik gözlemler (bitki boyu, sap kalınlığı, dal sayısı, şemsiye sayısı, şemsiyecik sayısı,bin tane ağırlığı) ve kimyasal analizler (uçucu yağ oranı, antioksidan kapasitesi, toplam fenolik içeriği) gibi metodolojiler takip edilmiş elde edilen veriler istatistik programında tanımlayıcı istatistikler ile değerlendirilmiştir. Yapılan çalışma neticesinde Köse dağı lokasyonundan toplanan rezenelerin sahip olduğu bitkisel ve kimyasal özellikler en yüksek çıkmıştır. Bitki boyu 61.88cm, sap kalınlığı 4.66mm, dal sayısı 6.25 adet, şemsiye sayısı 2.71 adet, şemsiyecik sayısı 12.41 adet, bin tane ağırlığı 5.98g, Uçucu yağ oranı %3.09 değerleri ile en yüksek rezenelerin bu lokasyondan elde edilmiştir. Bu çalışma sonucunda rezenelerin rahatlıkla kültürünün yapılabileceği ve agronomik pratiklere çok uygun bir bitki olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tıbbi ve aromatik bitki, rezene; karekterizasyon

Determination of Some Propeties of Wild Fennels (Foeniculum spp.) in Gumushane Flora

Öz

Medical and aromatic plants are important financially as they have medical features, can be used as spice and are export products. This investigation is carried out on the characterization and cultivation of fennel (Foeniculum spp.) which are species that is seen at Gümüşhane. As a material the plants fennel (Foeniculum spp.) which are seen at Gümüşhane which is a city in Eastern Blacksea Region, their seeds and their vegetative reproduction organs are used. The methodology of the study as follows collection of plants and formation of herbarium, morphologic characterization, argonomic observations (plant length, stalk thickness, offshoot number,umbel number,seed weight) and chemical analysis (volatile lipid proportion,antioxidant capacity, total phenolic content) and data collected are evaulated by defining statictics in the statistic programmes. As the result of the study, the highest vegetal and chemical properties belong to fennel that was collected at the location Köse Mountain. The highest values for different parameters as follows for fennel: Planth length 61.88cm, stalk thickness 4.66mm, offshoot number 6.25, umbel number 2.71, umbellate number 12.41, seed weight 5.98g, volatile lipid proportion %3.09.  As a result of this study, it is determined that fennels (Foeniculum spp.) can easily be cultured and it is also determined that this species is suitable for argonomic practices.

Anahtar Kelimeler

Medicinal and aromatic plant, fennel, characterization

Kaynakça

• Akgül A, 1993. Baharat Bilimi & Teknolojisi. Birinci Baskı, Ankara, Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları No: 15, Ankara.
• AOAC,1990. Official Methods of Analysis. Method:967.21, 15th ed.,Association of Official Analytical Chemists, Arlington, VA, U.S.A.
• Arslan, N., 1987. Bitkisel İlaçhammadeleri İhracatımızın Devamlılığı ve Gelişmesi Açısından Tıbbi Bitkilerin Yetiştirilmesi ve Kültüre Alınmasının Önemi, V. Bitkisel İlaç Hammadeleri Toplantısı Bildiri Kitabı, s.96- 99, 15- 17 Kasım 1984, Ankara.
• Arabacı, O, Bayram, E., 2005. Rezenede (Foeniculum vulgare Mill.) Farklı ekim zamanı ve tohumluk miktarının verim ve bazı önemli özellikler üzerine etkisi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kong.,Araştırma sunusu cilt I, S: 529-534, 5-9 Eylül 2005. Antalya.
• Aydın, S. 2004. Anadolu Diyagonali: Ekolojik Kesinti Tarihsel-Kültürel bir Farklılığa işaret edebilir mi?, Kebikeç İnsan Bilimleri için Kaynak Araştırmaları Dergisi, 17, ss117-137.
• Baranska, M., Schutz, H., Rosch, P., Strehle, M.A., Poppı J., 2004. Identification of Secondary Metabolites in Medical and Spice Plants by NIR-FTR aman Microspectroscopic Mapping. Analyst, 129, 926 – 930.
• Baytop, T. 1994. Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, Atatürk Kültür, Türk Dil Kurumu Yayınları; 578. S.76, 208 ve 248, Ankara.
• Baytop, T. 1999. Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi, Geçmiste ve Bugün. Nobel Tıp Kitabevleri, II. Baskı ISBN: 975-420-021-İstanbul, 480s
• Blumenthal, M., Goldberg A., Brinckmann J., 2000. Herbal Medicine Expanded Commision E Monographs, Integrative Medical Communications, Boston,
• Ceylan, A., 1995. Tıbbi Bitkiler I. Ege Üniv. Zir. Fak. Yay. No: 312, Bornova, İzmir.
• Davis, P.H. (ed.). 1967. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol 2. University Press, Edinburgh.
• Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z., Adıgüzel, N., 2000. Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı (Eğrelti ve Tohumlu Bitkiler), Türkiye Tabiatını Koruma Derneği, Barışcan Ofset, Kızılay-Ankara.
• Escop,2003. Escop Monographs, 2nd edition, Thieme, New York, 162-168.
• Gruenwald, J., Brendler, and T., Jaenicke, C., 2004. PDR for Herbal Medicines, 3rd Edition.Medical Economics Company, New Jersey, 316-317.
• Gürbüz, B., 1999. Çok Yıllık Tıbbi ve Aromatik Bitkiler. Yetiştirme Çalışmaları-I. Türk-Koop, Ekin, Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği Yayıyn Organı. 7: 83-87.
• İlisulu, K. 1992. İlaç ve Baharat Bitkileri. A.Ü. Z. F. Yay. 1256. Ders kitabı, 179 ve 273.,
• Karagöz, A., 2003. Plant Genetic Resources Conservation in Turkey, Proc. IS on Sust. Use of Plant Biodiv. Acta Hort. 598, ISHS 2003, p. 17- 25.
• Leung, A.Y. and Foster, S., 1996. Encyclopedia of Common Natural Ingredients. Used in Food, Drugs, and Cosmetics. Second Edition. A Willey-InterPublcation, New York, s. 235-236.
• Özgen M, Resse RN, Tulio AZ, Miller AR, Scheerens JC. 2006. Modified 2,2-azino-bis-3- ethylbenzothiazoline-6-sulfonic acid (ABTS) method to measure antioxidant capacity of selected small fruits and comparison to ferric reducing antioxidant power (FRAP) and 2,2’-diphenyl-1- picrylhydrazyl (DPPH) methods. J Agr Food Chem 54: 1151–1157.
• Özgüven, M., Sekin, S., Gürbüz, B., Şekeroğlu, N., Ayanoğlu, F., ve Ekren, S., 2005. Türkiye Ziraat Mühendisleri VI. Teknik Kongresi, 3-7 Ocak 2005, Cilt 1., s. 481-501.
• Özyılmaz, B., 2007. Farklı Sıra Aralığı ve Ekim Normlarının Rezene (Foeniculum vulgare Mill. var.dulce)’de Verim, Verim Unsurları ve Bazı Kalite Özelliklerine Etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Tokat.
• Podsedek, A., 2007. Natural Antioxidants and Antioxidant Capacity of Brassica vegetables: A review. LWT- Food Science and Technology, 40(1): 1-11.
• Rauha, J.P., Remes, S., Heinonen, M., Hopia, A., Kähkönen, M., Kujala, T., Pihlaja, K., Vuorela, H. and Vuorela, P., 2000. Antimicrobial effects of Finnish plant extracts containing flavonoids and other phenolic compounds. Int. J. Food Microbiol. 56, 3-12.
• Rice-Evans CA, Miller JM, Paganga G. 1996. Structureantioxidantactivity relationship of flavonoids and phenolic acids. Free Radic Biol Med 20: 933–956.
• Slinkard, K. ve Singleton, V.L., 1977. Total Phenol Analysis: Automation and Comparison with Manual Methods, Am. J. Enol. Vitic., 28, 49-55
• Şehirali, S., Özgen, M., Karagöz, A., Sürek, M., Adak, S.,Güvenç, İ., Tan, A., Burak, M., ve Kaymak, H.Ç., 2005. Bitki Genetik Kaynaklarının Korunma ve Kullanımı, Türkiye Ziraat Mühendisleri VI. Teknik Kongresi, 3-7 Ocak 2005, 22 s. (http://www.zmo.org.tr/etkinlikler/6tk05/014sezensehirali.pdf)
• Zeybek, N., 1960. Medical Plants of Turkey (I. The North-Eastern “Pontus” of Anatolia). First Edition, İzmir, Ege Üniversitesi Matbaası, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Neşriyatı No: 8.