Uygun ve güvenilir destek sistemlerinin seçimi,
tünelcilikte maliyet ve güvenliği etkileyen en önemli faktörlerden birisidir.
Farklı araştırmacılar tarafından önerilmiş olan görgül kaya sınıflama
yöntemleri destek tipinin seçiminde büyük kolaylık sağlamaktadır. Bu konuda
kullanılan diğer bir yöntem sayısal analizlerdir. Görgül olarak elde edilen
destek tipinin sayısal olarak da analiz edilmesi sonucunda daha güvenilir ve
ekonomik destek tipi belirlenebilmektedir. Bu çalışmada, farklı kaya sınıfları
için RMR89 tarafından önerilen püskürtme betonun dayanımı ile kazı
derinliği arasındaki ilişkileri incelemek amacıyla Sonlu Elemanlar Yöntemi
(FEM) kullanılarak sayısal modellemeler yapılmıştır. Modellemelerde, Zayıf,
Orta ve İyi kaliteli kaya sınıfındaki kaya kütleleri ve farklı kazı
derinlikleri dikkate alınmıştır. Kazı derinliğinin artması bağlı olarak, destek
sisteminin yenilmeden çalışabilmesi için püskürtme beton dayanımının ne kadar
olması gerektiği araştırılmıştır. Yapılan analizlere göre püskürtme beton
dayanımının 30 MPa alınması durumda, İyi kaliteli Kaya sınıfında 450 m, Orta
kaliteli Kaya sınıfında 310 m, Zayıf kaliteli Kaya sınıfında ise 200 m kazı
derinliğinde püskürtme betonda yenilmeler meydana gelmektedir. Bu
derinliklerden sonra destek sisteminin duraylı kalabilmesi için püskürtme beton
dayanımının artırılması gerekmektedir. Püskürtme beton dayanımı 40 MPa’ya
çıkarıldığında, İyi kaliteli Kaya sınıfında 530 m, Orta kaliteli Kaya sınıfında
420 m ve Zayıf kaliteli Kaya sınıfında ise 260 m kazı derinliğine kadar destek
elemanlarında yenilme meydana gelmemektedir. İyi kaliteli kaya sınıfında 20 MPa
dayanımlı püskürtme beton için yapılan analizlerde, 410 m örtü kalınlığına
kadar destek sisteminde yenilme meydana gelmemektedir. Bu çalışmadan elde
edilen sonuçlar, kazı derinliğinin artması sonucunda, destek sistemlerinin
yenilmemesi için püskürtme beton dayanımın artırılması veya bir alt kaya sınıfı
için önerilen destek sistemlerinin seçilmesi gerektiğini göstermektedir.
Kazı derinliği RMR sınıflama sistemi Püskürtme beton dayanımı FEM analizi
Choosing appropriate and reliable support systems is one of the most
important factors affecting cost and security in tunneling. The empirical rock
classification methods proposed by different researchers provide great
convenience in selecting the support type. Another method used in this regard
is numerical analysis. With the aid of the numerical analyses, analyzing the
support system empirically obtained helps to determine more reliable and economic
support types. In this study, numerical models were developed using Finite
Elements Method (FEM) to investigate the relationship between the strength of
shotcrete and the excavation depth for the different rock classes proposed by
RMR89. Different excavation depths for Weak, Fair and Good rock
masses are taken into account in the modeling. Depending on the increase in
depth of excavation, it has been researched how much the strength of the
shotcrete must be so that the support system can continue to support without
being yielded. According to the evaluated models, when the shotcrete strength
is assumed as 30 MPa, the elements of shotcrete was started to yielded at 200 m
depth for the weak rock mass, 310 m depth for the fair rock mass and 450 m
depth for the good rock mass. After reaching the mentioned depths, it is
necessary to increase the strength of the shotcrete in order to keep the
support system stable. Once the shotcrete strength is increased to 40 MPa,
there was not failure in the support elements up to the excavation depth of 530
m in the good rock mass, 420 m for fair rock mass and 260 m for the weak rock
mass. The support system was determined stable up to 410 m overburden in the
evaluated analyses for 20 MPa strengthen shotcrete. In this study, it is
revealed that, the increase in depth of excavation indicates that the strength
of the shotcrete must be increased to avoid instabilities of the support
systems or that the support systems recommended for a lower rock class should
be selected.
Excavation depth Numerical modeling RMR classification system Shotcrete strength
Konular | Mühendislik |
---|---|
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 31 Ocak 2018 |
Gönderilme Tarihi | 17 Ağustos 2017 |
Kabul Tarihi | 30 Ekim 2017 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 8 Sayı: 1 |