Landsat TM Görüntüleri Üzerinden Doğu Anadolu Fay Sistemi’nin Palu (Elazığ)-Pütürge (Malatya) Arasındaki Bölümünün Çizgisellik Analizi

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 119 - 127, 15.01.2019

Mehmet Köküm

https://doi.org/10.17714/gumusfenbil.419865

Cited By: 12

Öz

Doğu Anadolu Fay Sistemi’nin (DAFS) Palu (Elazığ)–Pütürge
(Malatya) arasındaki bölümünün çizgisellikleri Landsat  (4-5) TM uydu görüntüleri üzerinden otomatik
yöntemle çıkarılmıştır. Bu çizgisel yapılardan; jeolojik unsurların dışındaki
etkilerle oluşmuş yapay ve/veya doğal çizgisellikler elemine edilmiştir.
Çalışma alanı içerisinde 101 adet jeolojik çizgisellik belirlenerek gül
diyagramı hazırlanmıştır. Çizgisellik analizlerine göre jeolojik çizgiselliklerin
toplam uzunlukları 1.287 km ve ortalama doğrultularının ise 75⁰
olduğu tespit edilmiştir. Gül diyagramından elde edilen sonuçlar bölgenin
tektonik evrimi göz önünde bulundurularak yorumlanmıştır. Bu veriler ışığında
çalışma alanında K55⁰D ve K85⁰D yönlü iki ana jeolojik çizgisellik
doğrultusu belirlenmiştir. Bu çizgiselliklerden K85⁰D yönlü
olanların Orta Miyosen-Erken Pliyosen döneminde bölgede etkili olan yaklaşık
kuzey-güney sıkışma ile ilgili oldukları ve kıvrım eksenlerine veya ters
faylara karşılık geldikleri arazi verileri ile desteklenmektedir. Geç Pliyosen
döneminden itibaren bölgede DAFS başta olmak üzere birçok doğrultu atımlı fay
aktif hale geçerek doğrultu atım tektoniği baskın duruma geçmiştir. K55⁰D
yönlü olan çizgiselliklerin sol yanal doğrultu atımlı fayları temsil ettiği
arazi verilerince doğrulanmıştır. Uydu görüntüleri üzerinden otomatik yöntemle
elde edilen jeolojik çizgisellik analiz sonuçlarının, bölgenin etkisi altında
olduğu tektonik rejim ürünleriyle oldukça uyumlu olduğu gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çizgisellik analizi, Doğu Anadolu Fay Sistemi, Jeoloji, Uzaktan algılama

Lineament Analysis of the area between Palu (Elazığ) and Pütürge (Malatya) on the East Anatolian Fault System by using Landsat TM images

Öz

The
lineaments in the area between Palu (Elazığ)-Pütürge (Malatya) on the East
Anatolian Fault System (EAFS) were extracted by using automatic methods from
Landsat (4-5) TM satellite image. Artificial and/or natural lineaments, which were
not formed by the help of geological effects, were eliminated. Within the study
area, a total of 101 geological lineaments were defined and rose diagram
prepared. According to the rose diagram, the main orientations of the faults
were determined as N75⁰E with total of 1.286,879 km long. A rose
diagram is interpreted taking into account the tectonic evolution of the
region. In this regard, two main geological lineaments directions of N55⁰E
and N85⁰E were determined in the study area. In this data, N85⁰E
directed lineaments, which correspond to the fold axes or reverse faults, are
related to the approximately N-S directed compression during the Middle
Miocene-Pliocene period. The EAFS, as well as many strike-slip faults, started
to activate, and the strike-slip tectonic regime has been dominant since the
Late Pliocene. Due to the fact that N55⁰E oriented lineaments both are
approximately parallel to EAFS and confirm by field work suggest that N55⁰E
oriented faults are related to strike-slip tectonic regime. Geological
lineament analysis results obtained by automated methods on satellite images
are very consistent with current tectonic regime controlling the region.

Anahtar Kelimeler

Lineament analysis, East Anatolian Fault System, Geology, Remote sensing

Kaynakça

• Abdullah, A., Nassr, S. ve Ghaleeb, A., 2013. Landsat ETM-7 for Lineament Mapping using Automatic Extraction Technique in the SW part of Taiz area, Yemen, Global Journal of Human Social Science Geography, Geo-sciences, Environmental & Disaster Management, 13 (3), 35 – 38.
• Al-Dossary, S., Marfurt K.J., 2007. Lineament-preserving filtering. Geophysics, 72(1): 1–8.
• Akbaş, B., Akdeniz, N., Aksay, A., Altun, İ., Balcı, V., Bilginer, E., Bilgiç, T., Duru, M., Ercan, T., Gedik, İ., Günay, Y., Güven, İ.H., Hakyemez, H. Y., Konak, N., Papak, İ., Pehlivan, Ş., Sevin, M., Şenel, M., Tarhan, N.,Turhan, N., Türkecan, A., Ulu, Ü., Uğuz, M.F., Yurtsever, A. ve diğerleri, Türkiye Jeoloji Haritası Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Yayını. Ankara Türkiye.
• Arslan, O., Akyürek, Ö., 2017. LANDSAT 7 ETM+ Görüntüleri Üzerinden Çizgiselliklerin Otomatik Çıkarımı ve Analizi: Van Depremi Örneği, 5. Uluslararası Deprem Sempozyumu,
• Ayday, C. ve Gümüşoğlu, E., 2008. Detection and Interpretation of Geological Linear Features on the satellite Images by Using Gradient Filtering and Principal Component Analysis, The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, Vol XXXVII Part B8, 03 – 11 Temmuz, Beijing, Çin.
• Bartlett, W.L., Friedman, M., Logan, J.M., 1981. Experimental folding and faulting of rocks under confining pressure, Part IX: Wrench faults in limestone layers. Tectonics 79, 255-277.
• Çolak, S., Aksoy, E., Koçyiğit, A., ve İnceöz, M., 2012. The Palu-Uluova Strike-Slip Basin in the East Anatolian Fault System, Turkey: Its Transition from the Palaeotectonic to Neotectonic Stage. Turkish Journal of Earth Sciences (Turkish J. Earth Sci.), Vol.21. pp1-24.
• Duman, T.Y., Emre, Ö., 2013. The East Anatolian Fault: geometry, segmentation and jog characteristics. Geological Society, London, Special Publications published online February 19, 2013 as doi: 10.1144/SP372.14.
• Emre, Ö., Duman, T.Y., Özalp, S., Elmacı, H., Olgun, Ş. ve Şaroğlu, F. 2013, 1/1.250.000 Ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Özel Yayınlar Serisi-, Ankara, Türkiye.
• Gedik, H., 2014. Çaybağı (Elazığ) Çevresinin Tektonik Özellikleri, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 86 s (yayımlanmamış). Greenbaum, D., 1985. Review of remote sensing applications to groundwater exploration in basement and regolith. Brit GeolSurv Rep OD 85/8, pp: 36.
• Gürbüz, A., 2009. Orientations of palaeotectonic features as a key to understanding the neotectonic block rotation of the Kocaeli peninsula, NW Turkey. International Geology Review 51 (4): 329-344.
• Jordan, G. ve Schott, B. (2005), Application of wavelet analysis to the study of spatial pattern of morphotectonic lineaments in digital terrain models, A case study, Remote Sensing Environment, 94(1), 31 – 38.
• Kavak K.S. ve Cetin H., 2007. A detailed geologic Lineament analysis using Landsat TM Data of Golmermara/ Manisa Region, Turkey. Medwell J. of Earth Sciences vol. (3) pp 145-153.
• Kaymakci, N., Inceöz, M., Ertepinar, P., Koc¸ , A., 2010. Late Cretaceous to recent kinematics of SE Anatolia (Turkey). In: Sosson, M., Kaymakci, N., Stephenson, R., Starostenko, V., Bergerat, F. (Eds.), Sedimentary Basin Tectonics from the Black Sea and Caucasus to the Arabian Platform. Geological Society London Special Issue No. 340, pp. 409–435.
• Ketin, İ., 1966. Anadolu'nun tektonik birlikleri. MTA Derg., 66, 20-34, Ankara.
• Ketin, İ., 1968. Relations between general tectonic features and the main earthquake regions of Turkey. Bull. Min. Res. Expl. Inst. Turkey, no. 71, pp. 63-67, Ankara.
• Koçbulut F., Kavak K. Ş., Tatar O., 2014. Analysis of Ezinepazarı–Sungurlu Fault Zone (Turkey) using Landsat TM data and its kinematic implications. Arab J. Geosci (2015) 8:6425–6439.
• Köküm, M., 2017. Doğu Anadolu Fay Sistemi’nin Palu-Uslu (Elazığ) Arasındaki Kesiminin Kinematik Analizi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 100 s (yayımlanmamış).
• M.T.A, 2011. 1/100.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara (in Turkish).
• Okay, A. I., Tüysüz O., 1999. Tethyan sutures of northern Turkey. In: Durand. B., Jolıvet, L., Horvath, E & Seranne, M. (Eds) The Mediterranean Basins: Tertiary Extension within the Alpine Orogen. Geological Society, London, Special Publications, J56o 475-515.
• PCI Geomatica, 2016. PCI Geomatica Kullanıcı Yardımı, Ontario, Kanada: Richmond Hill.
• Safaa M. H., Abdel A. A. M., El-Mahdy M., Yahia A. E., 2014. Automated and manual Lineaments extraction and geospatial analysis using remote sensing techniques and GIS. Aust. J. Basic & Appl. Sci., 8(10): 110-120.
• Sander, P., 2007. Lineaments in groundwater exploration: a review of applications and limitations, Hydrogeology Journal, 15, 71 – 74.
• Sarp G., 2005. Lineament Analysis From Satellite Images, Northwest of Ankara. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 44 s (yayımlanmamış).
• Süzen, M. L. ve Toprak, V. 1998. Filtering of Satellite images in geological Lineament analyses: an application to a fault zone in Central Turkey, International Journal of Remote Sensing, 19(6), 1101 – 1114.
• Şengör, A.M.C., Görür, N., Şaroğlu, F., 1985. Strike slip faulting and related basin formation in zones of tectonic escape; Turkey as a case study, in: Biddle K.T., Christie-Blick N. (Eds.), Strike-slip Faulting and Basin Formation, Soc.Econ.
• Tatar, Y., 1987. Elazığ bölgesinin tektonik yapıları ve Landsat fotğrafları üzerinde yapılan bazı gözlemler: H.Ü. Yerbilimleri Derg., 14, 295-308.