Trabzon İli Yağışlarının Eğilim Analizi

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 2, 318 - 331, 15.04.2019

Murat Kankal , Fatma Akçay

https://doi.org/10.17714/gumusfenbil.448542

Cited By: 7

Öz

Hidrolojik
ve meteorolojik çalışmalar, hidrolojik süreçlerin ve su kaynaklarının iklim
değişikliği sebebi ile özellikle sera gazları ve sıcaklığın artmasıyla önemli
ölçüde etkilendiğini göstermektedir. Bu çalışmada, Doğu Karadeniz Bölgesi’nin
en önemli ili olan Trabzon’daki yağışların eğilim analizleri Mann-Kendall ve
Şen’in Yenilikçi Eğilim yöntemleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu amaç
doğrultusunda; Trabzon’da bulunan iki adet meteoroloji istasyonuna (Trabzon ve
Akçaabat) ait yıllık, mevsimlik ve aylık bazda toplam yağış verileri
kullanılmıştır. Eğilim analizine geçilmeden önce, yıllık toplam yağış
verilerine iklime bağlı olmayan değişiklikler olup olmadığını belirlemek
amacıyla Standart Normal Homojenlik ve Von-Neumann testleri uygulanmıştır.
Mann-Kendall Yöntemi
uygulanmadan önce verilerin içsel bağımlılıklarına bakılmıştır. İçsel
bağımlılığa sahip veriler Trend Free Prewhitening Yöntemi ile arındırılmıştır. Analiz
sonuçları incelendiğinde; Mann-Kendall Yöntemi’ne göre çoğunlukla eğilime
rastlanmazken, Şen’in Yenilikçi Eğilim Yöntemi’ne göre beş değişik veri aralığı
için farklı eğilimler görülmüştür. Her iki istasyonda sonbahar ve ilkbaharda
genelde artan eğilimlere rastlanılmıştır. Yaz mevsimi için Trabzon istasyonunda
genellikle eğilim görülmezken, Akçaabat istasyonunda azalan yönde eğilim ortaya
çıkmıştır. Yıllık toplam yağışlar değerlendirildiğinde, Trabzon istasyonu için
genellikle artan, Akçaabat istasyonu için ise genellikle değişmeyen eğilimler bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Doğu Karadeniz Havzası, Eğilim Analizi, İklim Değişikliği, Şen’in Yenilikçi Eğilim Yöntemi

Trend Analyses of Precipitation of Trabzon Province, Northeastern Turkey

Öz

Hydrological and meteorological studies have showed that
hydrological processes and water resources have been significantly affected by
climate change and especially by increasing greenhouse gases and temperature. In this
study, trend analysis of precipitation in Trabzon, which is the most important
province of Eastern Black Sea Region, was carried out using Mann-Kendall and
Şen's Innovative Trend methods. For this purpose; total precipitation time series on
annual, seasonal and monthly basis for two meteorological stations in Trabzon
(Trabzon and Akçaabat) were used. Prior to trend analysis, Standard Normal
Homogeneity and Von-Neumann tests were performed on the annual total
precipitation data so as to test whether the nonclimatic changes occurred in time. Before applying Mann-Kendall Method,
serial dependence of the data was examined. The data having serial dependence
were removed by using Trend Free Prewhitening Method. When the results are analyzed;
while trends were generally not detected in the Mann-Kendall Method, according
to, there were various trends in five different data ranges of the Şen's
Innovative Trend Method. In both stations, increasing trends were generally
observed in autumn and spring. While there was generally no trend in the Trabzon
station for the summer, the decreasing trend appeared in the Akçaabat station. When the
annual total precipitation of different data ranges was evaluated, generally
increasing trends for Trabzon station, and no trends for Akçaabat station were
found.

Anahtar Kelimeler

Eastern Black Sea Basin, Trend Analyses, Climate Change, Şen’s Innovative Trend Method

Kaynakça

• Acar, R. ve Şenocak, S., 2007. Türkiye’deki Kısa Süreli Yağışların Trend Analizi. I. Türkiye İklim Değişikliği Kongresi Bildirileri, 11-13 Nisan, İstanbul, Türkiye, s.335-349.
• Akçay, F., 2018. Doğu Karadeniz Havzası Aylık ve Yıllık Ortalama Akımlarının Eğilim (Trend) Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 111s.
• Alashan, S., Toprak Z.F. ve Şen, Z., 2015. İklim Değişikliğinin Murat Nehri Su Gücü Potansiyeline Etkisi, 4. Su Yapıları Sempozyumu Bildirileri, 19-20 Kasım, Antalya, Türkiye, s.331-340.
• Alexandersson, H., 1986. A homogeneity test applied to precipitation data, Journal of Climate, 6(6), 661-675.
• Ay, M. ve Kisi, O., 2015. Investigation of trend analysis of monthly total precipitation by an innovative method. Theoretical and Applied Climatology, 120(3-4), 617-629.
• Buishand, T.A., 1981. The Analysis of Homogeneity of Long-Term Rainfall Records in the Netherlands, KNMI Scientific Report, WR 81-7, KNMI, De Bilt, Netherlands.
• Çanlı, Ö., 2015. Doğu Karadeniz Bölgesi’nde İklim Değişikliğinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 51s.
• Çeribaşı, G. ve Doğan, E., 2015. Karadeniz ve Sakarya Havzalarında yıllık ortalama yağışların trend analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Uluslarası Teknolojik Bilimler Dergisi, 7(1), 1-7.
• Dabanli, I., Sen, Z., Yelegen, M.O., Sisman, E., Selek, B. ve Guclu, Y., 2016. Trend assessment by the Innovative-Şen Method. Water Resources Management, 14, 5193-5203.
• Dabanlı, İ., 2017. Türkiye’de İklim Değişikliğinin Yağış-Sıcaklığa Etkisi ve Kuraklık Analizi: Akarçay Örneği. Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 133s.
• Demirci, E. ve Cuhadaroglu, B., 2000. Statistical analysis of wind circulation and air pollution in urban Trabzon. Energy and Buildings, 31(1), 49-53.
• Doğan, E., Çeribaşı, G. ve Akkaya, U., 2016. Barajların nehir akımı rejimine olan etkilerinin trend analizi yöntemi ile araştırılması: Sakarya Nehri örneği. Karaelmas Fen ve Mühendislik Dergisi, 6(1), 50-55.
• DSİ, Devlet Su İşleri (2018, 12 Nisan). Toprak ve Su Kaynakları, http://www.dsi.gov.tr/toprak-ve-su-kaynaklari
• IPCC, 2013. Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press.
• Karagül, R., 1999. Trabzon-Söğütlüdere havzasında farklı arazi kullanım şekilleri altındaki toprakların bazı özellikleri ve erozyon eğilimlerinin araştırılması. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23, 53-68.
• Karstarlı, Ç., Kömürcü, M.İ., Akpınar, A., Uzlu, E., Kankal, M. ve Önsoy, H., 2011. Doğu Karadeniz Havzasındaki Hidroelektrik Potansiyelin Analizi. 2. Su Yapıları Sempozyumu Bildirileri, 16-18 Eylül, Diyarbakır, s.129-138.
• Kendall, M.G., 1975. Rank Correlation Methods: Charless Griffin, London, 135p.
• Mann, H.B., 1945. Non-parametric tests against trend. The Econometric Society, 13(3), 245-259.
• MGM, Meteoroloji Genel Müdürlüğü (2018a, 12 Mayıs). İklim verileri bülteni, https://www.mgm.gov.tr/FILES/resmi-istatistikler/2017iklimVerileriHaberBulteni.pdf.
• MGM, Meteoroloji Genel Müdürlüğü (2018b, 12 Mayıs). İllere ait mevsim normalleri, https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?k=H.
• Nacar S., Bayram A. ve Satilmiş U., 2016. Temporal Variation of Organic and Inorganic Carbon Transport from the Southeastern Black Sea (Trabzon Province) Rivers, ICENS 2016, 24-28 May, Sarajova, Bosna Hersek, Book of Proceedings, Chapter 7, pp. 1843-1847.
• Özfidaner, M., Şapolyo, D. ve Topaloğlu, F., 2016. İç Anadolu Bölgesi Yağış Verilerinin Gidiş Analizi. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, TRAGİD özel sayı, 161-168.
• Polat, P. ve Sunkar, M., 2017. Rize’nin iklim özellikleri ve Rize çevresinde uzun dönem sıcaklık ve yağış verilerinin trend analizleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(1), 1-24.
• Saplıoğlu, K. ve Çoban, E., 2013. Karadeniz Bölgesi Yağış Serilerinin Trend Analizi, VII. Ulusal Hidroloji Kongresi Bildirileri, 26-27 Eylül, Isparta, Türkiye, s.500-512.
• Sen, P.K., 1968. Estimates of the regression coefficient based on Kendall’s Tau. Journal of American Statistical Association, 39, 1379-1389.
• Şen, Z., 2012. Innovative trend analysis methodology. Journal of Hydrologic Engineering, 17(9), 1042-1046.
• Türkeş, M., 2002. Küresel ısınma rekor kırıyor. Bilim ve Teknik, TÜBİTAK, 370, 20-21.
• Von Neumann, J., 1941. Distribution of the ratio of the mean square successive difference to the variance, Annals of Mathematical Statistics, 12(4), 367-395.
• Von Storch, H. ve Navarra, A., 1995. Analysis of Climate Variability: Springer, NewYork, 334p.
• Yıldırım A., 2015. Trend Analizi Yöntemleri: Orta Fırat Havzası Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Enerji Enstitüsü, İstanbul, 85s.
• Yue, S., Pilon, P., Phinney, B. ve Cavadias, G., 2002. The influence of autocorrelation on the ability to detect trend in hydrological series. Hydrological Processes, 16, 1807-1829.
• Yuksek, O., Kankal, M. ve Ucuncu, O., 2013. Assessment of big floods in the Eastern Black Sea Basin of Turkey. Environmental Monitoring and Assessment, 185, 797-814.