Kentsel yeşil alanların peyzaj ve eko-silvikültürel yönden incelenmesi: Trabzon örneği

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 2, 394 - 404, 15.04.2021

İbrahim Turna , Tuğba Sevimli Nebahat Yıldırım

https://doi.org/10.17714/gumusfenbil.827670

Cited By: 1

Öz

Kentsel yeşil alanların peyzaj, ekoloji ve silvikültürel yönden değerlendirildiği bu çalışmada; Trabzon kent merkezinde bulunan Atatürk Köşkü Ormanı, Lütfi Göktaş Parkı (Ekopark) ve Boztepe Ormanı olmak üzere üç adet kentsel yeşil alan değerlendirilmiştir. Bu alanların meşcere karakteristikleri ile ekolojik ve peyzaj özellikleri incelenmiştir. Araştırma alanlarını temsil edecek örnek alanlar seçilmiş ve bu alanlarda toplamda 10 adet toprak çukuru (46 adet toprak örneği) ve 9 adet meşcere profili alınmıştır. Elde edilen verilere göre, yeşil alanların kullanım biçimleri, işlevselliği, yeterliliği gibi özellikler değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda; her üç alanın toprak bakımından kil oranının yüksek olduğu görülmüştür. Atatürk Köşkü ve Boztepe Ormanın bitki türü bakımından sınırlı sayıda iken Lütfi Göktaş Parkında ise daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Üç alanda da tesis aşamasında ağaç türü seçiminde yetişme ortamı özelliklerine tam olarak uyulmadığı, bunun sonucu olarak kurumaların meydana geldiği anlaşılmaktadır. Bu nedenle de çalışmanın yapıldığı tarihten (2014-2015) sonra yeşil alanlarda iyileştirme çalışmaları yapılmıştır. Zira mevcut haliyle yeşil alanların bakımsız ve giderek artan ihtiyaçlara cevap veremeyecek durumda olduğu ortaya çıkmıştır. Bu noktadan hareketle mevcut yeşil alanların tekrar gözden geçirilerek işlevsel açıdan kullanım olanaklarının artırılması, bitkisel tasarım ve ekolojik (özellikle toprak) özellikleri açısından irdelenip iyileştirilmesi, kent halkına etkili bir kullanım sunmak üzere neler yapılabileceği konusunda öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Atatürk Köşkü ormanı, Boztepe ormanı, Kentsel yeşil alanlar, Lütfi Göktaş parkı, Peyzaj, Silvikültür

Teşekkür

Bu makale, Tuğba Pehlivan (Sevimli) tarafından KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı’nda hazırlanan “Kentsel Yeşil Alanların Peyzaj ve Silvikültürel Yönden Değerlendirilmesi: Trabzon Örneği” adlı yüksek lisans tezinin bir bölümüdür.

Investigation of urban green areas from landscape and eco-silvicultural aspects: the sample of Trabzon

Öz

In this study where urban green areas are evaluated in terms of landscape, ecology and silvicultural aspects; three urban green areas have been determined to be Atatürk Mansion Forest, Lütfi Göktaş Park (Ecopark) and Boztepe Forest located in the city center of Trabzon. Stand characteristics, ecological and landscape properties of these areas were examined. Sample areas representing the research areas were selected and a total of 10 soil pits (46 soil samples) and 9 stand profiles were taken in these areas. According to the data obtained, features such as the usage patterns, functionality and adequacy of green areas were evaluated. In the result of the study; all three areas had high clay content in terms of soil. It was determined that Atatürk Mansion and Boztepe Forest is limited in terms of plant species, while it is more in Lütfi Göktaş Park. It is understood that the tree species selection at the facility stage in all three areas does not fully comply with the habitat characteristics, and as a result, drying in plants occurs. For this reason, improvement studies were carried out in green areas after the date of the study (2014-2015). Because, in its current state, it has been revealed that green areas are neglected and unable to meet the increasing needs. From this point of view, suggestions have been made on what can be made in order to increase the usage possibilities in functional terms, to examine and improve them in terms of vegetative design and ecological (especially soil) features, and to offer effective use of the people in the city center.

Anahtar Kelimeler

Atatürk Pavilion forest, Boztepe forest, Urban green areas, Lütfi Göktaş park, Landscape, Silviculture

Kaynakça

• Acar, C. and Sakıcı, Ç. (2008). Assessing landscape perception of urban rocky habitats. Building and Environment, 43, 1153-1170. https://doi.org/10.1016/j.buildenv.2006.02.026.
• Akalan, İ. (1987). Toprak bilgisi. Ders Kitabı, Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları No:1058.
• Akbari, H., Davis, S. and Dorsano, S. (1992). Cooling our communities: a guidebook on tree planting and light-colored surfacing. 22P-2001. Washington. DC: U.S. Environment Protection Agency, Office of Policy Analysis, Climate Change Division.
• Aksoy, Y. (2001). İstanbul kenti yeşil alan durumunun irdelenmesi. Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aksoy, Y. (2008). Landscape architecture. Ders Notları, Bahçeşehir Üniversitesi Mimarlık Fakültesi.
• Anonim, (2018). Atatürk köşkü değerlendirme raporu, (Prof.Dr.Mahmut Eroğlu, Prof.Dr.Ömer Kara ve Prof.Dr.İbrahim Turna), 17s, Trabzon.
• Ceylan, A. (2007). Yaşam kalitesinin arttırılmasında kentsel yeşil alanların önemi ve kentsel dönüşüm ile ilişkilendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çakar, S. (2012). Kent ağaçlarında iyileştirme çalışmalarının değerlendirilmesi: İstanbul örneği. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Çepel, N. (1988). Orman ekolojisi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları. İ.Ü. Yayın No: 3518, O.F. Yayın No.: 399. ISBN: 975 - 404 – 061 – 3. Üçüncü Baskı, İstanbul.
• Dirik, H. (1991). Kent ağaçları. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri B, Cilt 41, Sayı 3-4, 69-81.
• Elinç, H. (2011). Görsel kalite değerlendirmesi yöntemi ile Antalya ili Alanya ilçesindeki Abdurrahman Alaettinoğlu ve Alanya belediye başkanları kent parklarının irdelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Gül, A. ve Küçük, V. (2001). Kentsel açık-yeşil alanlar ve Isparta kenti örneğinde irdelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Oman Fakültesi Dergisi, A2, 1302-7085, 27-48, Isparta.
• Gülpınar Sekban, D. Ü., Bekar, M. ve Acar, C. (2018). Kent parklarının bitkisel tasarım yönünden değerlendirilmesi, Trabzon örneği. 1. Uluslararası Eğitim ve Sosyal Bilimlerde Yeni Ufuklar Kongresi Bildiriler Kitabı, 9-11 Nisan 2018, İstanbul.
• Kırış, K. (2009). Gümüşhane Torul yöresi saf sarıçam meşcerelerinde kalın kök kütlesi değişiminin ve bazı toprak özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Artvin Çoruh Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Artvin.
• Kowarik, I. (2011). Novel urban ecosystems, biodiversity and conservation. Environmental Pollution, 159 (8-9), 1974-198. https://doi.org/10.1016/j.envpol.2011.02.022.
• Kuchelmeister, G. (2000). Des Abies pour millenaire urbain: le point sur le foresterie urbaine. Arbres Hors Forest, 51, 49-55, Unasylva.
• Kurdoğlu, B.Ç. ve Pirselimoğlu, Z. (2011). Yol ağaçlarının anlamsal değerlendirilmesine yönelik bir çalışma. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 12(2), 211-221, Artvin.
• McDowell, M.J. (1997). The role and application of horticultural therapy with ınstitutionalized older people. Master Thesis, Mcgill University, Montreal.
• Oğuz, D. (1998). Kent parkı kavramı yönünden Ankara kent parklarının kullanım olgusu üzerinde bir araştırma. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Onsekiz, D. ve Emür, S.H. (2008). Kent parklarında kullanıcı tercihleri ve değerlendirme ölçütlerinin belirlenmesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24 (1), 69-104.
• Sakıcı, Ç. (2009). Ruh ve sinir hastalıkları hastanelerinde açık alan terapi ünitelerinin peyzaj tasarımı: Ataköy (Trabzon) ruh sağlığı ve hastalıkları hastanesi örneği. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Sakıcı, Ç., Karakaş. H. ve Kesimoğlu, M. D. (2013). Kastamonu kent merkezindeki kamusal açık yeşil alanlarda kullanılan bitki materyali üzerine bir araştırma. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 13(1), 153-163.
• Smardon, R.C. (1990). Perception and aesthetics of the urban environment: review of the role of vegetation. Landscape and Urban Planning, 15 (1- 2), 85-106. https://doi.org/10.1016/0169-2046(88)90018-7.
• Tarakcı Eren, E. ve Var, M. (2016). Parkların bitkisel tasarımında kullanılan taksonlar: Trabzon kent merkezi örneği. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 17(2), 200-213. https://doi.org/10.17474/acuofd.71993.
• Turna, İ. (2017). Kent ormancılığı (kentsel yeşil alanlar). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Genel yayın No:245, Fakülte Yayın No:43, 345s, Trabzon.
• Turna, İ., Yazıcı, F. ve Atar, F. (2017). İstanbul ilindeki kent ağaçlarında budama çalışmalarının değerlendirilmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 19(1), 1-10. https://doi.org/10.24011/barofd.296795.
• URL-1. (2015). http://www.iha.com.tr/haber-trabzonda-kisi-basi-dusen-yesil-alan-859-metrekare-308501/, 27 Mart 2015.
• Vural, H. (2020). Bingöl halkının yeşil alan kullanımı ve kent parkları yeterliliklerinin değerlendirilmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 22(1), 79-90. https://doi.org/10.24011/ barofd.671442.
• Yılmaz, H. (2000). Bitki tanıma ve değerlendirme II iğne yapraklı bitkiler. Ders Notları, Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Erzurum.
• Yuen, B. (1996). Creating the garden city: The Singapore experience. Urban Studies, 33, 955- 970. https://doi.org/10.1080/00420989650011681.
• Zengin, N. (2010). Giresun ili Alucra Yöresi saf ve karışık sarıçam meşcerelerinde bazı toprak özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Artvin Çoruh Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Artvin.