Samsun otomotiv sektöründe çalışanların İSG farkındalığı: kesitsel bir araştırma

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 286 - 297, 15.03.2025

Emine Kaplan , İbrahim Çavuşoğlu , Yasemin Tatlı

Öz

Bu çalışma, Samsun ilindeki otomotiv sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) farkındalığını incelemeyi amaçlamaktadır. Özellikle sanayileşmiş bölgelerde iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi, iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının etkinliğine bağlıdır. Bu bağlamda, Samsun'daki otomotiv sektöründe çalışan bireylerin İSG konusundaki bilgi düzeyleri ve farkındalıkları, tanımlayıcı ve kesitsel bir araştırma yöntemi kullanılarak değerlendirildi. Araştırma süreci, COVID-19 pandemisinin getirdiği kısıtlamalar nedeniyle 100 kişilik bir örneklem grubuyla sınırlandırıldı. Anket yöntemiyle toplanan veriler, yönetimin İSG üzerindeki etkisi, güvenlik kurallarına uyum, çalışanların güvenlik konusunda inisiyatif alması ve bilgi edinme süreçleri gibi faktörlerin İSG farkındalığını nasıl şekillendirdiğini ortaya koydu. Bulgular, kapsamlı İSG eğitimi almış çalışanların, iş sağlığı ve güvenliği konusunda daha yüksek farkındalığa sahip olduklarını gösterdi. Ayrıca, meslek hastalıklarına dair bilgi sahibi olan çalışanların da İSG farkındalığının daha yüksek olduğu belirlendi. Sonuç olarak, otomotiv sektöründe İSG farkındalığının artırılmasının, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi açısından kritik öneme sahip olduğu vurgulanmaktadır. Bu bağlamda, yönetim desteği ve sürekli eğitim programları, çalışanların İSG konusundaki bilinç düzeylerini artırmada önemli bir rol oynamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Güvenlik farkındalığı, İş sağlığı ve güvenliği, Otomotiv sanayi

OHS awareness of employees in Samsun automotive sector: A cross-sectional study

Öz

This study examines occupational health and safety (OHS) awareness in the automotive sector within Samsun province. Preventing workplace accidents and occupational diseases, particularly in industrialized regions, is closely linked to the effectiveness of occupational health and safety practices. In this context, the knowledge and awareness levels of individuals working in Samsun's automotive sector regarding OHS were assessed using a descriptive and cross-sectional research method. Due to restrictions imposed by the COVID-19 pandemic, the study was limited to a sample group of 100 participants. The survey data revealed how factors such as management's influence on OHS, adherence to safety rules, employee initiative in safety matters, and information acquisition processes shape OHS awareness. The findings demonstrated that employees who have received comprehensive OHS training possess higher levels of awareness regarding occupational health and safety. Additionally, those with knowledge of occupational diseases also showed greater OHS awareness. In conclusion, enhancing OHS awareness in the automotive sector is crucial for preventing workplace accidents and occupational diseases. In this regard, management support and continuous training programs are vital in elevating employees' awareness of OHS issues.

Anahtar Kelimeler

Security awareness, Occupational health and safety, Automotive industry

Kaynakça

• Akalp, G., & Yamankaradeniz, N. (2013). İşletmelerde Güvenlik Kültürünün Oluşumunda Yönetimin Rolü ve Önemi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 3(2), 96-109.
• Akpınar, Ş., (2019). Otomotiv Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Kazaları Önleme Yeterliliği [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gedik Üniversitesi, Sağlık Bilimler Enstitüsü].
• Akpınar, Ş., & Meral, M. (2020). Otomotiv Sektörü Çalışanlarının İş Güvenliği Farkındalıklarının Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 9(4), 168-180.
• Ali, R. H., Liaqat, F., Azhar, S. & Ali, M. (2021). Exploring the quantity and quality of occupational health and safety disclosure among listed manufacturing companies: Evidence from Pakistan, a lower-middle income country. Safety Science, 143, 151. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2021.105431
• Bayram, M., Arpat, B., & Nam, D. (2023). Çalışanların İş Güvenliği Katılımında Yönetimin Rolü: Kavramsal Bir Model Önerisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 15(4), 2846–2862. https://doi.org/10.20491/isarder.2023.1752
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
• Çam, H. (2012). Türkiye’deki üniversitelerde bulut bilişim teknolojisinin uygulanabilirliğinin teknoloji kabul modeli yaklaşımıyla belirlenmesi [Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Domínguez C. R., Mares, J.I. P. & Hernández R.G.Z. (2021). Hazard identification and analysis in work areas within the Manufacturing Sector through the HAZID methodology. Process Saf Environ Prot, 145:23–38. https://doi.org/10.1016/j.psep.2020.07.049
• Elmas, G. (2011). Bursa Bölgesi’nde otomotiv lojistiği ve otomotiv terminallerinde kapasite analizi [Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Gabaçlı, N., (2018). Türkiye Otomotiv Sektörü ve Küresel Rekabet Gücünün Analizi [Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Jaffar, N., Abdul-Tharim, A. H., Mohd-Kamar, I. F., & Lop, N. S. (2011). A Literature Review of Ergonomics Risk Factors in Construction Industry. Elsevier, 20, 89-97. https://doi.org/10.1016/j.proeng.2011.11.142
• Jeffry, Z. Azlan, N. & Majid, N. (2015). The study of occupational accident and ınjuries in an automotive ındustry plant. International Academic Conference (IAC) (pp. 1-15), Terengganu, Malaysia.
• Kalaycı, Ş. (2018). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
• Kaplan, E. (2022). Otomotiv Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği Farkındalığı: Samsun İli Örneği [Yüksek Lisans Tezi, Gümüşhane Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Kaya, B.E. & Erbaş, İ. (2022). Türk İnşaat Sektöründeki KOBİ’lerde İş Güvenliği İklimi Algısının Değerlendirilmesi. Çalışma İlişkileri Dergisi, 1, 1-18.
• Kelleci, S. Ç., & Civcivoğlu, S. N. (2024). Yetişkin Öğrenmesinde Andragojik Yaklaşımlar: Otomotiv Sektöründe İş Sağlığı Güvenliği Eğitiminde Oyunlaştırma Uygulamaları. International Journal of Advances in Engineering and Pure Sciences, 36(4), 396-406. https://doi.org/10.7240/jeps.1529762
• Liu, R., Liu, Z., Liu H., & Shi, H. (2021). An improved alternative queuing method for occupational health and safety risk assessment and its application to construction excavation. Safety Science, 126, 1. https://doi.org/10.1016/j.autcon.2021.103672
• Nakip, M. (2006). Pazarlama araştırmaları teknikler ve (spss destekli) uygulamalar, Seçkin Yayıncılık, Ankara. Ovla, D. H., Türkegün, M., Özdemir, A. A., Özcömert, B. V., & Taşdelen, B. (2017). Parametrik olmayan yöntemlerin yanlış kullanımı ve doğurabileceği sonuçlar: simülasyon çalışması. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 42(2), 241-248. https://doi.org/10.17826/cutf.322875.
• Özdamar, K. (1997). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• Patır, S. (2009). Faktör analizi ile öğretim üyesi değerleme çalışması, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(4), 69-86.
• Ricci, F., Chiesi, A., Bisio, C., Panari, C. & Pelosi, A. (2016). Effectiveness of occupational health and safety training: A systematic review with meta-analysis. Journal of Workplace Learning, 28 (6), 355-377. https://doi.org/10.1108/JWL-11-2015-0087
• Saizarbitoria, H.I., Boiral, O., Arana, G., & Allur, E. (2019). OHSAS 18001 certification and work accidents: Shedding light on the connection. Journal of Safety Research, 68, 33-40. https://doi.org/10.1016/j.jsr.2018.11.003
• Sanne, E., Benzerga, A., Jiao, B., & Ruggeri, K. (2019). Health promotion at work: a comparison of policy and practice across Europe. Safety and Health at Work, 10, 21-29. https://doi.org/10.1016/j.shaw.2018.07.003
• Seçer, İ. (2017). Spss ve Lisrel ile pratik veri analizi, Anı Yayıncılık, 3.Baskı, Ankara, s. 218.
• Şişman, B. (2017). Hata Türü ve Etkileri Analizinde Bulanık Ahp ve Bulanık Vıkor Yöntemleri İle Otomotiv Sektöründe Risk Değerlendirmesi-Rısk Evaluatıng By Fuzzy Ahp And Fuzzy Vıkor Methods In Faılure Mode And Effects Analysıs For Automotıve Sector. Mehmet Akif Ersoy University Journal of Social Sciences Institute, 9(18), 234-250. https://doi.org/10.20875/makusobed.302942
• Tatlı, Y. (2021). İş, iş yükü ve iş çevresi. E. B. Şekerli (Ed.), Endüstri ve örgüt psikolojisi içinde (ss. 1-12). İstanbul.
• Tatlıdil, H., (1996). Uygulamalı çok değişkenli istatistiksel yöntemler, Cem Web Ofset, Ankara.
• TOBFED, (2024, 25 Aralık). İş Güvenliği Kuralları Neden Önemlidir? https://tobfed.org/is-guvenligi-kurallari-neden-onemlidir/
• Tuik, (23, Ocak 2024), Motorlu Kara Taşıtları, Aralık 2023.Türkiye İstatistik Kurumu, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Motorlu-Kara-Ta%C5%9F%C4%B1tlar%C4%B1-Aral%C4%B1k-2023-49432&dil=1
• UİB, (25, Aralık 2021). Türkiye Otomotiv Endüstrisi Raporu. Uludağ İhracatçı Birlikleri, https://uib.org.tr/tr/kbfile/turkiye-otomotiv-endustrisi-raporu#:~:text=Otomotiv%20end%C3%BCstrisi%20bu%20b%C3%BCy%C3%BCkl%C3%BC%C4%9F%C3%BCyle%2C%2050.000,1.250.000'i%20bulmaktad%C4%B1r.
• Ürüt, M. (2017). Türk Otomotiv Sektöründe İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetim Sistemi (Ohsas 18001) Uygulaması ve Bir Firma Örneği [Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Yamankaradeniz, N., Akalp, G., & Çankaya, O. (2015). Otomotiv ve Metal Sektöründe Çalışan Kadınların Maruz Kaldıkları Fiziksel Risk Algısı. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(3), 449-458.
• Zacharatos, A., (2001). An organization and employee-level investigation of the relationship between high-performance work systems and workplace safety [Doktora Tezi, Queen’s University, Canada].