SİYASİ PARTİLERİN KADINA YÖNELİK POLİTİKALARININ/VAATLERİNİN FEMİNİST PERSPEKTİFTEN ANALİZİ: 24 HAZİRAN 2018 CUMHURBAŞKANLIĞI VE GENEL SEÇİM BEYANNAMELERİ ÖZELİNDE BİR İNCELEME

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 19, 61 - 86, 11.08.2021

Zeynep Şahin

Öz

Kadınlar dünya nüfusunun yaklaşık yarısını oluşturmalarına rağmen ekonomik, siyasal, toplumsal alanda cinsiyet ayrımcılığı/eşitsizliğine maruz kalmaktadır. Feminizm kadının konumunu erkek karşısında daha sağlam bir temelde inşa ederek, kültürel tabuların neden olduğu ayrımcılığı/eşitsizliği her alanda ortadan kaldırmayı hedefleyen, 18. ve 19. yüzyılda ortaya çıkan kadın hareketi etrafında gelişmiştir. Bu hareket kadının özel ve kamusal alan içindeki yerini sorgulayıp, dönüşüme uğratmıştır. Oy kullanma, istediği mesleği seçme ve girme, yönetime katılım, eğitim hakkı, iş yaşamı vb. alanlarda var olma mücadelesi verip, bunları toplumsal cinsiyet bağlamında şekillendirmiştir. Hak talep alanlarından birini teşkil eden siyasal arenada katılım mücadelesini kazanan kadınlar, oy hakkı sayesinde seçim sonuçları üzerinde erkekler kadar belirleyici olmaktadır. Bu durum siyasal partilerin kampanya çalışmaları sürecinde yayımladıkları beyannamelerde kadınlara yönelik ayrı bir söylem/politika geliştirmelerine zemin hazırlamaktadır.
Bu bağlamda çalışmanın konusu, 24 Haziran 2018 Cumhurbaşkanlığı ve genel seçimlere katılarak barajı geçen Adalet ve Kalkınma Partisi (Ak Parti), Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), İyi Parti, Halkların Demokratik Partisi (HDP)’nin seçim beyannamelerindeki kadına yönelik politika ve vaatlerinin incelenmesidir. İçerik analizi ve doküman incelemesi yöntemi kullanılmak suretiyle, beyannamelerde kadının hangi tema/alanlarla ilişkilendirildiği, ön planda tutulduğu, görmezden gelindiğine yönelik cinsiyetçi yaklaşımın (gender), politika/vaatlere nasıl yansıdığının feminist perspektiften ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır. Her bir partinin, benzer temalar altında siyasi ideoloji ve kimlikleri doğrultusunda kadın sorunlarına yaklaştığı tespit edilmiştir. Türkiye’de kadının ataerkil zihniyetten dolayı karşılaştığı gerek özel gerekse de kamusal alandaki eşitsizliği/ayrımcılığı beyannamelerine yansıtarak, çözüm arayışı içerisinde kadın seçmeni yakalamaya çalıştıkları sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca İstanbul Sözleşmesi’nin feshine yönelik tartışmalar, partilerin söylemleri üzerinden incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Feminist Teori, Seçim Beyannameleri, 24 Haziran 2018 Cumhurbaşkanlığı ve Genel Seçimleri, İstanbul Sözleşmesi'nin Feshi Tartışmaları

Kaynakça

• ACAR, Feride (2015), “İstanbul Sözleşmesi: Süreç ve Getirdikleri”, İstanbul Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi, Kadına Karşı Şiddetle Mücadele: İstanbul Sözleşmesi Paneli Tebliği, [Erişim Adresi: https://www.youtube.com/watch?v=0d6e6x-KF7s, Erişim Tarihi: 30.04.2021].
• ADALET VE KALKINMA PARTİSİ – AK PARTİ (2018), Cumhurbaşkanlığı Seçimleri ve Genel Seçimler Seçim Beyannamesi”, [Erişim Adresi: www.akparti.org.tr/, Erişim Tarihi: 12.11.2020].
• ANADOLU AJANSI (2021), “CHP İstanbul Sözleşmesi İçin Meclis’te Genel Görüşme Talep Etti”, [Erişim Adresi: http://www.aa.com.tr, Erişim Tarihi: 28.04.2021].
• ANADOLU AJANSI (2020), “Tartışmaların Odağında İstanbul Sözleşmesi”, [Erişim Adresi: http://www.aa.com.tr, Erişim Tarihi: 26.04.2021].
• ANADOLU AJANSI (2021), “Erdoğan’dan İstanbul Sözleşmesi Açıklaması”, [Erişim Adresi: http://www.aa.com.tr, Erişim Tarihi: 27.04.2021].
• ANADOLU AJANSI (2021) “Ak Parti Genel Başkan Yardımcısı Kaya: Kadın Haklarının Teminatı İçin İstanbul Sözleşmesine İhtiyaç Olmadığını Görüyoruz”, [Erişim Adresi: http://www.aa.com.tr, Erişim Tarihi: 27.04.2021].
• ANADOLU AJANSI (20219), Bakan Zehra Zümrüt Selçuk: Kadına Yönelik Şiddetle Mücadeledeki Net Duruşumunuz Bir Metnine İndirgenemez”, [Erişim Adresi: http://www.aa.com.tr, Erişim Tarihi: 27.04.2021].
• ANADOLU AJANSI (2021), “Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Altun: İstanbul Sözleşmesi Fesih Bildirimimiz Avrupa Konseyi Sekreteryası’na Ulaştı” ”, [Erişim Adresi: http://www.aa.com.tr, Erişim Tarihi: 27.04.2021].
• AKKAŞ, İbrahim (2019), “Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet Kavramları Çerçevesinde Ortaya Çıkan Toplumsal Cinsiyet Ayrımcılığı”, Ekev Akademi Dergisi, 97-118.
• BALCI, Emre Vadi ve Duğan, Özlem (2016), “Partilerin Seçim Bildirgelerinde Kadın Politikası (AKP, CHP, MHP ve HDP Örneği-2015)”, 2.Uluslararası Medya Çalışmaları Kongresi Bildiri Kitabı, Bilal Arık ve Füsun Alver (Ed.), Antalya: Erciyes Ofset Yayınları, 672-684.
• BALCI, Şükrü ve Koçak, Güner Pınar (2017), “7 Haziran ve 1 Kasım 2015 Genel Seçimlerinde Partilerin Seçim Beyannamelerinde Kadına Yönelik Söylemler”, The Journal Of Academic Social Science Studies (JASSS), 57, 549-569.
• BALOGH, Lidia (2020), “The Ratification Status of the Council of Europe’s Istanbul Convention among EU Member” States, MTA Law Working Papers, MTA Társadalomtudományi Kutatóközpont, ss. 1-20.
• BAKIRCI, Kadriye (2015), “İstanbul Sözleşmesi”, Ankara Barosu Dergisi, 4, 133-204.
• BEAUVOIR, Simone de (1952), The Second Sex, New York: Bentham Press.
• BUTLER, Judith (2010), Cinsiyet Belası Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi, Çev. Başak Ertür, İstanbul: Metis Yayınları.
• CUMHURİYET (2021) “Kemal Kılıçdaroğlu’ndan İstanbul Sözleşmesi Tepkisi: “Erdoğan’a Soruyorum; Sen Bunun Neresine Karşısın?” , [Erişim Adresi: http://www. cumhuriyet.com.tr, Erişim Tarihi: 28.04.2021].
• CUMHURİYET (2021) CHP’li Kadın Milletvekillerinden İstanbul Sözleşmesi Tepkisi”, [Erişim Adresi: http://www.cumhuriyet.com.tr, Erişim Tarihi: 28.04.2021].
• CUMHURİYET (2021), “CHP İstanbul Sözleşmesi İçin Danıştay’a Başvurdu”, [Erişim Adresi: http://www.cumhuriyet.com.tr, Erişim Tarihi: 28.04.2021].
• CUMHURİYET (2021), “Akşener, İstanbul Sözleşmesi’nin Feshi İçin Danıştay’a Başvurdu” ”, [Erişim Adresi: http://www.cumhuriyet.com.tr, Erişim Tarihi: 28.04.2021].
• CUMHURBAŞKANLIĞI İLETİŞİM BAŞKANLIĞI (2021), Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden Çekilmesine İlişkin Açıklama, [Erişim Adresi: www.iletisim.gov.tr, Erişim Tarihi: 24.04.2021].
• CUMHURİYET HALK PARTİSİ – CHP (2018), “Seçim Bildirgesi 2018”, [Erişim Adresi: www.chp.org.tr/, Erişim Tarihi: 12.11.2020].
• CNNTÜRK (2021), Ak Parti’li Şahin’den, “İstanbul Sözleşmesi Açıklaması”, [Erişim Adresi: http://www.cnnturk.com.tr, Erişim Tarihi: 27.04.2021].
• ÇAHA, Ömer (2010), Sivil Kadın, Türkiye’de Kadın ve Sivil Toplum, Ankara: Savaş Yayınevi. DONAVAN, Josephine (2006), Feminist Theory, New York: L Continuum International Publishing.
• DÖKMEN, Zehra (2012), Toplumsal Cinsiyet, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• HALKLARIN DEMOKRATİK PARTİSİ - HDP (2018). “Seçim Bildirgesi 2018”, [Erişim Adresi: www.hdp.org.tr/, Erişim Tarihi: 12.11.2020].
• HALKLARIN DEMOKRATİK PARTİSİ - HDP (2021). “İstanbul Sözleşmesi’nin Feshedilmesine İlişkin Genel Görüşme Talebimiz”, [Erişim Adresi: www.hdp.org.tr/, Erişim Tarihi: 02.05.2021].
• HÜRRİYET (2021), “MHP Lideri Bahçeli’den İstanbul Sözleşmesi Açıklaması”, [Erişim Adresi: http://m.hurriyet.com.tr, Erişim Tarihi: 28.04.2021].
• GIDDENS, Anthony (2000), Sosyoloji, Çev. Hüseyin Özel ve Cemal Güzel, Ankara: Ayraç Yayınları.
• GLOBAL GENDER GAP REPORT –GGGR (2020), Word Economic Forum”, [Erişim Adresi: http://www3.weforum.org/, Erişim Tarihi: 23.12.2020].
• HEYWOOD, Andrew (2014), Siyasi İdeolojiler, Ankara: Adres Yayınları.
• İYİ PARTİ (2018), “Seçim Bildirgesi 2018”, [Erişim Adresi: www.iyiparti.org.tr/, Erişim Tarihi: 12.11.2020].
• JAGGAR, Alison M. (1988), Feminist Politics and Human Nature, New Jersey: Rowman & Littlefield Publishers, Inc.
• KADIN STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ – KSGM (2008), Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ulusal Eylem Planı 2008-2013, Ankara.
• KAYPAKOĞLU, Serdar (2003), Toplumsal Cinsiyet ve İletişim, İstanbul: Naos Yayınları.
• LESLIE, Heywood ve Drake, Jennifer (1997), Third Wave Agenda: Being Feminist, Doing Feminism, Minneapolis: University Of Minnesota Press.
• MARSHALL, Gordon (1999), Sosyoloji Sözlüğü, Çev. Osman Akınhan, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• MEMUR-SEN (2020), Odak Analiz, Ankara: Semih Ofset Matbaacılık.
• MİLLİYETÇİ HAREKET PARTİSİ – MHP (2018), “Seçim Bildirgesi 2018”, [Erişim Adresi: www.mhp.org.tr/, Erişim Tarihi: 12.11.2020].
• MITCHELL, Juliet (1984), “Kadın ve Eşitlik”, Kadın ve Eşitlik, Juliet Mitchell ve Ann Oakley (Ed.), Çev. Fatmagül Berktay, Ankara: Kaynak Yayınları, 23-50.
• MITCHELL, Juliet ve Oakley, Ann (1984), “Giriş”, Kadın ve Eşitlik, Juliet Mitchell ve Ann Oakley (Ed.), Çev. Fatmagül Berktay, Ankara: Kaynak Yayınları, 11-22.
• OAKLEY, Ann (1972), Sex, Gender And Society, England: Gower House Press.
• ÖZVERİ, Derya (2009), “Feminist Teorinin Gelişim Sürecinde Uluslararası İlişkilere Bakışı Üzerine Kısa Bir Değerlendirme”, Uluslararası İlişkilere Giriş: Teorik Bakış, H. Çomak (Ed.), Kocaeli: Umut Tepe Yayınları, 205-216.
• PEHLİVAN, Pelin Vargel (2017), “Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kuramsal Yaklaşımlar: Bir Literatür Taraması”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (31), 497-521.
• SABAH (2021), “MHP Lideri Bahçeli’den İstanbul Sözleşmesi Açıklaması! Hem İç Hukukumuza Hem De Uluslararası Hukuka Uygundur” ”, [Erişim Adresi: http://m.sabah.com.tr, Erişim Tarihi: 28.04.2021].
• SARAÇ, Simge (2013). “Toplumsal Cinsiyet”, Toplumsal Cinsiyet ve Yansımaları, Lerzan Güntekin, Gül Güneş, Ceylan Ertung, Aslı Şimşek (Ed.), Ankara: Atılım Üniversitesi Yayınları, 27-34.
• SCHROEDER, Sühelya Kırca (2007), Popüler Feminizm, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• SCOTT, Joan W. (2007), Toplumsal Cinsiyet: Faydalı Bir Tarihsel Analiz Kategorisi, Çev. Aykut Tunç Kılıç, İstanbul: Ayrıntı.
• SÖZCÜ (2021), “Kılıçdaroğlu’ndan ‘İstanbul Sözleşmesi’ Tepkisi”, [Erişim Adresi: http://www.sozcu.com.tr, Erişim Tarihi: 28.04.2021].
• STEEVES, H. L. (1994), “Feminist Teoriler ve Medya Çalışmaları”, M. Küçük (Ed.), Medya, İktidar, İdeoloji. Ankara: Ark Yayınları.
• ŞİŞMAN, Nazife (1996), Global Konferanslarda Kadın Politikaları, İz Yayıncılık, İstanbul.
• TANKUT, Tülin Tınaz (1998), “Çocuk Edebiyatı ve Cinsiyet Ayrımcılığı”, Evrensel Kültür, Sanat, Edebiyat Dergisi, (84), 41-44.
• TERKAN, Banu (2010), “Siyasi Partilerin Kadına İlişkin Söylem ve Politikaları (AKP ve CHP Örneği)”, Selçuk İletişim Dergisi, 6 (2), 115-136.
• T24 (22021), “İyi Parti: İktidar Tacizi, Ölümleri Sadece İzler” ”, [Erişim Adresi: http://t24.com.tr, Erişim Tarihi: 28.04.2021].
• TRT HABER (2021), “CHP, İstanbul Sözleşmesi'nden Çekilme Kararının İptali İçin Danıştay'a Başvuracak”, [Erişim Adresi: http://www.trhaber.com.tr, Erişim Tarihi: 28.04.2021].
• TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ – TBMM (2020), “1935-2020 Yılları Arasında Parlamento Yer Alan Kadın/Erkek Milletvekilleri”, [Erişim Adresi: www.tbmm.gov.tr/, Erişim Tarihi: 18.12.2020).
• TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU (2019), “Milletvekili Genel Seçimleri”, [Erişim adresi: www.tuikweb.tuik.gov.tr, Erişim Tarihi: 23.04.2021].
• TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU (2019), “Mahalli İdareler Genel Seçim Sonuçları. Ankara: TUİK”, [Erişim Adresi: www.tuik.gov.tr/, Erişim Tarihi: 12.11.2020].
• TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU (2018), “2018 Ulusal Eğitim İstatistik Verileri. Ankara: TUİK”, [Erişim Adresi: www.tuik.gov.tr/, Erişim Tarihi: 12.11.2020].
• TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU – TUİK - (2017, 2019), “2017 ve 2019 Ulusal İşgücü İstatistik Verileri”, [Erişim Adresi: www.tuik.gov.tr/, Erişim Tarihi: 12.11.2020].
• TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU - TUİK (2019), “2019 Türkiye Nüfusu İstatistikleri”, [Erişim Adresi: www.tuik.gov.tr/, Erişim Tarihi: 12.11.2020].
• TONG, Rosemarie (2008), Feminist Thought: A Comprehensive Introduction, London: Wesview Press, Inc.
• TOK, Nafız (2014), “Siyasal İdeolojiler”, Halis Çetin (Ed.), Siyaset, Ankara: Orion Yayınları, 169-255.
• ULUOCAK, Şeref, Gökulu, Gökhan, Bilir, Olgun, Etizer Karacık, Nigar ve Özbay, Dilek (2014), Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği ve Kadına Yönelik Şiddet, Ankara: Paradigma Akademi Yayınları.
• UNITED NATIONS POPULATIONS FUND - UNFPA (2020), “Word Populations Dashboard 2020”, [Erişim Adresi: ww.unfpa.org/, Erişim Tarihi: 12.12.2020].
• VATANDAŞ, Celalettin (2007), “Toplumsal Cinsiyet ve Cinsiyet Rollerinin Algılanışı”, Sosyoloji Konferansları, (35), 29-56.
• YENİ ŞAFAK (2021), “Kılıçdaroğlu LBGT’yi Savundu: Türk Aile Yapısını Bozmaz”, [Erişim Adresi: http://www.trhaber.com.tr, Erişim Tarihi: 02.05.2021].
• WALTERS, M. (1984), “Kadın Hakları ve Kadınların Uğradığı Haksızlıklar: Mary Wollstonecraft, Harriet Martineau, Simone De Beauvoir”, Kadın ve Eşitlik, Juliet Mitchell ve Ann Oakley (Ed.), Çev. Fatmagül Berktay, Ankara: Kaynak Yayınları, 157-265.
• ZALEWSKI, Marysia (1995), “Well, What İs The Feminist Perspective On Bosnia?”, International Affairs, 72 (2), 339-356.