Distribution of Population and Settlements in Kastamonu According to Topographic Factors

Yıl 2022, , 198 - 218, 28.04.2022

Zühal Diler , Muhammed Akif Özçelebi Özçelebi

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1080593

Cited By: 1

Öz

This study was prepared with the aim of determine the effects of slope, elevation and aspect characteristics of the topographic factors affecting the population and settlement distribution of Kastamonu province which is located Western Black Sea Region of the Black Sea Region. Accordingly, these factors affecting the residential areas of the city were evaluated and mapped. Since the topographical factors prevailing in the study area vary in short distances, it has been determined that there are differences in population and settlement distributions The diversity of topographic features affects in these areas many factors such as difficult living conditions, limited economic and social activities, decreasing air temperature, and shortening of sunshine duration. In addition, it also causes a decrease in the number of population. Topography, which is the most important parameter in the distribution of population and settlements is an important factor in Kastamonu province as well as in Turkey.
In the study, the population data of the Kastamonu province belonging to the Turkish Statistical Institute (TUIK) was used. In addition, Digital Elevation Model (DEM) was used in the maps created. Satellite images and software such as Google Earth Pro, Esri ArcGIS 10.5, Open Street Map and Atlas (The Ministry of Environment, Urbanization and Climate Change) as well as MTA’s topography maps were used to access or digitize layers such as settlements, streams, roads and areas. From the maps obtained in this way, the relationship between Population and settlements with topographical factors was evaluated. The elevation map created shows the distribution of the population at 200 meter intervals. In addition, slope groups were determined and population and settlement distributions were evaluated according to these groups. According to the created aspect map, the dominant aspect directions of the population were determined.

Anahtar Kelimeler

Topographic Factors, Population, Settlements, Geographic Information System (GIS), Kastamonu.

Kastamonu İlinde Nüfus ve Yerleşmelerin Topografik Faktörlere Göre Dağılımı

Öz

Bu çalışma, Karadeniz Bölgesi’nin Batı Karadeniz Bölümü’nde yer alan Kastamonu ilinin nüfus ve yerleşim dağılımına etki eden topografik faktörlerden eğim, yükselti ve bakı özelliklerinin etkilerinin belirlenmesi amacıyla hazırlanmıştır. Bu doğrultuda şehrin yerleşim alanlarına etki eden topografik faktörler değerlendirilmiş ve haritalandırılmıştır. Çalışma alanında hâkim olan topografik faktörler kısa mesafelerde değişiklik gösterdiği için, nüfus ve yerleşme dağılımlarında farklılıklar görüldüğü tespit edilmiştir. Topografik özelliklerin farklılık göstermesi ile birlikte bu alanlarda zorlaşan hayat şartları, sınırlı olarak gerçekleştirilen ekonomik ve sosyal aktiviteler, azalan hava sıcaklığı, güneşlenme süresinin kısalması gibi birçok faktör ile birlikte nüfus sayısında da düşüş yaşanmaktadır. Nüfus ve yerleşmelerin dağılımında en önemli parametre olan topografya, Türkiye genelinde olduğu gibi Kastamonu ilinde de en etkili olan doğal unsurdur.
Gerçekleştirilen çalışmada, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Kastamonu ili nüfus verilerinden yararlanılmıştır. Ayrıca oluşturulan haritalarda Sayısal Yükseklik Modeli (SYM) kullanılmıştır. Yerleşme, akarsu, yol, alan gibi katmanlara erişilmesinde veya bu verilerin sayısallaştırılmasında Google Earth Pro, Esri ArcGIS 10.5, Open Street Map ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı gibi uydu görüntüleri ve yazılımların yanı sıra MTA’nın topografya haritalarından yararlanılmıştır. Bu şekilde elde edilen haritalardan, nüfus ve yerleşmelerin topografik faktörlerle ile ilişkisi değerlendirilmiştir. Oluşturulan yükselti haritası, nüfusun 200 metre aralıklarla dağılımını göstermektedir. Ayrıca eğim grupları belirlenerek nüfus ve yerleşme dağılımları bu gruplara göre dağılımı değerlendirilmiştir. Oluşturulan bakı haritasına göre ilde hâkim olan bakı yönleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Topografik Faktörler, Nüfus, Yerleşme, Coğrafi Bilgi Sistemleri, Kastamonu

Kaynakça

• Alaeddinoğlu, F. (2014, Ekim 23-24). Van Gölü havzasında nüfusun ve yerleşmelerin yükselti basamaklarına göre dağılışı [Bildiri sunumu].Tücaum 8. Coğrafya Sempoyumu Bildiriler Kitabı, Ankara, Türkiye. http://tucaum.ankara.edu.tr/wpcontent/uploads/sites/280/2015/08/ semp8_27.pdf.
• Aliağaoğlu, A., & Uğur, A. (2010). Şehir Coğrafyası. Nobel Yayıncılık. https://www.nobelyayin.com/kitap_bilgileri/dosyalar/sehir_cografyasi_jen_170155.pdf.
• Atalay, İ. (2010). Uygulamalı Klimatoloji. Meta Basım Matbaacılık Hizmetleri. Avci, V. (2017). Bingöl ilinde nüfus ve yerleşmelerin yükselti basamaklarına göre dağılışı. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13), 201–222. https://doi.org/10.29029/busbed.310604.
• Coşkun, S. (2021). Küre Dağları'nın Kastamonu iklimi üzerindeki etkileri. Türk Coğrafya Dergisi, 77, 37–52. https://doi.org/10.17211/tcd.833701.
• Diler, Z. (2019). Effects Of Universities on urban development; Case of Kastamonu. Lambert Academic Publishing.
• Diler, Z. (2021). Kastamonu ilinde tarım ve hayvancılık faaliyetleri. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 10(4), 777–796. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ssrj.
• Doğanay, H. (1997). Türkiye Beşerî Coğrafyası. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. https://doi.org/10.14527/9786053647713.
• Durmuş, E. (2018, Ekim 3-6). Diyarbakır ilinde yerleşmelerinin yükselti basamaklarına göre dağılışı. [Bildiri sunumu]. Tücaum 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu, Ankara, Türkiye. http://tucaum.ankara.edu.tr/wpcontent/uploads/sites/280/2018/12/30.Yıl.tammetin26Esen-Durmuş.pdf.
• Esen, F., & Avcı, V. (2017). Tunceli ilinde topoğrafi̇k faktörlere göre (yükselti̇, eği̇m, baki) yerleşmeleri̇n ve nüfusun dağilişi. Journal of International Social Research, 10(51), 376–389. https://doi.org/10.17719/jisr.2017.1774.
• İbret, B. Ü. (2004). Kastamonu’da nüfusun gelişim, dağılım ve yoğunluk özellikleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 12(1), 157–178.
• Koca, S., & Menteşe, S. (2020). Eskişehir merkez ilçelerinde (Odunpazarı ve Tepebaşı) topografik faktörlere göre yerleşimin dağılışı. Ege Coğrafya Dergisi, 29(2), 217–228. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ecd/issue/58525/775792.
• Özdel, M. M., & Meydan, A. (2019). Nevşehir'de topografyanın yerleşme ve nüfus faktörlerine etkisinin değerlendirilmesi. Route Educational and Social Science Journal, 6(8), 1-16. http://www.ressjournal.com/DergiTamDetay.aspx?ID=2281&Detay=Ozet.
• Özdemir, M. A., & Karadoğan, S. (1996). Türkiye’de il merkezlerinin coğrafi mekanla ilişkileri.Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 271–291. https://alonot.com/turkiye-de-il-merkezlerinin-cografi-mekanla-iliskileri/.
• Özşahin, E. (2014). CBS kullanılarak şehir ve jeomorfoloji arasındaki ilişkinin incelenmesi: Tekirdağ şehri örneği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (6), 93–122. http://sosbilder.igdir.edu.tr/Makaleler/1244264_07_Ozsahin_(93-122).pdf.
• Susam, T., & Oğuz, İ. (2006). CBS i le Tokat i li arazi varl ı ğ ı n ı n e ğ im ve bak ı özelliklerinin tespiti ve tar ı msal aç ı dan i rdelenmesi. GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 23(1), 67–74. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gopzfd/issue/7340/96037. Tanoğlu, A. (1969). Nüfus ve yerleşme. İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Taş, B., & Yakar, M. (2010). Afyonkarahisar i linde yükselti basamaklar ı na göre arazi kullanımı Land use for elevational zones in Afyonkarahisar province. Coğrafi Bilimler Dergisi, 8(1), 57–75. https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000107 TÜİK. (2021). Türkiye İstatistik Kurumu.
• Tunçdilek, N. (1985). Türkiye’de relief şekilleri ve arazi kullanımı. İ.Ü. Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Yayınları.
• Yalçınlar, İ. (1996). Türkiye’deki bazı jeomorfolojik ve jeolojik gözlemler. Türk Coğrafya Dergisi, (31), 01–05. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/198765.
• Yılmaz, C., & Özçelebi, A. (2018). Sinop’ta nüfus ve yerleşmelerin yükselti basamaklarına göre dağılışı. Sosyal Bilimciler Gözüyle Sinop. Berikan Yayıncılık. http://www. berikanyayinevi.com.tr/yayinlar/kitap-790Sosyal_Bılımcıler_Gozuyle_Sınop.ht ml