Leyla Hanım’ın Gözünden Şiir ve Şair

Yıl 2020, , 441 - 455, 27.10.2020

Musa Tılfarlıoğlu

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.766003

Öz

Poetika, edebî anlamda şairlerin eserlerini kaleme alırken değer verdikleri görüş veya bağlı bulundukları ve kuralların geneline verilen addır. Bu nedenle şairlerin ve bağlı oldukları geleneklerin yazılmış veya yazılmamış bir poetikası olmalıdır. Bir şiir geleneği içerisinde yer alan şairlerin bireysel poetikaları olmaz. Bir geleneğe ait şiir tarzının en güzel örneklerini dile getirmek için uğraşan divan şairlerinin şiirlerinde mizaç, yetenek ve eğitimin farklılıklarının etkileri görülebilir. Fakat bu farklılıkların dâhil oldukları geleneğinin poetikasını değiştirecek düzeyde olmadığı görülmektedir. Şairlerin poetikaları, dâhil oldukları şiir geleneği tarafından önceden belirlenmiştir. Geleneğin kendilerine sunduğu imkânların dışına çıkmayan divan şairleri modern anlamda bir poetika yazma gereksinimi duymamışlardır. Konusu şiir olan beyitler ve gazeller yazan divan şairleri, divan edebiyatının geleneksel benzetme öğelerini şiir ve şair için yaptıkları tasvirlerde kullanmışlardır. Divan şairi, nükteli ve etkileyici şiirler yazarak şairlik yeteneğini, şiirlerinin güzelliğini göstererek, edebî ve sosyal çevrenin takdirini kazanmak istediğini ortaya koymak istemiştir.
Klâsik Türk şiirinde şairlerin poetikalarının tespitine yönelik çalışmalara malzeme ve de katkı sağlamak amacıyla yaptığımız bu çalışmada, Leyla Hanım’ın manzumelerinde dile getirmiş olduğu şiir ve şair hakkındaki görüşleri, bu iki kavrama yüklediği anlamlar, şiir ve şair için kullandığı kelimeler, yaptığı benzetmeler, onlara yüklediği vasıflar ve bu kavramların özellikleri araştırılmıştır. Kısaca şairin, şiir ve şair hakkındaki düşünceleri, şiir ve şairde olması gereken özellikler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Leylâ Hanım’ı dönemin erkek şairlerinden ayıran farklı bir söyleminin olup olmadığı şiirlerinden ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Şiir geleneğimizdeki kadın şairlerin azlığı Leylâ Hanım’ın şiir ve şair hakkındaki görüşlerinin önemini arttırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Leyla Hanım,, şiir,, şair

Kaynakça

• ARSLAN, Mehmet (2003). Leyla Hanım Divanı, İstanbul: Kitabevi.
• COŞKUN, Menderes (2011). “Klasik Türk Şairinin Poetikası Üzerine”, Bilig, 56: 57-80.
• ÇULHAOĞLU, F. Gülşen (2009). “Osmanlı Şiirinde Kadın Şairin Poetikası: Leylâ Hanım”, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• DEVELLİOĞLU, Ferit (2005). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• İNALCIK, Halil (2019). Şair ve Patron: Patrimonyal Devlet ve Sanat Üzerinde Sosyolojik Bir İnceleme, Ankara: Doğubatı Yayınları. GÜZEL, Şehmuz (1996). Kadın, Aşk ve İktidar, İstanbul: Alan Yayıncılık.
• KAYA, B. Ali (2012). Necati Bey’in Şiir Anlayışı, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 27: 143-218.
• ORTAYLI, İlber (1987). İmparatorluğun En uzun Yüzyılı, İstanbul: Hil Yayın.
• ÖZTOPRAK, Nihat (2005). Rûhî’nin Şiir Anlayışı, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 7, (12: 101-136).
• ÖZTOPRAK, Nihat (2006). “Rûhî’nin Şair Anlayışı”, Osmanlı Araştırmaları XXVIII, Prof. Dr. Mehmed Çavuşoglu'na Armagan, 4: 93-122.
• URAZ, Murat (1940). Kadın Şairler ve Muharrirlerimiz, İstanbul: Tefeyyüz Kitabevi.
• UZGÖR, Tahir (1990). Türkçe Dîvân Dîbâçeleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• ÜNVER, İsmail (2003). “Leyla Hanım”, DİA, Cilt 27, s.107, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• TOLASA, Harun (1983). Sehî, Latîfî, Âşık Çelebi Tezkirelerine Göre 16 y.y’da Edebiyat Araştırma ve Eleştirisi I, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları,
• YAKAR, H. İbrahim (2010). Edirneli Şevkî Dîvânı, Konya: Palet Yayınları.
• YILDIRIM, Hafsanur (2016). “Nazire Geleneğine 19. Yüzyıldan Bir Örnek: Râ’if Bey ve Leylâ Hanım’ın Birbirlerine Nazireleri”, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(4): 1111-1136.