DKAB Ders Kitaplarında Sözlü ve Yazılı Edebî Türlerin Kullanım Durumu

Yıl 2021, , 47 - 60, 30.10.2021

Fatih Kaya , Emine Kartın

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.980562

Öz

2018 yılından itibaren uygulanan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programlarında edebî türlerin kullanımına vurgu yapılmaktadır. Bu bağlamda öğretim programları incelendiğinde araştırmada yer alan her sınıf düzeyinin “ünite açıklaması” kısmında edebi türler ve onların kullanımına ilişkin açıklamalara yer verildiği görülmektedir. Ayrıca dini hikâyeler, menkıbe ve kıssalar din ve ahlak öğretiminde eskiden beri sıklıkla başvurulan edebi türler arasında yer alır. Araştırmanın amacı, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitaplarında sözlü ve yazılı edebi türlerin kullanım durumunu ortaya koymaktır. Araştırmada nitel araştırma yöntemine dayalı doküman inceleme deseni tercih edilmiştir. Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanmış olan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitapları (4-12. sınıflar) doküman olarak incelenmiştir. İçerik analizi aracılığıyla elde edilen veriler çözümlenmiştir. Araştırmanın sonucunda; 4-5-6-7 ve 8. sınıfların Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitaplarında; anı, atasözü, bilmece, biyografi, deyim, fıkra, gezi yazısı, hikâye, kıssa, kompozisyon, makale, mâni, mektup, özdeyiş, röportaj, söylev, şarkı/türkü ve şiir türlerinin kendilerine yer bulduğu ortaya çıkmıştır. 9-10-11 ve 12. sınıfların Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitaplarında ise anı, atasözü, biyografi, cenkname, deyim, gezi yazısı, hikâye, kıssa, makale, masal, özdeyiş, röportaj, söylev, sözlük ve şiir türlerinin kullanıldığı tespit edilmiştir. Bu araştırmada, tüm sınıf düzeylerinde edebi tür kullanım durumunun çoğaltılması ve edebi tür çeşitliliğinin artırılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, Ders Kitabı, Edebi Tür

The Usage Situation of Oral and Written Literary Works in Religious Culture and Ethics Knowledge Textbooks

Öz

The use of literary works is emphasized in the Religious Culture and Ethics Knowledge Course Curriculum, which has been valid since 2018. In this context, when we examine the curriculum, it is seen that explanations about literary genres and their use are included in the “unit description” section of each grade level in the research. Religious stories, legends and parables are also among the literary genres that have been frequently used in education of religion and ethics. This research aims to reveal the usage situation of oral and written literary works in Religious Culture and Ethics Knowledge textbooks. In this research, document analysis design was used which is one of the qualitative data collection methods. As documents Religious Culture and Ethics Knowledge textbooks (4th to 12th grades) which were prepared by Ministry of Turkish National Education were examined. The data obtained from the study were analyzed through content analysis. It has been revealed that literary works such as memoir, proverb, riddle, biography, idiom, anecdote, travel writing, story, composition, article, Turkish poem, letter, saying, interviews speech, song/folk song and poetry, are used in the textbooks of the 4-5-6-7 and 8th grades. It was detected that various literary genres were used in the textbooks for 9-10-11 and 12th grades such as memoir, proverb, biography, commentary, idiom, travel writing, story, article, tales saying, interview, speech, dictionary and poems In this research, it is concluded that the use of literary genres at all grade levels and the variety of literary genres should be increased.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Religious Culture and Ethics Knowledge, Textbook, Literary Works

Kaynakça

• Akıncı, A. (2004). Kur’an’daki kıssalar ve din öğretimindeki yeri. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13(13), 42-64.
• Aytaş, G. (2006). Edebi türlerden yararlanma. Milli Eğitim Dergisi, 34(169), 261-276.
• Bilgin, B. (1994). Ahlak terbiyesinde dini hikâyeler. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1, 51-74.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak Kılıç, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2019). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi.
• Çencen, N. (2010). 11. Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersinde tarih öğretmenlerinin edebi ürün kullanımına ilişkin görüşleri. [Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Çetişli, İ. (2006). Edebiyat eğitiminde “edebi metin”in yeri ve anlamı”. Milli Eğitim Dergisi, 34(169), 75-84.
• Güneş, A. (2017). Din öğretimi materyalleri (3. baskı). DEM Yayınları.
• Kabaklı, A. (2002). Türk edebiyatı (Cilt 1). Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
• Kavcar, C. (2017). Edebiyat ve eğitim (4. baskı). Anı Yayıncılık.
• Kaya, F. (2020). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinde menkıbe ve kıssa kullanımının öğretmen görüşleri açısından değerlendirilmesi. Bayburt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 11, 31-69.
• Kaymakcı, S. (2013). Sosyal Bilgiler ders kitaplarında sözlü ve yazılı edebi türlerin kullanım durumu. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 230- 255.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2018a). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı (İlkokul 4 ve Ortaokul 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar).
• https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=318
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2018b). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı (Ortaöğretim 9, 10, 11 ve 12. Sınıflar). https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=319
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). İlkokul 4 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınevi.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokul 5 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitabı. Lisans Yayıncılık.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokul 6 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitabı. Dörtel Yayıncılık.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2020). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokul 7 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitabı. Fcm Yayıncılık.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). Ortaokul 8 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınevi.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). Ortaöğretim 9 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınevi.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). Ortaöğretim 10 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınevi.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). Ortaöğretim 11 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitabı. SDR Dikey Yayıncılık.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). Ortaöğretim 12 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınevi.
• Ocak, G. (2019). Bilimsel araştırmalarda kullanılan veri toplama yolları. İçinde Gürbüz Ocak (Yay. haz.), Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (ss. 218-272). Pegem Akademi Yayınları.
• Okay, M. O. (1994). Edebiyat. İçinde İslam ansiklopedisi (Cilt 10, ss. 395-397). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Okumuşlar, M. (2006). Din eğitiminde etkin bir yöntem olarak hikâye. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21, 237-252.
• Oruç, Ş. (2009). Sosyal Bilgiler 6. sınıf ders kitaplarında edebi ürünler. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(2), 9-24.
• Önder, M. (2013). Sevgi, din dili ve hikâyelerin çocukların din eğitimindeki yeri ve önemi. The Journal of Akademic Social Science Studies (JASSS), 6(3), 1285-1298.
• Öztürk, C. & Otluoğlu, R. (2002). Sosyal bilgiler öğretiminde yazılı edebiyat ürünlerini ders aracı olarak kullanmanın duyuşsal davranış özelliklerini kazanmaya etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(15), 173-182.
• Pakdemirli, M. N. (2009). İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi derslerinde hikâye kullanımı. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 30, 173-195.
• Pakdemirli, M. N. (2011). İlköğretim DKAB derslerinde hikâye kullanımının önemi: Eğitim psikolojisi açısından bir yaklaşım. Değerler Eğitimi Dergisi, 9(21), 99-129.
• Tosun, A. (2016). Din öğretiminde kıssa, öykü ve şiir ile öğrenme. İçinde C. Tosun (Yay. haz.), Ortaokul 5-8 düşünen sınıflarda din kültürü ve ahlak bilgisi öğretimi (ss. 359-387). Pegem Akademi Yayınları.
• Tural, S. (2015). Edebiyat bilimine katkılar 1. Akçağ Yayınları. Türk Dil Kurumu. (t.y.). İçinde Türk Dil Kurumu Sözlükleri. 2 Şubat 2021’ de https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.