Son Halife Abdülmecid Efendi’nin Sürgün Yıllarındaki Siyasi Faaliyetleri

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 2, 402 - 423, 30.11.2017

Recep Çelik

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.351490

Öz

Abdülmecid
Efendi, Avrupa ve İslam âleminde takdir edilen entelektüel bir şahsiyetti.
Halifeliği Türkiye’de ve İslam dünyasında memnuniyetle karşılanmıştı.
Abdülmecid Efendi, Milli Mücadelenin yanında tavır sergilemiş, halifeliğinde
ise Türk milleti ve bütün Müslümanların selameti ve huzuru için çalışacağını
söylemiştir. Diğer taraftan halife, siyasetten sıkça uzak kalacağını
belirtmesine rağmen yine de siyaset ile meşgul olmaktan kendini alamamıştır.
Hayatı boyunca halife unvanını kullanmaktan geri kalmayan Abdülmecid Efendi,
böylece bir gün tekrar Türkiye’ye dönüp saltanat ve hilafeti yeniden ihya etme
hayaliyle yaşamıştır.

Anahtar Kelimeler

Abdülmecid Efendi, Halife, Hilafet, Sürgün, Siyaset

The Last Caliph Abdulmejid and His Political Activities in Deportation

Öz

The Last
Caliph Abdulmejid was an intellectual person who was appreciated by Europe and
Islamic world. His caliphate was welcomed with pleasure in the world of Islam.
Abdulmejid had supported national struggle and in the period of caliphate he
said that he would serve for success and comfort of Turkish people and all of
muslims. On the other hand the last caliph, although he often said that he
would stay away from politics he was not be able to refrain from politics. He
used the title of caliph throughout his life. Also he dreamed of establishing
sultanate and caliphate again in Turkey one day.

Anahtar Kelimeler

Abdülmejid, Caliph, Caliphate, Deportation, Politics

Kaynakça

• Arşiv *Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi/ Başbakanlık Muamelat Genel Müdürlüğü Evrakı Kataloğu 030.10. 203.383.7; 253.709.2; 106.695.30; 203.384.6; 203.383.23; 203.385.12; 203.385.19; 203.385.12; 203.387.14; 203.387.10; 203.391.2; 233.573.3; 203.384.4; 202.379.18; 101.653.7. *NationalArchives/ PublicRecord Office/ Colonial Office (CO) 67/262/21.
• Gazete *İstikbal, Sayı: 751, 754, 769, 770, 773, 774, 800, 812, 840, 1135, 1138, 1142, 1146. *Tevhid-i Efkâr, Sayı: 3999-971, 4000-972, 4006-978, 4003-975, 4010-982.
• AÇBA, Edadil (2013). Saraydan Sürgüne Vahdettin’in Saraylısı Anlatıyor Afife Rezzemaza, İstanbul: Timaş Yayınları.
• AKGÜNKARAL, Seçil (2006). Halifeliğin Kaldırılması ve Laiklik (1924-1928), İstanbul: Temel Yayınları.
• AYDEMİR, Şevket Süreyya (2008). Tek Adam, Cilt III, İstanbul: Remzi Kitapevi.
• BARDAKÇI, Murat (1991). Son Osmanlılar, İstanbul: Gri Yayın.
• BARDAKÇI, Murat (2006). Şahbaba, İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• BİCİK, Mehmet (2008). 101 Soruda Bilinmeyen Yönleriyle Vahdettin, İstanbul: Akis Kitap.
• ERDEM, Ufuk (2014). “İngiliz Arşiv Belgelerinde “Halife/lik” Kelimesi Kullanımı ve Halifeliğin Kaldırılmasından sonra Abdülmecid Efendi”, Son Halife Abdülmecid Efendi Sempozyumu (22-23 Mayıs 2014), Edirne.
• GÖZTEPE, Tarık Mümtaz (1991). Osmanoğulları’nın Son Padişahı Vahideddin Gurbet Cehenneminde, İstanbul: Sebil Yayınevi.
• HÜLAGÜ, Metin (2010). Yurtsuz İmparator Vahdeddin, İstanbul: Timaş Yayınları.
• KANDEMİR, Feridun (2010). Tütüncübaşı Şükrü Anlatıyor Sultan Vahdeddin’in Son Günleri, İstanbul: Yağmur Yayınları.
• KARABEKİR, Kazım (2009). Günlükler (1906-1948), CiltII, İstanbul: YKY Yayınları.
• KİLİ, Suna (2008). Türk Devrim Tarihi, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• KUTAY, Cemal (1980). Üç Devirde Bir Adam Fethi Okyar, İstanbul: Tercüman Yayınları.
• LORD KİNROSS (2007). Atatürk Bir Milletin Yeniden Doğuşu, çev. Necdet Sander, İstanbul: Altın Kitaplar.
• MANDELLİ, Riccardo (2016). Son Sultan Osmanlı İmparatorluğu’nun San Remo’da Ölümü, çev. Feza Özemre, İstanbul: Timaş Yayınları.
• NİGÂR, Salih Keramet (1964). Halife İkinci Abdülmecid, İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevleri.
• ÖNDEŞ, Osman (2012). Vahdeddin’in Sırdaşı Avni Paşa Anlatıyor Milli Mücadele ve Sürgün Yılları, İstanbul: Timaş Yayınları.
• ÖZAKMAN, Turgut (2015). Vahidettin, M. Kemal ve Milli Mücadele, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• NUR, Rıza ve Grace ELLISON (2007). İlk Meclisin Perde Arkası, İstanbul: Örgün Yayınevi.
• SATAN, Ali (2011). Son Halife Abdülmecid Efendi, İstanbul: Ufuk Yayınları.
• TOKER, Yalçın (2010). Atatürk’ün Açık ve Gizli Celse Meclis Konuşmaları, İstanbul: Toker Yayınları.
• TOKER, Yalçın (2011). Atatürk’ün Muhaliflerinden Portreler 2, İstanbul: Toker Yayınları.
• TOKER, Yalçın (2013).Atatürk Muhaliflerinden Portreler 4, İstanbul: Toker Yayınları.
• ULUĞ, Hakkı Naşit (1975). Halifeliğin Sonu, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• ZÜRCHER, Erik Jan (2005). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, çev. Yasemin Saner Gönen, İstanbul: İletişim Yayınları.