The First Mystic of Turkish Poety: Asaf Halet Çelebi

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 1, 299 - 308, 01.05.2019

Mehmet Alparslan Akıncı

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.546216

Öz

Türk Şiirinde İlk Mistik-Asaf Halet Çelebi

Öz

Asaf Halet Çelebi’yi,
elbette tasavvuf şiirini bir kenarda tutarak, Türk şiirindeki ilk mistik şair
saymak gerekiyor. Zira onun şiirinin bu anlamda herhangi bir şekilde öncülü de
öncüsü de de yoktur. Asaf Halet, Türk şiirindeki köklü tasavvuf geleneğine
doğrudan veya dolaylı olarak bağlı değildir. Onun şiirinde evrensel mistisizmin
değerleri ve sesi içinde doğup büyüdüğü geleneğin renklerinden daha belirgin
bir yere sahiptir. Özellikle Budizmin etkisi altındaki şiirlerinde tasavvufa ve
milli yaşantıya ait ögeler de aynı evrensel mistik duyuşun kavrayış ve algı
süzgecinden geçmişçesine farklı bir gözün bakışını duyurur okuyucusuna. Bu, bir
çeşit yabancılaşma değilse de kendini apaçık gösteren bir yabancılık duygusudur
Türk şiiri için ve bir bakıma şiirimize ilk kez Asaf Halet’in dilinden giren
yabancı bir sestir. Tasavvuf neş’esinin yerini hiçliğin melali
almıştır adeta onun şiirlerinde. Bu yeniliğin Om Mani Padme Hum, He ve Lamelif’teki şiirlerin biçeminde,
söyleyiş ve edasında kendini açıkça göstermesi ise şairin sanat ve estetik
kudretiyle ilgili olduğu kadar dile getirdiği mistik dünyanın kendi
keyfiyetiyle de ilgilidir. Sonuç olarak onun şiirlerinde antik dünyanın mistik
duyuşu da uzak doğu mistisizmi de tasavvuf şiirinin içinde erimiş olarak değil,
ilk kez, özgün doğalarıyla yer almıştır.

Anahtar Kelimeler

Asaf Halet Çelebi, Mistik Şiir, Poetika, Şiir Sanatı

Kaynakça

• Asiltürk, Baki. 2017, Türk Şiirinde 1980 Kuşağı, Yapı Kredi Yayıncılık, İstanbulAyvazoğlu, Beşir. 2018, He’nin İki Gözü İki Çeşme, Kapı Yayınları, İstanbulBelge, Murat. 2018, Şairaneden Şiirsele-Türkiye’de Modern Şiir, İletişim Yayınları, İstanbulBlondel, Maurice. 2008, Mistisizm, Dergah Yay., İstanbulBolay, Süleyman hayri. 1987, Felsefî Doktrinler Sözlüğü, Akçağ Yayınları, AnkaraÇelebi, Asaf Halet. 2018, Bütün Yazıları (Haz. Hakan Sazyek), Everest Yayınları, İstanbulÇelebi, Asaf Halet. 1993, Om Mani Padme Hum, Adam Yayınları, İstanbulDirin, İlyas. Özdemir, Şaban. Su, Hüseyin. 2003, Asaf Halet Çelebi Kitabı, Hece Yayınları, AnkaraKolcu, Ali İhsan. 2009, Asaf Halet’in Poetikası, Salkımsöğüt Yayınları, ErzurumMiyasoğlu, Mustafa. 1994, Biyografi-Asaf Halet Çelebi, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbulOkay, Orhan. 2015, Poetika Dersleri, Dergah Yayınları, İstanbulSpurgeon, Caroline F.E. 2004, Mysticism in English Literature, Proofreaders, Formatted Blackmask Online, https:/www.cje.ids.czest.pl/biblioteka/Mysticism%20in%20English%20Literature.pdfTürkmen, Erkan. 2011, Türk ve İngiliz Şiirinde Mistik Öğeler, Literatürk Yay., Konya