Exhibition to Remember What We Have Forgotten: 1863 Ottoman General Exhibition

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 1, 189 - 214, 25.04.2020

Şefik Memiş

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.708719

Cited By: 1

Öz

While the first participation of the Ottoman Empire to an exhibition in the modern sense was in 1851 at the London World Fair, the first national fair it ever organized was the Sergi-i Umûmî-i Osmanî or Ottoman General Exhibition, which opened in Sultanahmet Square in 1863. It was also a manifestation of the desire of the sultan, who closely followed the developments in European countries and the Ottoman bureaucracy to catch up with the times. The 1863 Exhibition would host many "firsts" in all respects. For the first time, an exhibition building was built. For the first time, the fair was financed with the financial means provided by the private sector and the sultan. It was the first time that an exhibition charter was prepared making everyone to comply with it. But above all, for the first time, an exhibition interior design-a fair design unique to the Ottoman Empire was made. Display cabinets with interior arrangements were designed, manufactured and rented to manufacturers for a fee. Landscaping was done. For the first time, the turnstile system was used to control and count the visitors. Besides these “firsts” in the exhibition area, the impacts the exhibition had on the economy led to other “firsts”. For the first time, an inventory was made by bringing more than 15 thousand kinds of products collected from all provinces of the Ottoman Empire. A basis for the establishment of a serious policy for industrial production as well as agricultural production was laid. The 1863 Exhibition of which Sultan Abdülaziz made the opening, with its displayed products and designs revealed Turkey’s deeply rooted fair accumulation. But most importantly the exhibition served to help Turkey to regain her production ability and capacity, which she had long lost.

Anahtar Kelimeler

Exhibition, Sergi-i Umumi-i Osmani, 1863 Exhibition, Industry, Fairs

Unutulanları Hatırlamak için Yapılan Fuar: 1863 Sergi-i Umûmî-i Osmanî [Osmanlı Genel Sergisi]

Öz

Osmanlı’nın modern anlamda ilk fuar katılımı 1851 Londra Dünya Fuarı’na olurken, düzenlediği ilk ulusal fuar da, 1863 yılında Sultanahmet Meydanında açılan Sergi-i Umûmî-i Osmanî ya da Osmanlı Genel Sergisi idi. Bu sergi, Osmanlı sanayileşme hamlesi için Islah-ı Sanayi Komisyonunun belirlediği yol haritasının şartlarından biri olan fuar açılmasının teşvik edilmesi ilkesinin bir sonucuydu. Aynı zamanda Avrupa ülkelerindeki gelişmeleri yakından takip eden padişah ile Osmanlı bürokrasinin çağını yakalama arzusunun tezahürüydü. 1863 Sergisi her bakımdan ilklere ev sahipliği yapacaktı. İlk kez bir sergi binası inşa edildi. İlk kez özel sektörün ve padişahın sağladığı maddi imkanla fuarın finansmanı yapıldı. İlk kez bir sergi tüzüğü hazırlanarak, herkesin buna uyması sağlandı. Ama hepsinden önemlisi, ilk kez Osmanlı’ya has bir sergi iç dizaynı, yani fuar tasarımı yapıldı. İç düzenlemeler ile teşhir dolapları tasarlandı, imal edildi ve ücretle üreticilere kiraya verildi. Çevre düzenlemesi yapıldı. Ziyaretçilerin kontrol edilip sayılabilmesi için ilk kez turnike sistemi kullanıldı. Fuar alanındaki bu ilklerin yanı sıra ekonomide yol açtığı etkiler de ilkler oluşturdu. İlk kez Osmanlı İmparatorluğunun bütün vilayetlerinden, yani günümüzde 40’tan fazla devletin yer aldığı coğrafyadan toplanan 15 bin çeşitten fazla ürün İstanbul’a getirilerek bir envanter çıkarıldı. Tarımsal üretimin yanı sıra sanayi üretimi için de ciddi bir politika oluşturulmasına zemin hazırlandı. Açılışını Sultan Abdülaziz’in yaptığı 1863 Sergisi ürünlerinden tasarımına kadar Türkiye’nin köklü fuarcılık birikimini ortaya koyuyor. Ama en önemlisi de Türkiye’nin uzun süredir kaybettiği üretme kabiliyetini yeniden kazandırmak gibi iddialı bir vazifeye sahipti.

Anahtar Kelimeler

Sergi, Sergi-i Umumi-i Osmani

Kaynakça

• Aymantuğ, Yusuf (2006). Kongre Turizmi ve Fuar Organizasyonları, Ankara: Detay
• Bahçetepe, Tülay (2009). Fuarlara Katılım Rehberi, İstanbul, İTO Yayınları.
• Çelik, Zeynep (2005). Şarkın Sergilenişi, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları
• Ergin, Osman Nuri (1995). Mecelle-i Umûr-ı Belediyye, C.II, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları
• Giz, Adnan (1968). “1963 İstanbul Sergisi”, İstanbul Sanayi Odası Dergisi, Sayı 28
• Güçer, Lütfi (1987). "Osmanlı İmparatorluğunun Ticaret Politikaları", Türk İktisat Tarihi Yıllığı, Sayı 1, İstanbul, İÜ İktisat Fakültesi Türk İktisat ve İçtimâiyât Tarihi Araştırmaları Merkezi
• Güran, Tevfik (2011) İktisat Tarihi, İstanbul: Der Yayınları.
• Hakkı Nezihi (1931). "Memleketimizde İlk Sanayi Sergisi", İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası Mecmuası, Sayı 7, 1931.i Umûmî-i Osmanî", s. 430.
• Kadri Bey (1863). "Sergi-i Umûmi-i Osmanî", Mecmûa-i Fünûn, Numara 10, Şevval 1279 (Mart/Nisan 1863).
• Kılkış, Yıldırım (1977). Uluslararası Fuarlar ve Türkiye, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası
• Münif Bey (1279). "Sergi-i Umûmî-i Osmanî'nin Vukû-ı Küşadı", Mecmûa-i Fünûn, Numara 6.
• Münif Bey (1279a). "Zamîme-i Sergi-i Osmanî", Mecmûa-i Fünun, Şevval, İstanbul: Numara 10, s. 408.
• Önsoy, Rıfat (1983). "Osmanlı İmparatorluğu’nun Katıldığı İlk Uluslararası Sergiler ve Sergi-i Umûmî-i Osmanî (1863 İstanbul Sergisi)", Belleten, C. XLVII, Sayı 185 (Ocak), ss. 210-213.
• Önsoy, Rıfat (1988). Tanzimat Dönemi Osmanlı Sanayii ve Sanayileşme Politikası, Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları
• Salaheddin Bey (2008). Türkiye 1867 Evrensel Sergisi, Çev. Hakan Arca, İstanbul: İstanbul Fuar Merkezi Yayınları
• Sümer, Faruk (1985). Yabanlu Pazarı Selçuklu Devrinde Milletlerarası Büyük Bir Fuar, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları
• Şanda, H. Avni (1965). "Bizde İlk Ticaret Sergisi", İstanbul Ticaret Gazetesi, C. VIII, Sayı 368
• Şanda, H. Avni (1965a). "1863 Sultanahmet Sergisinin Sonuçları" İstanbul Ticaret Gazetesi, C. VIII, Sayı 371, s. 4.
• Şen, Ömer (1996). Osmanlı Panayırları (18. - 19. Yüzyıl), İstanbul: Eren Yayınları
• http://wpedia.goo.ne.jp/enwiki/Panegyris, 15.03.2020.
• 2.Gazete ve Dergiler
• Ceride-i Havadis, Numara 1128, 5 Şaban 1279 (26 Ocak 1863)
• Ceride-i Havadis, Numara 1133, 11 Ramazan 1279 (2 Mart 1863).
• Ceride-i Havadis, Numara 1138, 22 Şevval 1279 (4 Nisan 1863).
• Ceride-i Havadis, Numara 1139, Gurre-i Zilkade 1279 (Nisan 1863).
• Ceride-i Havadis, Numara 1142, 22 Zilkade 1279 (11 Mayıs 1863).
• Ceride-i Havadis, Numara 1151, 10 Safer 1280 (27 Temmuz 1863).
• Felahat Mecmuası, Numara 6, 1 Haziran 1329 (14 Haziran 1913), ss. 83-84.
• Mir'at Gazetesi, Numara 2, Şevval 1279 (Mart 1863).
• Mir'at Gazetesi, Numara 3, Zilkade 1279 (Nisan 1863).
• Ruznâme-i Ceride-i Havadis, Numara 561, 8 Şaban 1279 (29 Ocak 1863).
• Ruznâme-i Ceride-i Havadis, Numara, 582, 10 Ramazan 1279.
• Ruzname-i Ceride-i Havadis, Numara 585, 14 Ramazan 1279 (5 Mart 1863).
• Ruzname-i Ceride-i Havadis, Numara 639, 18 Zilhicce 1279 (6 Haziran 1863).
• Tercüman-ı Ahval, Numara 304, 11 Ramazan 1279 (2 Mart 1863).
• Tercüman-ı Ahval, Numara 306, 15 Ramazan 1279 (6 Mart 1863).
• Tercüman-ı Ahval, Numara 315, 25 Şevval 1279 (15 Nisan 1863)
• Tercüman-ı Ahval, Numara 364, 10 Safer 1280 (7 Ağustos 1862).
• Tasvir-i Efkâr, Numara 364, 10 Safer 1280 (27 Temmuz 1863).
• Tasvir-i Efkâr, Numara 45, 7 Cemaziyelahir 1279 (30 Kasım 1862).
• 3.Arşiv Belgeleri
• BOA, A.MKT.MHM, 329/21.
• BOA, A.MKT.MHM, 242/63
• BOA, A.MKT.MHM, 246/99.
• BOA, A.MKT.MHM, 250/24.
• BOA, A.MKT.MHM, 251/10.
• BOA, A.MKT.MHM, 251/21.
• BOA, A.MKT.MHM, 251/24.
• BOA, A.MKT.MHM, 252/58.
• BOA, A.MKT.MHM, 279/70.
• BOA, A.MKT.MHM, 311/52.
• BOA, A.MKT.MHM, 329/85.
• BOA, A.MKT.MHM, 397/38.