2017 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programına İlişkin Öğretmen Görüşleri (Aksaray İli Örneği)

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 256 - 277, 27.10.2020

Refik Turan

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.744979

Öz

İlk ve ortaokullarda 2017-2018 öğretim yılından itibaren uygulanmaya başlanan 2017 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programını (SBDÖP) öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirmeyi amaçlayan bu araştırmada genel tarama modeli ile nitel araştırma modelinden oluşan karma model kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Aksaray ili merkez ve ilçelerinde 2018-2019 öğretim yılında görev yapan 164 sosyal bilgiler öğretmeni, örneklemini ise bu evren içerisinden tesadüfi örneklem yoluyla seçilen 85 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada sosyal bilgiler öğretmenlerinin 2017 SBDÖP’nın perspektifi, yaklaşımı, vizyonu ve genel amaçları, beceri eğitimi, değer eğitimi, kavram öğretimi, ölçme ve değerlendirme, öğrenme alanları, ünite ve kazanım, ilişkilendirmeler ve kazanım tablosu boyutlarına ilişkin görüşlerini ortaya koyacak şekilde geliştirilen soru formu ile Programının olumlu ve güçlü ve eksik ve zayıf yönleri ile programa ilişkin değişiklik önerilerini ortaya koyacak şekilde tasarlanmış yarı yapılandırılmış görüşme formu da kullanılmıştır. Araştırma sonucunda Aksaray ilinde görev yapan sosyal bilgiler öğretmenlerinin genel olarak 2017 SBDÖP’na yaklaşımlarının olumlu olduğu, kazanımların azaltılmış olmasını programın en olumlu ve güçlü, kazanımlar için öngörülen sürelerin yetersiz olmasının ise programın en zayıf ve eksik yönü olduğunu düşündükleri sonucuna ulaşılmıştır. Programa ilişkin en sık dile getirilen öneri ise sosyal bilgiler dersine ayrılan haftalık ders saati miktarının artırılması olmuştur. Araştırma sonucunda öğretim programın öğretmenler tarafından yeterli görülme ve benimsenme oranlarını yükseltilmeye çalışılması, bunun için uygulanma sürecinden elde edilen veriler, konuyla ilgili olarak gerçekleştirilmiş araştırma sonuçları ve öğretmenlerin değişiklik önerilerini dikkate alarak programın güncellenmesinin öğretmenlerin öğretim programının tanıma ve uygulama becerilerinin geliştirilmesine yönelik eğitim faaliyetlerinin düzenlenmesi önerilmiştir

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Sosyal Bilgiler Dersi, Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı, Sosyal Bilgiler Öğretmeni

Kaynakça

• BEKTAŞ, Özlem (2019). “Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler”, ed., R. Turan ve T. Yıldırım, Sosyal Bilgilerin Temelleri, ss. 1-34, Ankara: Anı Yayıncılık.
• BÜYÜKALAN FİLİZ, Sevil ve Sefa Burak BAYSAL (2019). “Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı Kazanımlarının Revize Edilmiş Bloom Taksonomisine Göre Analizi”, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1): 234-253.
• CAN, Büşra (2019). 2005 ve 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarının İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• ÇAKMAK, Zafer, Turan KAÇAR ve Birol BULUT (2018). “Beşinci Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programı Kazanımlarının Yenilenmiş Bloom Taksonomi Boyutlarına Göre Analizi”, Jass Studies-The Journal of Academic Social Science Studies, 72: 145-156.
• ÇOBAN, Okan ve İbrahim AKŞİT (2018). “2005 ve 2017 Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Öğrenme Alanı, Kazanım, Kavram, Değer ve Beceri Boyutları Açısından Karşılaştırılması”, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 7 (1): 479-505.
• DEMİR, Fatıma Betül ve Sibel OĞUZ HAÇAT, S. (2018). “Sosyal Bilim Disiplinlerine Göre 2005 ve 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programındaki Kazanımların Değerlendirilmesi”, Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 2(2): 27-56.
• DEMİRCİ, Meltem (2019). 2017 Sosyal Bilgiler Öğretim Programının Sosyal Bilgiler ve Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerine göre değerlendirilmesi (Kars İli Örneği), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
• DEMİREL, Özcan (2005). Eğitimde Program Geliştirme, Ankara: Pegem Yayınevi.
• DOĞANAY, Ahmet (2002). “Sosyal Bilgiler öğretimi”, ed., C. Öztürk ve D. Dilek, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi, ss. 15-46, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• DURSUN, Ayşe (2019). 2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programına İlişkin Öğretmen ve Akademisyenlerin Görüş ve Değerlendirmeleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• ERSOY, Arife Figen ve Erdoğan KAYA (2009). “Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programının (2004) Uygulama Sürecine İlişkin Öğrenci Görüşleri”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 17 (1): 71-86.
• İNCE, Murat ve Özlem KUUK YAVUZ (2018). “5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programının Eisner Eğitsel Eleştiri Modeline göre Değerlendirilmesi”, Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12(26), 407-426.
• KARASAR, Niyazi (1998). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• LEECH, Nancy L. ve Anthony J. ONWUEGBUZIE (2009). “A Typology of Mixed Methods Research Designs”, Qual Quant, 43: 265–275.
• MEB (2017a). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar), Ankara: MEB Yayınları (PDF formatında)
• MEB (2017b). “Müfredatta Yenileme ve Değişiklik Çalışmalarımız Üzerine...” Erişim Tarihi: 01.9.2019, (https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_07/18160003_basin_aciklamasi-program.pdf).
• MEB (2018). “Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar)”, Erişim tarihi: 01.9.2019, (http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103847686-SOSYAL%20B%C4%B0LG%C4%B0LER%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI%20.pdf).
• NEUMAN, W. Lawrence (2012). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar I‐II., İstanbul: Yayın Odası Yayınları.
• ÖZTÜRK, Cemil (2012). Sosyal Bilgiler: “Toplumsal Yaşama Disiplinler Arası Bir Yaklaşım”, ed., C. Öztürk, Sosyal Bilgiler Öğretimi, Demokratik Yurttaşlık Eğitimi, ss. 1-31, Ankara: Anı Yayıncılık.
• PEKUSLU, M. Niyazi (2019). 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programına İlişkin Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Görüşleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• SÖNMEZ, Veysel (2010). Sosyal Bilgiler Öğretimi ve Öğretmen Kılavuzu, Ankara: Anı Yayıncılık.
• TAŞ, Halil ve Kasım KIROĞLU (2018). “2017 İlkokul Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nın Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi”, Elementary Education Online, 17(2): 697-716.
• TD (2017) “Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı”, MEB Tebliğler Dergisi, 2718: 1613.
• TONGA, Deniz (2019). “2005 ve 2017 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı: Benzerlikler ve Farklılıklar”, Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 22: 83-100.
• TURAN, Refik (2016). “Milli Tarihten Sosyal Bilgilere Türkiye’de İlköğretim Düzeyinde Tarih Öğretimi”, The Journal of Academic Social Science Studies (JASSS), 49: 257-278.
• TURAN, Refik (2018a). “2017 İlkokul ve Ortaokul Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 19: 295-328.
• TURAN, Refik (2018b ). “2017 İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretim Programında 2018 Yılında Gerçekleştirilen Güncelleme Üzerine Bir Değerlendirme” Uluslararası Akşemseddin İnsan, Toplum ve Spor Bilimleri Sempozyumu (12-16 Eylül 2018) Bildiriler Kitabı, ss. 620-629, Çorum.
• YILDIRIM, Ali ve Hasan ŞİMŞEK (2003). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınevi.