Ahmet Mithat Efendi'nin Hokkabaz Kitabı

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 565 - 584, 27.10.2020

Çevirmen: Gül Nihal Kul

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.775501

Öz

Bu çalışmada, modern Türk edebiyatına pek çok türde ve konuda kaleme aldığı yazılarla yön veren Ahmet Mithat Efendi’nin H. 1292/M. 1875 yılında Arap alfabesiyle yazmış olduğu “Hokkabaz Kitabı” nın Latin alfabesine çevirisi yapılmıştır. Hokkabaz Kitabı, bir giriş ve hokkabazlık gösterilerinin yer aldığı otuz dört davadan oluşmaktadır. Giriş kısmında, Fransızca olarak yazılmış eserin bazı bölümlerinin hızlıca tercüme edildiğini ifade eden Ahmet Mithat Efendi, bu eserin sadece el çabukluğuna ve göz bağcılığına dayanan bir hokkabazlık kitabı olmadığını özellikle vurgulamıştır. Eserde yer alan gösterilerde kimya, fizik ve matematik bilimleri el çabukluğu ve dil becerisiyle birleşerek hem halkın beğenisini kazanmakta hem de onları şaşırtarak merak duygusunu canlı tutmaktadır.
Ahmet Mithat Efendi, halkın seyirlik oyunlarından aşina olduğu hokkabazlık/sihirbazlık gösterilerini icra edilmesi büyük ustalık isteyen bir sanat olarak görmüş ve arkadaş ortamlarında yapılması mümkün olan hokkabazlık/sihirbazlık gösterilerini, herkesin anlayabileceği bir dil ve üslupla bölüm bölüm anlatmıştır. Bazı bölümlerin daha iyi anlaşılması ve icra edilmesi için ayrıca örnekler vermiş, “tenbih, yani, mesela, mütercim tarafından ihtar-ı mahsus” gibi ilave başlıklar açmıştır.
Latin alfabesine aktarılan bu çalışma ile hem Ahmet Mithat Efendi kütüphanesinden bir eserin, daha çok okuyucuyla buluşma imkanı bulması hem de geleneksel Türk tiyatrosundan günümüze kadar geçen zaman içerisinde hokkabazlık/sihirbazlıkla ilgili var olan kültürel birikime bir katkı sağlaması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Mithat Efendi, Hokkabaz Kitabı, hokkazlık, sihirbazlık

Kaynakça

• Referans1 BAYDAR, Mustafa (1954). Ahmet Mithat Efendi, Hayatı Sanatı Eserleri, Ankara: Varlık Yayınevi.
• Referans2 BAYSAL, Jale; KESEROĞLU, Hasan S. ve İlkim MENGÜLEREK (2010). Müteferrika’dan Birinci Meşrutiyete Kadar Osmanlı Türklerinin Bastıkları Kitaplar: 1729-1875, 2. Baskı, İstanbul: Hiperlink Yayınları.
• Referans3 CEVDET, Mehmed (2016). “Hokkabaz Kitabı”, Erişim Tarihi: 05.05.2020, (https://books.google.com.tr/books?hl=tr&lr=&id=fj5oAAAAcAAJ&oi=fnd&pg=PA1&dq=hokkabaz&ots=2U_7Hzkj4E&sig=b54_RyvjujWYsY5mWkin7XhOH10&redir_esc=y#v=onepage&q=hokkabaz&f=false).
• Referans4 KOZ, M. Sabri (2020). “Ahmet Mithat Efendi’nin Eserleri”, Erişim Tarihi: 15.05.2020, (http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/13041/001583437010.pdf?sequence=1&isAllowed=y).