Orhan Kemal'in Bereketli topraklar Üzerinde ve Gurbet Kuşları Adlı Romanlarında Taşralı İnsanın Değişim Süreci

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 507 - 516, 27.10.2020

Osman Oruç

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.789119

Öz

Orhan Kemal, 1950'li yıllardan itibaren ivme kazanan köyden kente göç olgusunu ve kapitalist ekonomik yapılaşmanın dayattığı gerçekliği romanlarında ele alan, bu bağlamda taşralı bireyin büyük kentte yaşadığı açmazları, sıkıntıları, değişim ve dönüşümü, yabancılaşma gerçeğini ve bir kimlik inşa etme süreçlerini enine boyuna irdeleyen belli başlı toplumcu-gerçekçi romancılarımızdan birisidir. Bizatihi kendisinin de tecrübe etmiş yahut yakından tanıklık etmiş olduğu toprak ve fabrika işçilerinin hayatlarını, köyden büyük kentlere göç eden gurbetçilerin yaşam mücadelelerini son derece gerçekçi ve bir o kadar samimi bir duyarlıkla kaleme alan Orhan Kemal, bu yönüyle Türk edebiyatında "yaşadıklarını yazan" bir sanatçı hüviyetiyle nev-i şahsına münhasır bir yer edinmiştir.
Tarım sektöründe gözlenen endüstrileşme ile birlikte doğduğu topraklarda geçinme ve yaşama imkânı kalmayan taşralı insanın yeni bir hayat düzeni kurmak umuduyla kente göç etmesi, sonrasında burada tutunma çabaları, yazarın birbirinin devamı niteliğinde olan "Bereketli Topraklar Üzerinde" ve "Gurbet Kuşları" adlı romanlarında masaya yatırılan problemlerdendir. Yazar, her iki romanda da, yaşadıkları köyün dışına çıkmamış, dolayısıyla kente ve kentlilere yabancı taşralı bireyin, kendisi için adeta büyük bir kaos ortamı olan şehirde yalpalaması, nesneleşmesi, kendine ve topluma yabancılaşması, insanî erdemlerin uzağında kalması, değerler dizgesinin alt üst olması vb. süreçleri ortaya serer. Bu çalışmada, yazarın bahse konu iki romanı odağa alınarak yukarıda sözü edilen değişim süreçleri açığa çıkarılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Orhan Kemal, Göç, Yabancılaşma, Değişim, Dönüşüm

Kaynakça

• ALTUĞ, Taylan (1974). "Orhan Kemal'in Romancılığı Üstüne Genel Notlar", Türkiye Defteri, (10): 6-9.
• BAUDRİLLARD, Jean (2017). Tüketim Toplumu, çev. Nilgün Tutal-Ferda Keskin, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• ECO, Umberto (2014). Düşman Yaratmak, çev. Leyla Tonguç Basmacı, İstanbul: Doğan Kitap.
• FETHİ NACİ (2012). Yüz Yılın 100 Türk Romanı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• GİDDENS, Anthony (2016). Modernliğin Sonuçları, çev. Ersin Kuşdil, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• GÜLTEKİN, Mehmet Nuri (2006). "Orhan Kemal'in Eserlerinde Modernleşme, Birey ve Gündelik Hayat", Sosyoloji Dergisi, (15): 119-128.
• KALE, Özlem (2012). "Gurbet Kuşları, Eskici ve Oğulları, Vukuat Var Romanlarında Göç Olgusu", Dede Korkut Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, (1/2): 119-127.
• KURDAKUL, Şükran (2005). Çağdaş Türk Edebiyatı 4, İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• MARX, Karl (2017). Zincirlerimizden Başka Kaybedecek Neyimiz Var?-Aforizmalar, çev. Peren Demirel, İstanbul: Aylak Adam Kültür Sanat Yayıncılık.
• MARX, Karl (2011). Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı, çev. Sevim Belli, Ankara: Sol Yayınları.
• MORAN, Berna (2012). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1, İstanbul: İletişim Yayınları.
• MORAN, Berna (2012). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 2, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ORHAN KEMAL (2013a). Bereketli Topraklar Üzerinde, İstanbul: Everest Yayınları.
• ORHAN KEMAL (2013b). Gurbet Kuşları, İstanbul: Everest Yayınları.
• ÖZKURT, Cem (2018). Sınıf ve Ötesi, Ankara: Gece Kitaplığı.
• PROPP, Vladimir (2017). Masalın Biçimbilimi, çev. Mehmet Rifat-Sema Rifat, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.