Yenilikçi Üretim Romanı Kızıl Tanker Bağlamında Stahanovizm

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 1, 316 - 325, 24.04.2021

Yasemin Gürsoy

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.824988

Öz

Yeni bir düzen kurma politikası ile hareket eden Sovyet yönetimi, ilk günden itibaren ilerlemenin üretimle olacağının farkındadır. Bu amaçla her alanda üretim normları belirlemekte, sanayileşme ve üretimde yeni yöntemlerin bulunması için çalışanlarına maddi ve manevi desteklerde bulunmaktadır. İlk kez 1935 yılında Aleksey Stahanov tarafından madencilik alanında yeni bir yöntem denenir ve üretim normları on dört kat aşılır. Tüm ülkede duyulan bu rekor, Stahanov’un hayatını derinden etkilerken Sovyet tarihine de yeni bir terimin girmesine neden olur: Stahanovizm. 1930’lu yılların sonunda başlayan yeni yöntemler geliştirilerek normları aşma hareketine, ilk rekortmene ithafen, Stahanovizm, bu şekilde başarı kazanan kişilere ise Stahanovist denilmeye başlanır. Stahanovizmin, Sovyetler Birliği’nin her noktasına ulaşması adına tüm imkanlar kullanılmaktadır. Bunlardan biri de hiç kuşkusuz edebiyattır. Döneme hâkim olan sosyalist realizm akımı bu temayı işlemek adına oldukça uygunken yenilikçi üretim romanı ise konuyu ele almak için elverişli bir türdür. Belirtilen türde üretim ön planda tutulurken bu amaç için atılan adımlar, yeni yöntemler arayan ve başarıya ulaşan alanında profesyonel mühendis, teknisyen, işçi gibi karakterler aracılığıyla verilmektedir. Kendisi de mühendis olan ve edebiyatla uğraşan bir aileden gelen Yuri Krımov için yenilikçi üretim romanında eser vermek kendi biyografisini yazmak gibidir. Kızıl Tanker romanı da yazarın 1935 yılında görev yaptığı gemideki tecrübelerinin bir sonucudur. Bu çalışmanın ilk bölümünde Aleksey Stahanov’un hayat hikayesi ve Stahanovizmin ortaya çıkışı anlatılmaktadır. İkinci bölümde yenilikçi üretim romanı ele alınıp türün özellikleri detaylı olarak açıklanmaktadır. Son bölümde ise Yuri Krımov’un yaşam öyküsüne kısaca değinilmekte, Kızıl Tanker romanı ise detaylı olarak incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Stahanovizm, Yenilikçi Üretim Romanı, Yuri Krımov, Kızıl Tanker

Stahanovism in the Context of the Occupational Novel The Tanker Derbent

Öz

The Soviet administration, acting with the policy of establishing a new order, is aware from the first day, progress will be based on production. For this purpose, it determines production norms in every field and provides financial and moral support to its employees in order to find new methods in industrialization and production. For the first time in 1935, a new method in the mining field was tried by Aleksey Stahanov and production norms were exceeded 14 times. This record, heard all over the country, deeply affected Stahanov's life and caused a new term to enter the Soviet history: Stahanovism. New methods, which started in the late 1930s, were developed and the movement to exceed the norms, for the first record holder, was named Stahanovism, and those who succeed in this way were called Stahanovists. All possibilities are used for Stahanovism to reach every point of the Soviet Union. One of them is undoubtedly literature. While the socialist realism current dominating the period is quite suitable to handle this theme, the innovative production novel is a suitable genre to deal with the subject. While in the specified type production is prioritized, the steps taken for this purpose are given through characters such as professional engineers, technicians and workers who seek new methods and achieve success. For Yury Krymov, who is also an engineer and comes from a literary family, giving a work in an innovative production novel is like writing his own biography. The novel The Tanker Derbent is also a result of the author's experiences on the ship he served in 1935. In the first part of this study, the life of Aleksey Stahanov and the history of Stahanovism are explained. In the second chapter, innovative production novel is handled and the features of the genre are detally explained. In the last part, Yury Krymov 's life is briefly mentioned, and the novel The Tanker Derbent is examined in detail.

Anahtar Kelimeler

Stahanovism, Production Novel, Yury Krymov, The Tanker Derbent

Kaynakça

• ÇETİŞLİ, İsmail (2017). Edebiyat Sanatı ve Bilimi, Ankara: Akçağ Yayınları.
• DOBRENKO, Yevgeniya and Galina TİHANOV (2011). İstoriya Russkoy Literaturoy Kritiki, Moskova: İzdatelstvo Novoye Literaturnoye Obozreniye.
• GRUZİTSKİ, Yuri (2015). “Stahanovsjoye Dvijeniye Radi İdei ili Zarplatı?”, Oktyabr, 10: 42-43.
• HANÇERLİOĞLU, Orhan (1993). Ekonomi Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• İSAYEVA, Sanita (2020). “İstoriçeskiy Portret Alekseya Stahanova”, Voyna i Mir v Oteçestvennoy i Mirovoy İstorii Materialı Mejdunarodnoy Nauçnoy Konferentsii, ss. 371-374, Sankt-Peterburg: Sankt-Peterburgskiy Gosudarstvennıy Universitet Promışlennıh Tehnologiy i Dizayna.
• KRIMOV, Yuri (2019). Kızıl Tanker, çev. Levent Özübek, İstanbul: Yazılama Yayınevi.
• LENİN, Vladimir (1942). Lenin o Literature, Moskova-Leningrad: İzdatelstvo Detgiz.
• LEYDERMAN, Naum and Mark LİPOVETSKİ (2003). Sovremennaya Russkaya Literatura: 1950-1990-yе Godı, Tom 2, Moskova: İzdatelstvo Akademiya.
• LİBEDİNSKİ, Yuri (1944). “O Yurii Krımove”, Povesti Yuriya Krımova, ss. 5-22, Moskova: İzdatelstvo Sovetski Pisatel.
• MOSKOVSKAYA, Natalya and Marina MATSAYEVA (2013). “K Voprosu o Janrovoy Spetsifike Proizvodstvennogo Romana (Na Materiale Proizvedeniy Artura Heyli)”, Vestnik Çelyabinskogo Gosudarstvennogo Pedagogiçeskogo Universiteta, 3: 282-291.
• PLATONOV, Andrey (2005). Razmışleniye Çitatelya, Münih: ImWerden Verlag.
• STALİN, Josef (1935). “Reç Stalina İ. V.”, Pervoye Vsesoyuznoye Soveşaniye Raboçih i Rabotnits-Stahanovtsev, ss. 361-376, Мoskva: İzdatelstvo Stenografiçeski Otçyot.