Railway Policy During the Period of Democratic Party (1950-1960)

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 1, 215 - 231, 24.04.2021

Mehmed Gökhan Polatoğlu

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.865096

Cited By: 2

Öz

Demokrat Parti Dönemi Demiryolu Politikası (1950- 1960)

Öz

Cumhuriyet’in ilk yıllarında Türkiye’nin güvenliğini ve kalkınmasını sağlamak için ulaştırma alanında özellikle demiryoluna büyük bir önem verildi. Bu maksatla öncelikle yabancıların elindeki demiryolu şirket ve hatları millileştirildi. Ardından kurumsal yapıda düzenlemelere gidildi ve binlerce kilometre demiryolu hattı inşa edildi. Bu süreç İkinci Dünya Savaşı’nın (1939-1945) sonlarına kadar devam etti. Ancak savaşın sona ermesinin ardından çalışmalar yavaşladı ve durma noktasına geldi. Bunda Türkiye’nin iki kutuplu bir dünya düzeninde Sovyet Rusya’ya karşı Batı’ya özellikle de Amerika Birleşik Devletleri’ne yakınlaşmasının belirleyici bir rolü oldu. ABD ile ilişkilerin gelişmesine bağlı olarak Türkiye’de 1930’lu yılların başından 1940’ların sona kadar uygulanan devletçilik politikası yerini dışa açık liberal bir ekonomik düzene bırakacaktı. 1950 yılında iktidara gelen Demokrat Parti (1950-1960) ile uygulamaya konulan dışa açık liberal ekonomik sistem, ulaştırmada da yeni bir sürecin başlangıcını beraberinde getirdi. Türkiye’de ulaştırma sektöründe karayolunun ön plana çıktığı 1950-1960 yılları arasında ülkenin en ücra kesimlerine ulaşımı sağlayan ve demiryoluna kıyasla inşa ve işletme maliyeti düşük olan karayolu inşasına ağırlık verildi. Böylece on yıllık süre sonunda karayolu ağına 14.462 km ilave edildi. İnşa edilen demiryolu hattı ise 224 km ile sınırlı kaldı. Bu çalışma ile Türkiye’nin ulaşım sisteminde köklü bir değişimin yaşandığı 1950-1960 döneminde ulaşım politikasındaki uygulamaların demiryolu inşasına etkileri, iç ve dış faktörler ekseninde ele alınarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, ABD, Demokrat Parti, Ulaştırma, Demiryolu

Kaynakça

• DP 1954 Kalkınan Türkiye (1954), Ankara: Desen Matbaası. Demokrat Parti Programı 1946 (1946), Ankara. Elazığ-Genç-Muş Demiryolunun İşletmeye Açılışı 1955 (1955), Ankara: Nafıa Vekâleti. T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (CCA) Ayın Tarihi, S.151, Haziran 1946. TBMM Kanunlar Dergisi, Cilt 31, Ankara, 1949. TBMM Zabıt Ceridesi, Cilt 2, 1 Kasım 1954. T.C. Resmî Gazete, S.71, 24 Mayıs 1924. T.C. Resmî Gazete, S.598, 31 Mayıs 1927.