Reform and Revival Efforts in the Timar System during the Period of Murad IV

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 1, 198 - 214, 24.04.2021

Mehmet Doğan

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.866311

Öz

The Ottoman timar system is the basis of the financial, socio-economic, agricultural, administrative and military organizations of the state. Therefore, it is one of the two main institutions of the state, the other is the slave system. Changing conditions since the last quarter of the sixteenth century-the long duration of wars, the development of firearms, socio-economic, and some administrative practices-have caused problems in the timar system. This institution, which was the foundation of the Ottoman provincial administration and rural organization, was also very affected by these changing conditions. Due to constant battles, having soldiers ready for hand has made it mandatory to increase the number of central forces (kapikulu). This situation requires military training and coexistence. The timariotes, on the other hand, must go to the area where their timar is located when the expedition ends. The sipahis of timar were warriors of the classical period. Inflation, on the other hand, was among the reasons why the income of timar owners decreased. These changing circumstances have negatively affected them. For this reason, we see that an effort was made to eliminate the failures in the timar system, and for this purpose in the reign of Murad IV, the Sultan conducted a Timar and zeamet survey throughout the country. Murad IV’'s arrangement with the timar system was especially for administrative and military purposes. The first goal was to prevent a repeat of the uprisings in the province led by Abaza Mehmed Pasha, and the second was to strengthen the Ottoman army by organizing a new expedition to Baghdad. In short, the purpose of this reform was to correct the confusion in the province and reclaim Baghdad. As a matter of fact, Bagdad was re-taken by the Ottomans. Thus, the first positive result was obtained.

Anahtar Kelimeler

Murad IV, Timar System, Survey, Reform

IV. Murad Zamanında Timar Sisteminde Reform ve İhya Çabaları

Öz

Osmanlı timar sistemi; devletin mali, sosyo-ekonomik, zirai, idari ve askeri organizasyonlarının temelini oluşturur. Bu yüzden de devletin iki ana kurumundan biridir, diğeri ise kul sistemidir. XVI. yüzyılın son çeyreğinden itibaren değişen şartlar-savaşların uzun sürmesi, ateşli silahların gelişimi, sosyo-ekonomik, idari bazı uygulamalar-timar sisteminde problemlerin çıkmasına sebep olmuştur. Osmanlı taşra idaresinin ve kırsal organizasyonun temeli olan bu müessese de bu değişen şartlardan oldukça etkilenmiştir. Sürekli savaşlar sebebiyle elde hazır kıta asker bulundurmak, merkezi kuvvetlerin (kapıkulu) sayısının artmasını mecburi hale getirmiştir. Bu durum, talim ve bir arada bulunmayı gerektirir. Timarlılar ise sefer sona erince, timarlarının bulunduğu bölgeye gitmek zorundadır. Timarlı sipahiler, klasik dönemin savaşçılarıydı. Diğer yandan enflasyon da timar sahiplerinin gelirlerinin azalmasına nedenleri arasındaydı. Bu ifade ettiğimiz değişen şartlar onları olumsuz yönde etkiledi. Bu sebeple, IV. Murad zamanında timar sistemindeki aksaklıkların giderilmesi hususunda bir çabanın sarf edildiğini ve bunun için padişahın ülke genelinde bir timar ve zeamet yoklaması yaptırdığını görmekteyiz. IV. Murad’ın timar sistemi ile ilgili yaptığı düzenleme özellikle idari ve askeri amaca yönelikti. Yoklama da ilk hedef, Abaza Mehmed Paşa’nın başını çektiği taşrada ortaya çıkan isyanların tekrarlanmasını önlemek ve ikinci olarak da Bağdad üzerine yeni bir sefer düzenleyerek Osmanlı ordusunu güçlendirmekti. Kısacası bu reformun amacı, taşradaki karışıklığı düzeltmek ve Bağdad’ı geri almaktı. Nitekim IV. Murad’ın bizzat komuta ettiği ordu Bağdad’ın Osmanlılar tarafından yeniden alınmasını sağladı. Böylelikle ilk olumlu sonuç alındı.

Anahtar Kelimeler

IV. Murad, Timar Sistemi, Reform

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri ,Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
• Timar Ruznamçe, Yoklama Defteri, 1052 (1042) Timar Ruznamçe, Yoklama Defteri ,
• Yazmalar, Süleymaniye Küt., Reisülküttab 1004, 1632-33 Yıllarında Timar Düzenlemesi İçin Ahkâm ve Telhisât, 154-161.
• Süleymaniye Küt., Reisülküttab 1004, Niğbolu Kanunnâmesi, 95-100.
• Ayn Ali Efendi, Kavânin-i Al-i Osman, Süleymaniye Küt., İzmirli İsmail Hakkı Bey Kit. 2472.
• Basılı Kaynaklar ve Araştırmalar, AFYONCU, Erhan (1997). Osmanlı Devlet Teşkilatında Defterhâne-i Amire (XVI-XVII. Yüzyıllar), Marmara Üni. Sos. Bil. Ens. Türkiyat Arş. Ens. Tarih Anabilim Dalı Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• AFYONCU, Erhan (2001). Sorularla Osmanlı İmparatorluğu, İstanbul. Kırmızı yayınları.
• AYN-I ALİ EFENDİ (1979). Kavânîn-i Âl-i Osman der Hülâsa-i Mezâmin-i Defter-i Dîvân, (M. Tayyib Gökbilgin’in Önsözüyle), İstanbul.
• BARKAN, Ömer Lütfi (1993). “Timar” İA, XII/1, İstanbul.
• BARKEY, Karen (1999). Eşkıyalar ve Devlet, Osmanlı Tarzı Devlet Merkezileşmesi, (Çev. Zeynep Altok), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• CEZAR, Mustafa ve diğerleri (haz.) (1960). Mufassal Osmanlı Tarihi, III-IV, İstanbul: Baha Matbaası.
• ÇABUK, Vahid (2005). Yasakların Sultanı IV. Murad, İstanbul: Emre yayınları.
• DANİŞMEND, İ. H. (1972). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, c. III, İstanbul. DANİŞMEND, İ. H. (1971). Osmanlı Devlet Erkânı, Türkiye Yayınevi, İstanbul.
• DARLING, Linda T. (2015). “Nasihatnameler, İcmal Defterleri, and the Timar –Holding Ottoman Elite in the Late Sixteenth Century– Part II, Including the Seventeenth Century”, Osmanlı Araştırmaları, 45 (45): 1-23.
• EMECEN, Feridun M. (1999) “Kuruluştan Küçük Kaynarca’ya”, Osmanlı Devleti Tarihi, (ed. E. İhsanoğlu), c.I, ., İstanbul: Feza Gazetecilik A.Ş. 5-66.
• GÖKÇEK, Mehmet Fatih (2016). “XVII. Yüzyılın İlk Yarısında Bağdat'ta Osmanlı-Safevi Mücadelesine Dair Bir Eser: Şeyh-Oğlu'nun Kitâbu Târîhi Dâriꞌs-Selâm'ı”, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 11/6 Spring: 31-60.
• Hasan Beyzâde Ahmed Paşa (2004). Hasan Beyzâde Tarihi, c.I-II-III, (haz. Şevki Nezihi Aykut), Ankara,TTK.
• HOWARD, Dauglas A. (1987). The Ottoman Timar System and its Transformation, 1563-1656 Yayımlanmamış Doktora Tezi, Indiana University.
• IMBER, Colin (2002). The Ottoman Empire 1300-1650, New York, Palgrave.
• İNALCIK, Halil (1980). “Military and Fiscal Transformation in the Ottoman Empire, 1600-1700”, AO, 6: 283-337.
• İNALCIK, Halil (1988). “Osmanlı Devleti’nin Altın Devri ve Gerileyişi” (çev. H. Yayuz), İslam Tarihi Kültür ve Medeniyeti, c.I, (ed.P. M. Holt, A. K.S. Lambton ve B. Lewis), İstanbul: Hikmet Yayınları: 331-356.
• KUNT, Metin (1978). Sancaktan Eyalete 1550-1650 Arasında Osmanlı Ümerası ve İl İdaresi, İstanbul: Boğaziçi Üniv. Yayınları.
• METE, Zekâi (1999). “Osmanlı Taşrasında Bürokratik Muâmelât: Sancakbeyi Belge ve Defterleri”, Osmanlı Arş., XIX: 181-221.
• MURPHEY, Rhoads (1981). “Dördüncü Sultan Murad’a Sunulan Yedi Telhis”, VIII. Türk Tarih Kongresine Sunulan Bildiler (11-15 Ekim 1976), c.II, Ankara: TTK. ss. 1095-1099.
• MURPHEY, Rhoads (1985). Kânunnâme-i sultânî lî Aziz Efendi, On Yedinci Yüzyılda Bir Osmanlı Devlet Adamının Islahat Teklifleri, Washington: Harward University.
• MURPHEY, Rhoads (1979). “The Veliyuddin Tekhis: Notes on the Sources and Interrelations between Koçi Bey and Contemporary Writers of Advice to Kings”, Belleten, c.XLIII: s.169-172 ve 547-571.
• NAİMA (1864). Tarih, c. 3, İstanbul: Matbâa-i Amire.
• ÖZ, Mehmet (2005). Osmanlı’da Çözülme ve Gelenekçi Yorumları, İstanbul: Dergah Yayınları.
• PAKALIN, Mehmet Zeki (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, cilt I, İstanbul: MEB yayınları.
• PARRY, V.J. (1976). “The Period of Murad IV, 1617-1648”, A History of the Ottoman Empire to 1730, (ed. M. A. Cook), Cambridge: Cambridge Uni. Press: 133-156.
• PARRY, V.J. (1976). “The Successors of Sulaiman, 1566-1617”, A History of the Ottoman Empire to 1730, (ed. M. A. Cook), Cambridge: Cambridge Uni. Press: 103-132.
• Peçevi İbrahim Efendi (1983). Peçevi Tarihi, (haz. B. S. Baykal), c. I-II, Ankara: Kültür ve Turizm Bak. Yayınları.
• TEZCAN, Baki (1999). “II. Osman Örneğinde ‘İlerlemeci’ Tarih ve Osmanlı Tarih Yazıcılığı” Osmanlı c. VII, Ankara: 658-668.
• TEZCAN, Baki (2001). Searching for Osman:A Reassessment of the Deposition of the Ottoman Sultan Osman II (1618-1622), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Princeton University.
• Topçular Katibi Abdülkadir (Kadri) Efendi (2003). Tarihi, c.I-II, (Yay. Haz. Zeki Yılmazer), Ankara: TTK.
• UZUNÇARŞILI, İ. Hakkı (1973). Osmanlı Tarihi, c. III/I, Ankara: TTK.
• UZUNÇARŞILI, İ. Hakkı. (1977). Osmanlı Tarihi, c. III/II, Ankara: TTK.
• YILMAZER, Ziya (2006). “IV. Murad”, TDVİA, cilt 31, İstanbul:177-183.