Erken Rusların Din Değiştirerek Bizans Etkisine Girmelerinde Konstantinopolis’e Giden Vareg Ticaret Yolunun Rolü

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 1, 111 - 123, 24.04.2021

Fatih Şen

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.890400

Öz

Rusların kökeni ve Rus isminin nereden geldiği konuları hala belirsizliğini korumaktadır. Araştırmacılar arasında kesin gözüyle bakılan olgu ilk Rus devletini kuranların İskandinav kökenli olduklarıdır. Rusları İskandinav kökenli kabul eden Normanistlere göre Baltık Denizi’nin karşısına Slav ve Fin gibi yerli halkların davetiyle geçen erken Ruslar ilk Rus devletini kurmuşlardır. Ancak Kuzeyli milletlerin Slavlar, Finliler, Hazarlar, Bizans hatta Halifelik ile davet olayının öncesine dayanan ilişkileri vardı. Bu ilişkiler genellikle ticaret ve paralı askerlik üzerinden yürütülmekteydi. Kuzeylilerin güneye inmek için kullandıkları çeşitli ticaret yolları bulunmaktadır ki bunların arasında hem Ruslar hem de Bizans için en önemli olanı İstanbul’a Giden Vareg Ticaret Yoludur. Bu yolu kullanan Vareg/Rus toplulukları ilk olarak Baltık Denizi’nin karşına geçip buradaki otorite boşluğundan faydalanarak ilk Rus devletini kurmuşlardır. Daha sonra aynı yolu kullanan Vareg/Ruslar İstanbul’a kadar hem paralı askerler hem de tüccarlar olarak inerek Bizans kültür ve dinini yakından tanıma fırsatı yakalamışlardır. Memleketlerine geri dönen Vareg/Ruslar soydaşlarına Bizans’ın ihtişamından bahsetmişler böylece Ruslar üzerinde Bizans etkisi hızla yayılmıştır. Prens Vladimir döneminde ise Bizans ile yapılan bir antlaşma sonrasında Ortodoks Hristiyanlık Rus devletinde devlet eliyle yayılmaya başlamıştır. Vareg/Rusların Bizans Ortodoksluğunu seçmeleri onların Bizans kültür ve medeniyeti etkisi altına girmeleri ile sonuçlanmıştır. Sonraki süreçte gelişimini devam ettiren Rus devleti Bizans’ın bir uydu devleti haline dönüşmüştür. Ruslar üzerindeki Bizans etkisi din ile sınırlı kalmamış dil, edebiyat, hukuk ve mimari gibi alanlarda da Bizans’tan etkilenilmiştir. Bu çalışmada erken Rus devletinin İstanbul’a Giden Vareg Ticaret Yolunun etkisiyle din değiştirip Bizans kültür ve medeniyetinin etkisine girmesinden bahsedilecektir.

Anahtar Kelimeler

Varegler, Bizans, Ruslar

The Role of the Trade Route from Varangians to the Greeks in the Early Russians` Changing Religion and Falling under Byzantine Influence

Öz

The Origin of Rus and where the name of Rus came from still remains unclear. The fact definitely considered among researchers is that the founders of the first Russian state have been Scandinavians. According to the Normanists, accepting the Scandinavian origin of Russians, the early Russians who crossed the Baltic Sea with the invitation of indigenous peoples such as Slavs and Finns established the first Russian state. However, the Northern nations had relations with the Slavs, Finns, Khazars, Byzantium, and even the Caliphate prior to the invitation. These relations were generally carried out by means of trade and mercenaries. There were various trade routes that the Northerners used to reach the south, among which the most important one for both Russians and Byzantium was the Trade Route from Varangians to the Greeks. Using this road, Varangian/Rus' communities first crossed the Baltic Sea and established the first Russian state by taking advantage of the authority gap there. Thereafter, Varangian/Rus, using the same road, went down to Istanbul as mercenaries and merchants, and had the opportunity to get to know Byzantine culture and religion closely. Returning to their native land, Varangian/Rus talked to their cognates about the glory of Byzantium, and in this way, Byzantine influence on the Russians started to spread rapidly. During the reign of Prince Vladimir, Orthodox Christianity began to spread in Russia by the state after a treaty with Byzantium. The Varangian/Russians' choice of Byzantine Orthodoxy resulted in their coming under the influence of Byzantine culture and civilization. The Russian state continuing its development in the following period turned into a satellite state of Byzantium. Byzantine influence on Russians was not limited to religion, but also in areas such as language, literature, law, and architecture. In this study, the fact that early Russian government, having changed their religion by means of Trade Route from Varangians to the Greeks, was affected by Byzantine culture and civilization will be addressed.

Anahtar Kelimeler

Trade Route from Varangians to the Greeks, Varangians, Byzantium, Rus

Kaynakça

• ACAR, Kezban (2014). Ortaçağ’dan Sovyet Devrimine Rusya, İstanbul: İletişim Yayınları.
• A. D. Stokes (1991). “Kievan Russia”, ed. R. Autiy ve D. Obolensky, s. 49-77, Companion to Russian Studies, An Introduction to Russian History, New York: Cambridge University Press.
• BLÖNDAL, Sigfus (1981), The Varangians of Byzantium, çev. Ve rev., B. S. Benedict, Londra ve New York: Cambridge University Press.
• BOBA, Imre (1967). Nomads, Northmen and Slavs, Eastern Europe in the Ninth Century, Weisbaden.
• CROSS, Samuel H. (1953). Russian Primary Chronicle, Laurentian Text, Crimson Printing Company: Massachusetts.
• DE LA PUENTE, Ines Garcia (2010). “What Route Does the Povest’ vremennykh let Really Describe?”, The Russian Review, 69(3): 373-387.
• FRANKLIN, Simon ve Jonathan Shepard (1996). The Emergence of Rus, 750-1200, Londra: Longman.
• GOLDEN, Peter B. (1982), “The Question of the Rus’ Qağanate”, ed. P. B. Golden vd., s. 85-97, Archivum Eurasiae Medii Aevi, Wiesbaden.
• HOSKİNG, Geoffrey (2015). Rusya ve Ruslar, Erken Dönemden 21. Yüzyıla, çev. Kezban Acar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• İbn Hurdazbih (2008). Yollar ve Ülkeler Kitabı (el-Mesâlik ve’l-Memâlik), çev. Murat Ağarı, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• KURAT, Akdes Nimet (2014). Rusya Tarihi, Başlangıçtan 1917’ye Kadar, Ankara: TTK Yayınları.
• MINORSKY, V. (2018). Hudûdü'l-Âlem Mine'l-Meşrik İle'l-Magrib, çev. A. Duman ve M. Ağarı, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• NOSOV, Evgenij (1996). “The River Systems of Eastern Europe and their Role in the Formation of Towns and Russian State”, ed. G. P. Brogiolo, s. 175-179, Early Medieval Towns in West Mediterranean, Mantova.
• NOONAN, Thomas S. (1965). The Dnieper Trade Route in Kievan Russia (900-1240 A.D.), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Indiana University, Bloomington.
• NOONAN, Thomas S. (1978). “When Did Dirhams First Reached the Ukraine?”, Harvard Ukrainian Studies, 2(1): 26-40.
• OBOLENSKY, Dimitri (1971). The Byzantine Commonwealth, New York: Preager Publishers.
• OSTROGORSKY, Georg (2011). Bizans Devleti Tarihi, çev. Fikret Işıltan, Ankara: TTK Yayınları.
• PASZKİEWİCZ, Henryk (1954). The Origin of Russia, New York: Philosophical Library.
• PHOTİUS (2017), The Homilies of Photius, Patriarch of Canstantinople, çev. Ve yorum Cyril Mango, Oregon: Wipf and Stock Publishers.
• POLKHY, Serhii (2017). Avrupa’nın Kapıları: Ukrayna Tarihi, çev. Gözde Erdoğan vd., İstanbul: Feylesof Yay.
• POPPE, Andrzej (1997). “The Christianization and Ecclesiastical Structure of Kyivan Rus' to 1300”, Harvard Ukrainian Studies, 21(3/4): 311-392.
• PORPHYROGENİTUS, Konstantin (2020). De Administrando Imperio, çev. İlhan Aslan, İstanbul: Post Yayınları.
• PORPHYROGENNETOS, Constantine (2012). The Book of Ceremonies, çev. A. Moffatt ve M. Tall, Leiden ve Boston: Brill Puplishing.
• PSELLOS (1992). Mikhail Psellos’un Khronographia’sı, çev. Işın Demirkent, Ankara: TTK Yayınları.
• RAUSCHENBACH, Boris (1988). The baptism of Kiev, The UNESCO Courier, 1988 (9): 4-9.
• RUNCIMAN, Steven (1970). “Byzantium, Russia and Caesaropapism”, Canadian Slavonic Papers/Revue Canadienne des Slavistes, (2): 1-10.
• RYAN, Nonna (2006). “Byzantine Influence on Russia Through the Ages”, ed. V. Karalis, s. 279-290, Culture & Memory, Special Issue of Modern Greek Studies (Australia and New Zealand), Sydney.
• SHEPARD, Jonathan (1974). “Some Problems of Russo-Byzantine Relations c. 860-c.1050”, The Slavonic and East European Review, 52(126): 10-33.
• SHEPARD, Jonathan (2011). “Concluding Remarks”, ed. I. Garipzanov ve O. Tolochko, s. 133-146, Eraly Christianity on the Way From Varangians to the Greeks, Kiev.
• SHEPARD, Jonathan (2015). “Viking Rus ve Bizans”, ed. Stefan Brink ve Neil Price, s. 626-653, Viking Dünyası, çev. Ebru Kılıç, İstanbul: Alfa Yay.
• SKYLİTZES, John (2010). A Synopsis of Byzantine History, 811-1057, çev. John Wortley, Cambridge: Cambridge University Press.
• THEOTOKİS, Georgios (2012). “Rus, Varangian and Frankish Mercenaries in the Service of the Byzantine Emperors (9th-11th C.) Numbers, Organisation and Battle Tactics in the Operational Theatres of Asia Minor and the Balkans”, Byzantine Symmeikta, 22: 125-156.
• TIKHIMIROV, Mikhail N. (1959). “The Origins of Christianity in Russia”, History, 44(152): 199-211.
• VASİLİEV, Alexander A. (1946). The Russian Attack on Constantinople, Massachusetts: The Medieval Academy of America.
• VASİLİEV, Alexander A. (2016). Bizans İmparatorluğu Tarihi, çev. Tevabil Alkaç, İstanbul: Alfa Yayınları.
• VERNADSKY, George (1949). “The Problem of the Early Russian Campaigns in the Black Sea Area”, The American Slavic and East European Review, 8(1): 1-9.
• VERNADSKY, George (1959). The Origins of Russia, Oxford: Clarendon Press.
• VERNADSKY, George (2015). Rusya Tarihi, çev. D. Mızrak ve E. Mızrak, İstanbul: Selenge Yay.
• WARD, Dennis (1970). “From the Varangians to the Greeks and other matters”, ed. L. R. Levitter ve A. P. Vlasto, s. 303-311, A Garland of Essays Offered to Professor Elizabeth Mary Hill, Cambridge: W. S. Maney & Son Limited.