Osmanlı-Avusturya Rekabetinde Çasarlık İmgesi ve Zitvatorok Antlaşması

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 2, 182 - 190, 30.10.2021

Fatih Gürcan

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1000591

Cited By: 2

Öz

Osmanlı Devleti 16 ve 17. yüzyıllarda dünya üzerindeki süper güçlerden biridir. Bu asırlarda imparatorluk, eski dünya kıtalarında evrensel bir Osmanlı Barışı (Pax Ottomana) tesis etmeye çalışmıştır. Osmanlılar’ın dünya hâkimiyetini sağlamak konusunda en büyük rakibi Habsburglar olmuştur. Biri Madrid öbürü Viyana merkezli iki kanattan oluşan bu hanedan, Avrupa’da Osmanlı ilerleyişini durdurmayı kendisine misyon edinmişti. Bu durum, o zamana kadar gerçekleşmesi zor ittifakların tesisine imkân vermişti. Bu iki imparatorluğun, birbirine karşıtlığı sadece siyasi, dini ve askeri boyutta değildi. Her iki devlet de, kendisini Roma mirasının temsilcisi olarak görmekteydi. Habsburg hükümdarları, Kutsal Roma İmparatoru sıfatıyla, bu mirasa sahip çıkmaya çalışmışlardır. Osmanlılar, Roma’nın son başkenti İstanbul’u kendi merkezleri yapmışlar ve Roma Coğrafyası’nın önemli bir kısmını ele geçirmişlerdi. Bu durum her iki devletin de Kayzer, (Çaşar) gibi Roma’daki Sezar ve İmparatora dek unvanların kullanılmasını sağlamıştı. Osmanlı ile Habsburg arasındaki rekabet 16. yüzyılda başlamış ve bu rekabet içerisinde, diplomatik unvanların kullanımı çok büyük önem kazanmıştır. Osmanlılar’ın Macar Krallığı’nı 1526 Mohaç Meydan Muharebesinde yenmesiyle başlayan bu sınır komşuluğu ve rekabet 20. yüzyıla kadar sürmüştür. Buna karşın bu rekabet içerisinde diplomatik dengeyi anlayabilmek için en dikkat çeken antlaşmalar 1533’deki İstanbul Antlaşması ve 1606’daki Zitvatorok’tur. Bu iki antlaşma pek çok kez ele alınmış ancak antlaşmaların imzalandığı sırada devletlerin içinde bulunduğu siyasi konjonktür çoğu kez eksik ve yanlış yorumlanmıştır. Çalışmamızda bu iki antlaşmaya yeni bir yaklaşım getirilerek ilgili metinler yeniden bir değerlendirmeye tabii tutulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı İmparatorluğu, Avusturya, Habsburglar, Çar, Zitvatorok Antlaşması

The Image of the Kaiser in the Ottoman-Austrian Rivalry and the Treaty of Zsitvatorok

Öz

The Ottoman State was one of the super powers of the world in the 16th and 17th centuries. In these centuries, the empire tried to establish a universal Ottoman Peace (Pax Ottomana) in the old world continents. The biggest rival of the Ottomans for establishing world domination was the Habsburgs. Consisting of two wings, one based in Madrid and the other in Vienna, This dynasty was characterized by its mission to stop the Ottoman advance in Europe. This situation allowed the establishment of alliances that had been difficult to achieve until that time. The opposition of these two empire was not merely political, religious, and military. Both states saw themselves as representatives of the Roman heritage. The Habsburg rulers, in their title as the Holy Roman Emperor, tried to protect this heritage. The Ottomans made Istanbul their administrative center which was the last capital of Roman Empire and captured a significant part of the Roman Geography. This situation enabled both states to use those titles as Kaiser, (Çaşar), Caesar and Emperor of Rome. The rivalry between the Ottomans and the Habsburgs started in the 16th century and the use of diplomatic titles gained great importance in this rivalry. This border neighborhood and the rivalry, which began with the defeat of the Hungarian Kingdom by the Ottomans in the Battle of Mohacs in 1526, continued until the 20th century. In order to comprehend the diplomatic balance in this competition, the most notable treaties are Istanbul Treaty of 1533 and the Zsitvatorok of 1606. These two treaties have been discussed many times, but the political conjuncture of the states at the time of signing of the treatises has often been misunderstood and misinterpreted. In our paper, a new approach to these two treatises will be proposed and the texts in question will be re-evaluated.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Emrpire, Austria, Habsburgs, Tsar, Treaty of Zsitvatorok

Kaynakça

• Anonim. (1297). Muahedat Mecmuası III, İstanbul Ceride-i Askeriyye Matbaası.
• İbrahim Peçevi. (1968). Peçevi Tarihi, (M. Uraz, Çev.) Neşriyat Yurdu.
• Demirkent, I. (2002). Kayser. İçinde İslam Ansiklopedisi (Cilt 25, ss. 94-96). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Di Girolamo. C. (2017). Şarlman’dan Bin Yılına. İçinde U. Eco (Ed.) Orta Çağ (Cilt I, ss.173-181), Alfa Yayınları.
• Gibbons, E. (2019). Roma İmparatorluğu'nun Gerileyiş ve Çöküş Tarihi, (A. Baltacıgil, Çev.). İndie Yayınları.
• Gökbilgin, T. (1970). Kanuni Sultan Süleyman’ın Macaristan ve Avrupa siyasetinin sebep ve âmilleri, geçirdiği safhalar, İçinde Kanuni Armağanı (ss. 5-39). Türk Tarih Kurumu.
• Gregory, E. T. (2008). Bizans Tarihi, Yapı Kredi Yayınları.
• Güvenç, L. (1985). Osmanlı Devri, Osmanlı-Avusturya Harbi (1593-1606). Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları.
• Heywood, C. (1999). Osmanlı döneminde Via Egnatia: 17. yüzyıl sonu ve 18. yüzyıl başında sol koldaki menzilhaneler, İçinde Elizabeth Zachariadou (Ed.) Sol Kol, (ss. 138-160). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Hollond, H. A. (1945). Some Early Chacellors. The Cambridge Law Journal, 9(1), 17-30. İnalcık, H. (2019). Devlet-i Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar IV, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Jorga, N. (2005). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi II, Yeditepe Yayınevi.
• Karl, B. (2018). Objects of Prestige and Spoils of War, İn Z. Biedermann, A.Gerritsen & G. Riello (Eds), Global Gifts: The Material Culture of Diplomacy in Early Modern Eurasia (pp. 119-170). Cambridge University.
• Katip Çelebi (2016). Fezleke I, (Z. Aybicin, Haz.). Çamlıca Basım Yayın.
• Kütükoğlu, M. (2013). Osmanlı Belgelerinin Dili, Türk Tarih Kurumu.
• Özcan, A. (2001). Kapıcı. İçinde İslam Ansiklopedisi (Cilt 24 ss. 345-347). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Popp, S. (2013). Zitvatorok Antlaşması. İçinde İslam Ansiklopedisi (Cilt 44 ss. 372-374). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Rady, M. (2021). Habsburglar. Kronik Yayınları.
• Runciman, S. (1998). Haçlı Seferleri Tarihi III. Türk Tarih Kurumu.
• Stollberg-Rılınger, B. (2000). Kutsal Roma İmparatorluğu. (M. Tuncay, Çev.). Vakıfbank Kültür Yayınları.
• Turan, O. (2000). Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi. Boğaziçi Yayınları.
• Yıldız, Y. (2013), Osmanlı-Habsburg İlişkileri. Türk Tarih Kurumu.
• Zinkeisen, W. J. (2011), Osmanlı İmparatorluğu Tarihi II, Yeditepe Yayınları.