Süheyl ü Nevbahâr’ın Kurgu Dünyası: Yapısal Unsurlar Yönüyle Bir İnceleme

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 2, 1 - 22, 30.10.2021

Ruken Karaduman

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.963418

Öz

Klasik Türk edebiyatı nazım şekillerinden olan mesneviler, yapısal unsurları ve kullanılan anlatım teknikleri gibi hususlarda günümüz hikâye ve romanları ile koşut bir yapı arz eder. Bu bağlamda, mesnevilerin modern anlatı formlarının inceleme yöntemleri ile çözümlenmesi, metne çok yönlü bir bakış açısı kazandırmaktadır. Çalışmamızda Süheyl ü Nevbahar mesnevisi, roman ve hikâye inceleme yöntemlerinden yola çıkılarak olay, kahramanlar, zaman, mekân, bakış açısı, dil ve anlatım hususiyetleri çerçevesinde ele alınmaktadır. Adı ve müellifi tespit edilememiş Farsça bir eserden hareketle Türkçeye aktarılan Süheyl ü Nevbahar, 5703 beyitten oluşur. Telif bir aşk mesnevisi olan eserin ilk bin beyti İzzeddin Ahmet, kalan bölümleri ise Hoca Mesud tarafından kaleme alınır. Süheyl ü Nevbahar, anlatım teknikleri açısından oldukça başarılıdır. Eserde tasvir, diyalog, iç monolog, özetleme gibi modern anlatılarda görülen teknikler yoğun ve etkili biçimde kullanılmıştır. İçeriği ve çok katmanlı yapısıyla modern anlatı metinlerinin kurgusunu çağrıştıran bu mesnevi, Süheyl ile Nevbahar’ın aşklarını ve kavuşma mücadelelerini konu edinir. Zengin bir şahıs kadrosu, mekân ve zamana dair anlatım hususiyetleri konuyu oldukça dikkat çekici kılar. Ancak; beşeri aşk konusunda Anadolu sahasında yazılmış ilk örneklerden olması hasebiyle Süheyl ü Nevbahar’da kurgusal yönden bazı eksiklikler de mevcuttur. Tekrarlar ve yoğun tesadüflerle örülü olay zinciri, müellifin sıklıkla konuyu kesip okura kendi dünya görüşünü ve yorumlarını aktarması, olaylar sonuçlandıktan sonra da anlatımların didaktik bir amaç çerçevesinde oldukça uzun tutulması vb. eserin kurgusal yönden zayıf tarafları olarak ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Süheyl ü Nevbahar, mesnevi, yapısal unsurlar

Suheyl ü Nevbahar's World of Fiction: Analysis of Structural Elements

Öz

Mesnevi, which is one of the verse forms of classical Turkish literature, presents a parallel structure with today's stories and novels in terms of its structural elements and narrative techniques used. In this context, the analysis of modern narrative forms of mesnevi with analysis methods gives the text a versatile perspective. In our study, Suheyl ü Nevbahâr mesnevi is discussed within the framework of event, heroes, time, space, perspective, language and narrative characteristics based on novel and story analysis methods. Suheyl ü Nevbahâr, whose name and author were transferred to Turkish from an unidentified Persian work, consists of 5703 verses. The first thousand couplets of the work, which is a compilation love mesnevi, were written by Izzeddin Ahmet and the remaining parts were written by Hoca Mesud. Suheyl ü Nevbahâr is very successful in terms of narrative techniques. The techniques seen in modern narratives such as depiction, dialogue, internal monologue and summarizing were used intensively and effectively in the work. Evoking the fiction of modern narrative texts with its content and multilayered structure, this mesnevi is about the love and struggles of union Suheyl and Nevbahâr. A rich cast of characters, narrative features of space and time make the subject quite remarkable. However, Suheyl ü Nevbahâr also has some deficiencies in terms of fiction, since it is one of the first examples of human love written in the Anatolian field. The chain of events processed with repetitions and intense coincidences, the author's frequent interruption of the subject and conveying his own worldview and comments to the reader, keeping the narratives long after the events are concluded within the framework of a didactic purpose, etc. can be expressed as the weak sides of the work in terms of fiction.

Anahtar Kelimeler

Suheyl ü Nevbahâr, mesnevi, structural elements

Kaynakça

• Aktaş, Ş. (2005). Roman sanatı ve roman incelemesine giriş. Akçağ Yayınları.
• Ayyıldız, M. & Birgören, H. (2014). Edebiyat bilgi ve kuramları. Akçağ Yayınları.
• Dilçin, C. (1991). Süheyl ü Nev-bahâr inceleme–metin–sözlük. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Köksal, F. (2005). Klasik Türk şiiri araştırmaları. Akçağ Yayınları.
• Köprülü, F. (1934). Türk dili ve edebiyatı hakkında araştırmalar. Kanaat Kitabevi.
• Lukacs, G. (2007). Roman kuramı (C. Soydemir, Çev.). Metis Yayınları.
• Stevıck, P. (2004). Roman teorisi (S. Kantarcıoğlu, Çev.). Akçağ Yayınları.
• Tosunoğlu M. & Melanlıoğlu D. (2005). Süheyl ü Nev-bahâr’ın Türkçe söz varlığı ve Anadolu ağızları. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 53(1), 189-200.
• Yılmaz, D. (1997). Roman kavramı ve Türk romanının doğuşu. Akçağ Yayınları.