National Education Movements in Gümüşhane According to Official Statistics (1923-1960)

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 2, 148 - 156, 30.10.2021

Erdem Yavuz

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.998455

Öz

Although several modernization movements in education started in the last period of the Ottoman State, many problems that awaited solution were transferred to the new Turkish State. After the declaration of the Republic, the change that took place in every field also affected education, and a number of innovations and developments were made in both cities and rural areas on behalf of the modernization and development of education all over the country. The educational policies of the Republican Period were shaped again with a secular and national approach in educational field. The first activity of the new state in education was enacting the Unity of the Education Law on March 3, 1924. The alphabet was changed with a law that was enacted on November 1, 1928; and educational campaign was started, and in the same year, Nation Schools were opened all over the country. The Community Centers were opened in 1930s, and public courses were opened to contribute to the educational and cultural life of the country. For the purpose of spreading the education for rural areas and to cover the growing need for teachers, the Village Instructor Project was started. The National Education Activities that were started under the harsh conditions of Single-Party Period were transferred to the DP Government. National Education Policies were dealt with the short and long terms precautions in the specific conditions of the CHP and DP governments.
The purpose of this study was to reveal the importance of Gümüşhane as an educational center in the period in question. It was also aimed to examine the numerical development of the primary and secondary schools, high schools and technical schools, student-teacher status, and the contributions of these schools to the educational life of Gümüşhane. The Document Review Method, which is a data collection method, was used in the study. The statistics of the National Education and various copyright works were also made use of in the course of the study.

Anahtar Kelimeler

Education, Gümüşhane, School, Student, Teacher.

Resmi İstatistiklere Göre Gümüşhane’de Milli Eğitim Hareketleri (1923-1960)

Öz

Osmanlı Devleti’nin son döneminde eğitimde bir takım modernleşme faaliyetleri başlatılmış olsa da, yeni Türk Devleti’ne eğitimde çözüm bekleyen birçok konu devredilmiştir. Cumhuriyet ilan edildikten sonra her alanda meydana gelen değişim eğitimi de etkilemiş, ülkenin her tarafında eğitimin modernleşmesi ve gelişimi adına hem şehirlerde hem de kırsal alanlarda bir dizi yenilik ve gelişmeler yaşanmıştır. Cumhuriyet Dönemi’nin eğitim politikaları, eğitimde laik ve milli bir yaklaşımla yeniden şekillendirilmiştir. Yeni devletin eğitimle ilgili ilk faaliyeti 3 Mart 1924 tarihli Tevhid-i Tedrisat Kanunu olmuştur. 1 Kasım 1928’de çıkarılan kanunla alfabe değişikliğine gidilerek eğitim seferberliği başlatılmış ve aynı yıl tüm yurt genelinde Millet Mektepleri açılmıştır. 1930’lu yıllarda faaliyete sokulan Halkevleri, halk dershaneleri ve kursları ile ülkenin eğitim ve kültür hayatına katkı sağlanmıştır. Kırsal kesime yönelik eğitimin yaygınlaştırılması ve öğretmen açığının kapatılması amacıyla da Köy Eğitmeni Projesi başlatılmıştır. Tek parti döneminin zor şartları altında hayata geçirilen milli eğitim faaliyetleri DP iktidarına devredilmiştir. CHP ve DP dönemlerinin barındırdığı kendine has özellikleri içerisinde milli eğitim politikaları kısa ve uzun vadeli tedbirler eşliğinde ele alınmıştır.
Bu çalışmanın amacı; Gümüşhane’nin, incelenen dönem aralığında önemli bir eğitim merkezi olduğunu ortaya koymak, Gümüşhane’deki ilk, orta, lise ve teknik eğitim veren kurumların sayısal gelişimini, öğrenci- öğretmen durumlarını ve bu okulların Gümüşhane’nin eğitim hayatına katkısını incelemektir. Çalışmada metot olarak, veri toplama yöntemi olan doküman incelemesi esas alınmış, Milli Eğitim İstatistikleri ve çeşitli telif eserler kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Gümüşhane, Okul, Öğrenci, Öğretmen.

Kaynakça

• Adıvar, A. A. (1991). Osmanlı Türklerinde İlim. Remzi Kitabevi.
• Akyüz, Y. (2011) Osmanlı döneminden cumhuriyete geçilirken eğitim-öğretim alanında yaşanan dönüşümler, Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(2), 9-23.
• Akyüz, Y. (1994). Türk eğitim tarihi (Başlangıçtan 1993’e), Kültür Koleji Yayınları.
• Aşgın, S. (2000). Cumhuriyet döneminde Doğu Anadolu’ya yapılan kamu harcamaları (1946-1960). Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü. (1942). Öğretmenler İstatistiği (1934 ve 1938) (Yayın No: 185).
• Cicioğlu, H. (1985). Türkiye Cumhuriyeti’nde ilk ve ortaöğretim (Tarihi Gelişim). Ankara Üniversitesi DTCF Yayınları.
• Devlet İstatistik Enstitüsü. (1973). Milli eğitimde 50 yıl (1923-1973) (Yayın No: 691).
• Devlet İstatistik Enstitüsü. (1964). Türkiye istatistik yıllığı 1952 (Yayın No: 342).
• Devlet İstatistik Enstitüsü. (1964). Türkiye istatistik yıllığı 1964-1965 (Yayın No: 510).
• Duman, Ö. (2016) Maarif yıllıklarına göre cumhuriyetin ilk çeyreğinde Gümüşhane’de eğitim (1923-1950), Mavi Atlas, 7, 55-75, https://doi.org/10.18795/ma.59468
• Gümüşhane Belediyesi. (2017, Eylül). Gümüşhane tarihi. Gümüşhane Rehberi. http://www.gumushane.bel.tr/gumushane-rehberi/gumushane-tarihi/
• Kırpık, G., Ünal, U., Işık, H., Demirtaş, B., Birbudak, T. S., & Tokdemir, M. A. (2012). Türk eğitim tarihi. Otorite Yayınları.
• Maarif Vekâleti. (1341). 1339-1340 ders senesi ihsaiyyat mecmuası, Matbaa-i Amire.
• Maarif Vekâleti. (1927). 1340-1341 ders senesi ihsaiyyat mecmuası, Matbaa-i Amire.
• Maarif Vekâleti. (1928). 1925-1926 ders senesi ihsaiyyat mecmuası, Devlet Matbaası.
• MEB. (1991). I. Maarif Şûrası 17-29 Temmuz 1939, Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (2002). Millî eğitim sayısal veriler (2001-2002), Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (2017, Eylül). Milli eğitim şuraları. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. https://ttkb.meb.gov.tr/www/milli-egitim-suralari/dosya/12 Resmi Gazete. (1928). Türk harflerinin kabul ve tatbiki hakkında kanun, (Düstur: 3(10), 3, Sayı: 1030)
• Sakaoğlu, N. (2003). Osmanlı’dan günümüze eğitim tarihi, (1. baskı). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Yavuz, E. (2016). Erzincan’da eğitim ve eğitim kurumları (1923-1960), Turkish Studies, 11(6), 75-102, http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9550