Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarının Söz Varlığı: Özel Adlar

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 1, 29 - 46, 28.04.2022

Ömer Kemiksiz

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1052277

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı söz varlığı unsurlarından biri olan özel adların ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki kullanım sıklığını tespit etmektir. Tarama modelinde doküman incelemesiyle yürütülen araştırmanın inceleme nesnesini ortaokul kademesinde her sınıf düzeyinden ikişer olmak üzere toplam sekiz adet Türkçe ders kitabı oluşturmuştur. Bu ders kitaplarında yer alan 255 adet okuma/serbest okuma metni özel adlar bakımından incelenmiştir. İçerik analizi tekniğiyle tahlil edilen veriler “kişi ad ve soyadları”, “hayvanlara verilen özel adlar”, “yer adları”, “devlet adları”, “dinle ilgili adlar ve din/mezhep adları”, “millet adları”, “dil ve lehçe adları”, “kitap, dergi, gazete ve sanat eseri adları”, “tarihi olay, çağ ve dönem adları”, “kurum, kuruluş, kurul adları”, “yapı adları”, “gezegen ve yıldız adları”, “etkinlik ve özel gün adları” olmak üzere on üç kategori altında sınıflandırılmıştır. Araştırma bulgularına göre özel adların 5. sınıf ders kitaplarında 678, 6. sınıf ders kitaplarında 784, 7. sınıf ders kitaplarında 1050, 8. sınıf ders kitaplarında 1062 kez tekrar ettiği, böylece özel ad sayısının 5. sınıftan 8. sınıfa kadar kademeli şekilde arttığı belirlenmiştir. Ders kitaplarında 3574 kez tekrar eden özel adlardan en sık kullanılanların “kişi ad ve soyadları” (f=1589) ile “yer adları” (f=863) olduğu, en fazla kullanılan isimlerin ise Türk (f=116), Mustafa Kemal (Atatürk) (f=107), Anadolu (f=97), İstanbul (f=85), Karagöz (f=79), Allah (f=56) ve Mimar Sinan (f=51) şeklinde sıralandığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe ders kitabı, söz varlığı, özel adlar

Vocabulary in the Secondary School Turkish Textbooks: Proper Names

Öz

This study aims to determine the frequency of use of proper nouns, among the vocabulary elements, in the secondary school Turkish textbooks. The study was conducted with document analysis in the survey model, and the research object consisted of eight Turkish textbooks, being two from each grade level of the secondary school. A total of 255 reading/free reading texts in these textbooks were examined in terms of proper nouns. The data analyzed through content analysis were categorized under 13 titles, being “personal names and surnames”, “proper names given to animals”, “place names”, “state names”, “religious names and religion/sect names”, “nation names”, “language and dialect names”, “names of books, magazines, newspapers and works of art”, “names of historical events, eras and periods”, “names of institutions, organizations, boards”, “names of structures”, “names of planets and stars”, “names of events and special days”. According to the findings, proper names are repeated 678 times in 5th; 784 times in 6th; 1050 times in 7th; and 1062 times in 8th grade textbooks. Accordingly, it was found that the number of proper names gradually increase from 5th to 8th grades. Of all the proper names repeated 3574 times in the textbooks, the most frequently used ones are "personal names and surnames" (f=1589) and "place names" (f=863). The most used names are found to be Turk (f=116), Mustafa Kemal (Atatürk) (f=107), Anatolia (f=97), Istanbul (f=85), Karagöz (f=79), Allah (f=56) and Mimar Sinan (f=51).

Anahtar Kelimeler

Turkish textbook, vocabulary, proper names.

Kaynakça

• Ağın-Haykır, H., Kaplan, H., Kıryar, A., Tarakcı, R. & Üstün, E. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 5 ders kitabı. MEB Yayınları.
• Akbulut, K. (2018). Ataol Behramoğlu'nun şiirlerinde kelime dünyası [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Akın, K. (2018). Ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan okuma metinlerinin söz varlığı üzerine bir değerlendirme. Social Sciences Studies Journal, 22, 3695-3706. https://doi.org/10.26449/sssj.801
• Akın, K. & Kavruk, H. (2018). Bestami Yazgan’ın çocuklar için kaleme aldığı masal metinlerinin söz varlığı üzerine bir araştırma. Social Science Development Journal, 3(9), 110-122.
• Aksakallı, M. (2015). Âşık Mahzunî Şerif'in şiirlerinde söz varlığı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Niğde Üniversitesi.
• Aksan, D. (2003). Her yönüyle dil- ana çizgileriyle dilbilim (2. baskı). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aksan, D. (2004). Türkçenin söz varlığı (3. basım). Engin Yayınevi.
• Aktaş, E. (2016). Okuma eğitimi açısından Sevim Ak’ın çocuk öykülerinde söz varlığı. Millî Eğitim, 45(210), 539-562.
• Apaydın, N. (2010). 6. sınıf Türkçe ders kitaplarının söz varlığı açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Arslan-Kutlu, H. (2006). MEB ilköğretim 6, 7. ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin söz varlığı açısından değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Arslan, N. & Durukan, E. (2014). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarında söz varlığı unsurlarının incelenmesi. International Journal of Language Academy, 2(4), 247-265. http://dx.doi.org/10.18033/ijla.168
• Baldan, N. (2009). Yeni program 6. sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin kelime serveti ve güçlük seviyesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Celal Bayar Üniversitesi.
• Baş, B. (2006). 1985-2005 yılları arasında çocuk edebiyatı sahasında yazılmış tahkiyeli metinlerin söz varlığı üzerine bir araştırma [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Baş, B. (2012). Türk masallarının söz varlığı üzerine bir değerlendirme. Millî Folklor, 24(93), 125-134.
• Baş, B. (2016). Çocuk kitaplarında ortak söz varlığı unsurları üzerine bir değerlendirme. Millî Eğitim, 45(210), 391-409.
• Burgaz, A. (2015). Sezai Karakoç'un şiirlerinde söz varlığı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Büyükhellaç, S. (2014). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Ceran, D., Dağ, A., Yıldız, D., Özgül, E. & Altun, K. (2020). 6. sınıf Türkçe ders kitabının söz varlığı bakımından incelenmesi. International Journal of Language Academy, 8(1), 118-130. https://doi.org/10.29228/ijla.39831
• Ceylan, S., Duru, K., Erkek, G. & Pastutmaz, M. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 6 ders kitabı. MEB Yayınları.
• Çapraz-Baran, Ş. & Diren, E. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 5. Sınıf ders kitabı. Anıttepe Yayıncılık.
• Çetinkaya, S. (2020). Ayla Çınaroğlu'nun masal ve hikâyelerinin Türkçe öğretimi bağlamında söz varlığı açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Çitgez, M. (2018). Dede Korkut Hikâyeleri’nin söz varlığı [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ardahan Üniversitesi.
• Çolakoğlu, B. K. (2021). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında haber bültenlerinde en sık kullanılan ilk 2.000 söz varlığı unsurunun yer alma durumu. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(2), 577-588.
• Demir, C. (2016). Türkçe eğitim-öğretim programları ve kişisel söz varlığı. Milli Eğitim, 45(210), 141- 161.
• Demir, K. (2019). Ahmet Hamdi Tanpınar'ın romanlarında özel adlar [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Demirci, S. & Baş, B. (2016). İlkokul 3. sınıflarda söz varlığının geliştirilmesi üzerine bir eylem araştırması. Milli Eğitim, 45(210), 215-235.
• Demirel, T. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 6. sınıf ders kitabı. Ekoyay Yayıncılık.
• Ekmen, H. (2009). 2005 programına göre hazırlanan 7. sınıf Türkçe ders kitabının söz varlığı bakımından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Ergene, O. (2017). Kutadgu Bilig’te özel adlar. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 58, 245-288.
• Ergüzel, M. M. & Kirik, E. (2012). Sait Faik Abasıyanık’ın hikâyelerinin söz varlığı üzerine. Turkish Studies, 7(4), 51-68.
• Erkal, H. & Erkal, M. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 7. sınıf ders kitabı. Özgün Matbaacılık.
• Eruz, F. G. (2006). Yahya Kemal Beyatlı'nın şiirlerinde kelime dünyası [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Eselioğlu, H., Set, S. & Yücel, A. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 8 ders kitabı. MEB Yayınları.
• Esen, Ş. (2016). Memduh Şevket Esendal’ın hikâyelerinin söz varlığı ve değerler eğitimi açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Göğebakan, C. (2010). Yavuz Bülent Bakiler’in Duvak adlı şiir kitabının söz varlığı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Gül, Z. (2008). Fakir Baykurt’un yılanların öcü romanındaki söz varlığı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Gürbüz, S. & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (5. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Karaağaç, G. (2009). Türkçenin söz dizimi (1. baskı). Kesit Yayınları.
• Karababa, S. (2013). Feyza Hepçilingirler’in romanlarında söz varlığı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Karabulut, C. (2019). Mustafa Ruhi Şirin’in eserlerinin söz varlığı açısından incelemesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi (14. baskı). Nobel Yayınları.
• Kargın, F. (2019). 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı ögeleri üzerine bir inceleme [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Kılıç, A. Ş. (2019). Emine Işınsu'nun Sancı isimli eserinin söz varlığı açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Kılınç, O. (2020). Sevinç Çokum’un “Bizim Diyar” romanında söz varlığı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(71), 57-65.
• Kılınçarslan, B. (2009). Orhan Veli'nin şiirlerinde kelime sıklığı üzerine bir araştırma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Kır, E. (2009). Yahya Kemal Beyatlı'nın nesirlerinde söz varlığı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Kır, T., Kırman, E. & Yağız, S. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 7. sınıf ders kitabı. MEB Yayınları.
• Kızıltepe, Z. (2021). İçerik analizi. İçinde F. N. Seggie & Y. Bayyurt (Eds.), Nitel araştırma-yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları (ss. 260-274). Anı Yayıncılık.
• Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi grameri-şekil bilgisi (3. baskı). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Küçük, M. (2019). Abdülhak Şinasi Hisar'ın bazı eserlerinin söz varlığı üzerine [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Maden, S., Maden, A. & Demir, R. (2017). Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığının öğrenci etkinliklerine yansıması. International Journal of Language Academy, 5(3), 235-251. http://dx.doi.org/10.18033/ijla.3511
• Mete, G., Karaaslan, M., Kaya, Y., Ozan, Ş. & Özdemir, D. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 8 ders kitabı. MEB Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar).
• Öz, G. (2012). İlköğretim sekizinci sınıf Türkçe ders kitaplarının söz varlığı bakımından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Parlak-Kalkan, G. (2013). Yavuz Bülent Bâkiler’in “Seninle” adlı şiir kitabının söz varlığı. Turkish Studies, 8(4), 1197-1206. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.4759
• Pilav, S. (2008). Üniversite birinci sınıf öğrencilerinin söz varlığı üzerine bir araştırma [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Salmanlı, N. (2018). Abbas Sayar'ın "Can Şenliği" adlı romanının söz varlığı açısından değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Şen, E. (2019). 1980-2008 yılları arasında yazılmış yerli çocuk tiyatrosu metinlerinin söz varlığı açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(1), 79-93.
• Şimşek, R. (2020). Derlem tabanlı bir çalışma: 7. sınıf Türkçe ders kitaplarının söz varlığı. Çukurova Araştırmaları, 6(1), 231-243. http://dx.doi.org/10.29228/cukar.43689
• Şimşek, R. (2021). 8. sınıf Türkçe ders kitabının söz varlığına yönelik bir inceleme. Kesit Akademi Dergisi, 7(28), 346-355. http://dx.doi.org/10.29228/kesit.52271
• Taner-Duman, M. (2019). Değerler eğitimi ve söz varlığı açısından Bektaşi fıkraları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Turhan, H. (2010). 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin söz varlığı açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Türk Dil Kurumu. (2011). Türkçe sözlük (11. baskı).
• Türk Dil Kurumu. (2018). İmla kılavuzu (27. baskı).
• Türk, V. (2018). Türkçenin söz varlığı. İçinde M. Macit & S. Cavkaytar (Eds.), Türk dili-1 (ss. 158-187). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Uluçay, M. (2014). Destan şairi Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın söz varlığı. Turkish Studies, 9(9), 1023-1034. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7189
• Uludağ, Ç. (2010). 7. sınıf Türkçe ders kitaplarının söz varlığı açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Uslu, K. (2010). MEB 9. sınıf Türk edebiyatı ders kitabındaki metinlerin söz varlığı açısından değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Yavuz, M. (2020). Türkçe dersi öğretim programı ve 6. sınıf Türkçe ders kitaplarının söz varlığı açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Yıldırım, Z. (2018). Hüseyin Nihal Atsız’ın Ruh Adam ve Makaleler II adlı eserlerinin sözlüğü ve söz varlığı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yolcu, F. (2018). "101 Türk Efsanesi" adlı eserin söz varlığının Türkçe öğretimi açısından değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.