Amasya Kentinin Biyoklimatik Konfor Koşullarının Mekânsal Dağılımı ve Gelecek Projeksiyonları

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 1, 182 - 197, 28.04.2022

Savaş Çağlak

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1077568

Cited By: 2

Öz

İklim değişikliği karşılaştırılabilir zaman periyotlarında doğal iklim değişkenliğine ek olarak, insan faaliyetlerinin atmosfer bileşimini etkilemesi sonucu iklimde meydana gelen değişiklik olarak tanımlanır. İklim değişikliğinin etkileri nüfusun büyük çoğunluğunu barındıran kentsel alanlarda daha fazla hissedilecektir. Biyoklimatik konfor insanların bulundukları atmosferik ortamın hava koşullarından rahat ve mutlu hissetmesi durumudur. Konforsuz koşullar insanların sağlık sorunlarına, iş verimlerinde, refah ve mutluklarında azalma gibi birçok sosyal, ekonomik ve fiziksel olumsuzluklara neden olmaktadır. Amasya, Karadeniz Bölgesi’nin Orta Karadeniz Bölümü’nde Canik Dağları’nın art bölgesinde, Yeşilırmak vadisi boyunca kurulmuş bir Anadolu kentidir. Amasya’da Karadeniz iklimi ile Karasal iklim arasında geçiş iklimi özellikleri yaşanmaktadır. Çalışmada Amasya meteoroloji istasyonunun 1991 - 2020 yılları arası ölçüm verileri, yakın (2021 – 2050) ve uzak gelecek (2069 – 2098) öngörülerinde ise RCP4.5 ve RCP8.5 senaryolarının günlük verileri kullanılmıştır. Yöntem olarak RayMan modeli aracılığıyla PET (Physiological Equivalent Temperature) indisinden yararlanılmıştır. Biyoklimatik konfor şartlarının mekânsal dağılımında Coğrafi Bilgi Sistemleri yazılımlarından ArcGıs 10.5 programı kullanılarak yükselti ve arazi kullanım özellikleri dikkate alınmıştır. Çalışma sonucunda kış mevsiminde “çok soğuk” ve “soğuk” streslerinin yaşandığı, yaz mevsiminde ise “sıcak” stresinin algılandığı görülmüştür. Gelecekte ise kış mevsiminde soğuk algılamaların azalacağı, yaz mevsiminde ise insan sağlığını tehdit edecek seviyede sıcaklıkların etkili olacağı ve konforlu koşulların azalacağı öngörülmektedir. Yaşanacak bu değişimler kentsel ısı adalarının genişlemesine, birtakım sağlık problemlerinin ve soğutmaya duyulan ihtiyacın artmasına neden olacaktır. İklim değişikliğinin biyoklimatik konfor koşullarına olan olumsuz etkilerini azaltmak için, coğrafi bakış açısıyla ekolojik ve sürdürülebilir kentsel tasarım ve planlamaların yapılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

iklim değişkliği, Biyoklimatik Konfor, Kent İklimi, Amasya

Spatial Distribution of Bioclimatic Comfort Conditions of Amasya City and Future Projections

Öz

Climate change is defined as the change in climate that occurs as a result of human activities affecting the composition of the atmosphere, in addition to natural climate variability, over comparable time periods. The effects of climate change will be felt more in densely populated urban areas. By definition, bioclimatic comfort is the situation in which people feel comfortable and happy with the weather conditions of the atmospheric environment they are in. Uncomfortable conditions can cause many social, economic, and physical negativities such as a decrease in people's productivity, welfare, and happiness levels, as well as health problems in humans. In this study, it is aimed to examine the spatial distribution of the bioclimatic comfort conditions of Amasya, an Anatolian city, and to develop projections for the expected conditions in the future. In the study, the measurement data of Amasya meteorology station between 1991 and 2020, and the daily data of the RCP4.5 and RCP8.5 scenarios in the near (2021 - 2050) and far future (2069 - 2098) foresights were used. As a method, PET (Physiological Equivalent Temperature) index was used by means of RayMan model. In the spatial distribution of bioclimatic comfort conditions, altitude and land use characteristics were taken into account by using Geographic Information Systems (GIS). According to the findings, it was observed that "very cold" and "cold" stresses were experienced in the winter season, and "hot" stress was perceived in the summer season. In the future, it is foresighted that cold perceptions will decrease in winter, temperatures that threaten human health will be effective, and comfortable conditions will decrease in summer. These changes will cause the expansion of urban heat islands and increase in some health problems and the need for cooling. In order to reduce the negative effects of climate change on bioclimatic comfort conditions, ecological and sustainable urban design and planning should be done with a geographical point of view.

Anahtar Kelimeler

Climate change, Bioclimatic comfort, Urban climate, Amasya.

Kaynakça

• Akçakaya, A., Sümer, U. M., Demircan, M., Demir, Ö., Atay, H., Eskioğlu, O., Gürkan, H, Yazıcı, B., Kocatürk, A., Şensoy, S., Bölük, E., Arabacı, H., Açar, Y., Ekici, M., Yağan, S.& Çukurçayır, F. (2015). Yeni senaryolarla Türkiye iklim projeksiyonları ve iklim değişikliği-TR2015-CC. Meteoroloji Genel Müdürlüğü yayını, Ankara, www.mgm.gov.tr.
• Arıkan, Y. & Özsoy, G. (2008). A’dan z’ye iklim değişikliği başucu rehberi, Rec Türkiye. Bölgesel Çevre Merkezi Yayınları, Ankara.
• Atalay, İ. (2010). Uygulamalı klimatoloji. Meta Basım Matbaacılık.
• Blażejczyk, K.,Kuchcik, M., Dudek, W., Kręcisz, B., BLażejczyk, A., Milewski, P., Szmyd, J. & PaLczyński, C. (2016). Urban heat ısland andbioclimaticcomfort in Warsaw. F. Musco (ed.), Counteracting Urban Heat Island Effects in a Global ClimateChangeScenario:. 305-321. DOI 10.1007/978-3-319-10425-6_11.
• Blazejczyk, K., Baranowski, J. & Blazejczyk, A. (2018). Climate related diseases. current regional variability and projections to the year 2100. Quaestiones Geographicae, 37 (1): 23-36.
• Bulut Y., Toy S., Irmak M.A., Yılmaz H. & Yılmaz S., 2008. Urban-rural climatic differences over a 2-year period in the City of Erzurum, Turkey. Atmosfera, 21(2): 121-133.
• Bölük, E. (2016). Köppen iklim sınıflandırmasına göre Türkiye iklimi. MGM. Yayınları, Ankara. https://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/iklim_siniflandirmalari/koppen.pdf
• Cheung, C.S.C. & Hart, M. A. (2014). Climate change and thermal comfort in Hong Kong. International Journal of Biometeorology, 58 (2): 137- 148.
• Çağlak, S. (2017). Samsun’un Biyoklimatik Konfor Şartlarının İncelenmesi ve Şehirleşmenin Biyoklimatik Konfor Şartlarına Etkisi (Tez No. 475568) [Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi] YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Çağlak S., Aydemir KPK. & Kazancı G., (2021). Effects of urbanization on bioclimatic comfort conditions; Bolu example. City Health Journal, 2 (2):47-55.
• Çağlak, S. (2021). İklim değişikliğinin biyoklimatik konfor şartları üzerine etkileri ve olası sonuçları (Tez No. 690729) [Doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi] YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Çalışkan, O. & Türkoğlu, N. (2014). Ankara’da termal koşulların eğilimi ve şehirleşmenin termal konfor koşulları üzerine etkisi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 12 (2): 119-132.
• de Freitas, C. R. & Grigorieva, E.A. (2015). A comprehensive catalogue and classification of human thermal climate indices. International Journal of Biometeorology, 59: 109–120.
• Epstein, Y. & Moran, D.S. (2006). Thermal comfort and the heat stress indices. Industrial Health, 44: 388–398.
• Erol, O. (2008). Genel klimatoloji. Çantay Kitabevi.
• Fanger, P.O. (1970). Thermal comfort. Danish Technical Press.
• Fortuniak K., Kłysik K. & Wibig, J. (2006). Urban - rural contrasts of meteorological parameters in łódź. Theoretical and Applied Climatology, 84(1):91-101. DOI: 10.1007/s00704-005-0147-y.
• Gulyas, A., Unger, J. & Matzarakis, A. (2006). Assessment of the microclimatic and human comfort conditions in a complex urban environment: modelling and measurements. Building and Enviroment, 41 (12): 1713-1722.
• Haldane J.S. (1905). The influence of high air temperature. Journal of Epideomology and Infection, 5 (4) : 494–513.
• Hinkel MK., Nelson FE., Klene A. & Bell J.H. (2003). The urban heat island in winter at Barrow, Alaska. International Journal of Climatology, 23(15): 1889-1905 DOI: 10.1002/joc.971.
• Howard, L. (1820). The climate of London.C. Balwin Printer. http://urban-climate.org/documents/LukeHoward_Climate-of-London-V1.pdf.
• Höppe, P., 1993. Heat balance modelling. Experientia, 49: 741-746.
• Höppe, P. (1999). The physiological equivalent temperature – a universal index for the biometeorological assessment of the thermal environment. International Journal of Biometeorology, 43: 71-75.
• IPCC (2013). Climate change 2013: The physical science basis. contribution of working group ı to the fifth assessment report of the ıntergovernmental panel on climate change. Stocker, T. (eds.): Cambridge University Press, Cambridge ve New York.
• Kestane, Ö. & Ülgen, K. (2013). İzmir ili için biyoklimatik konfor bölgelerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Teknik Bilimler Dergisi, 3 (5): 18-25.
• Kum, G. (2011). İklim değişikliğinin Türkiye'nin güneybatı kıyılarında turizmin konfor şartlarına etkileri (Tez No. 287776) [Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Matzarakis, A. & Mayer, H. (1996). Another kind of environmental stress: thermal stress. WHO Newsletters, 18: 7-10.
• Matzarakis, A., Mayer, H. & Iziomon, M. (1999). Applications of a universal thermal ındex: physiological equivalent temperature. Int. J. Biometeor., 43: 76-84.
• Matzarakis, A., Rutz, F. & Mayer, H. (2000). Estimation and calculation of the mean radiant temperature within urban structures. In: Biometeorology and Urban Climatology at the Turn of the Millenium (ed. by R.J. de Dear, J.D. Kalma, T.R. Oke and A. Auliciems): Selected Papers from the Conference ICB-ICUC'99, Sydney, WCASP-50, WMO/TD No. 1026, 273-278.
• Matzarakis, A. & Amelung, B. (2008). Physiological equivalent temperature as ındicator for ımpacts of climate change on thermal comfort of humans. In: Thomson M.C., Garcia-Herrera R., Beniston M. (eds) Seasonal Forecasts, Climatic Change and Human Health. Advances in Global Change Research, vol 30. Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-1-4020-6877-5_10
• Matzarakis, A. & Endler, C. (2010). Climate change and thermal bioclimate in cities: impacts and options for adaptation in Freiburg, Germany. International Journal of Biometeorology, 54(4): 479-483.
• Matzarakis, A., Muthers, S. & Koch, E. (2011). Human biometeorological evaluation of heat-related mortality in Vienna. Theoretical and Applied Climatology, 105: 1–10.
• Mayer, H., (1993). Urban bioclimatology. Experientia, 49: 957-963.
• McGregor G. R., Markou M. T., Bartzokas A. & Katsoulis B. D. (2002). An evaluation of the nature and timing of summer human thermal discomfort in Athens, Greece. Clim Res. 20: 83–94.
• Moss, R.H., Edmonds, J.A., Hibbard, K.A.,Manning, M.R., Rose, S.K.,Vuuren, D.P., Carter, T.R., Emori, S., Kainuma, M., Kram, T., Meehl, G.A., Mitchell, J.F.B., Nakicenovic, N., Riahi, K., Smith, S.J., Stouffer, R.J., Thomson, A.M., Weyant, J.P. & Wilbanks, T.J. (2010). The next generation of scenarios for climate change research and assesment. Natura, 463: 747- 75.
• Nastos, T.P. & Matzarakis, A. (2011). The effect of air temperature and human thermal indices on mortality in Athens, Greece. Theoretical and Applied Climatology, 3(4): 591-599.
• Nastos, P. T., Giaouzaki, K. N., Kampanis, N. A. & Matzarakis, A. (2013). Acute coronary syndromes related to bio-climate in a Mediterranean area. The case of IeraTHIra, Crete Island, Greece. International Journal of Environmental Health Research, 23 (1), 76-90.
• Nastos, P.T. & Matzarakis, A. (2019). Present and future climate—tourism conditions in Milos Island, Greece. Atmosphere, 10 (3): 97-107.
• Oke, TR. (1973). City size and the urban heat island. Atmospheric Environment, 7(8): 769-779.
• Öngel, K. & Mergen, H. (2009). Isıl konfor parametrelerinin insan vücudundaki etkilerine yönelik literatür taraması. S.D.Ü. Tıp Fakültesi Dergisi, 16 (1): 21- 25.
• Schlegel, I., Muthers, S.,Mücke, H.-G. & Matzarakis, A. (2020). Comparison of respiratory and ıschemic heart mortalities and their relationship to the thermal environment. Atmosphere, 11 (8): 811 - 826.
• Şensoy, S. (2020). Turizm sektörünün geleceğine yönelik sıcaklık indeksleri ile termal biyoklimatik indeksler arasındaki ilişkiler: Antalya örneği (Tez No. 643413) [Doktora tezi, Ankara Üniversitesi] YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Tonyalıoğlı, E.E. (2019). The evaluatıon of the impact of urbanisation on urban thermal environment in the case of Aydın. Turkish Journal of Landscape Research, 2(1): 1-13.
• Toy, S. (2010). Biyoklimatik konfor değerleri bakımından Doğu Anadolu Bölgesi rekreasyonel alanların incelenmesi (Tez No. 274669) [Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi] YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Toy S. & Çağlak S. (2018). The Effect of Urban Areas on Human Bioclimatic Comfort Conditions and the Example of Erzurum City. International Symposium on Urbanization and Environmental Problems: Change / Transformation / Originality 28-30 June 2018 Anadolu University – Eskişehir.
• Toy, S.,Çağlak, S. & Esrigü, A. (2021). Assessment of bioclimatic sensitive spatial planning in a Turkish city, Eskisehir. Atmosfera Early Onlıne Release DOI: 10.20937/ATM.52963.
• Troen, I. & Petersen, E. (1989). European wind atlas. National Laboratory Roskilde, ISBN 87-550-1482-8.
• Tüik, (2021). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2020.
• Türkeş, M. (2004). Küresel iklim değişikliği ve etkileri, 2023 Dergisi, 40: 18-23.
• Türkeş, M. (2012). Küresel iklim değişikliği ve çölleşme. İçinde: günümüz dünya sorunları – disiplinlerarası bir yaklaşım (ed. N. Özgen), Eğiten Kitap.
• Türkeş, M. (2017). Genel klimatoloji. Kriter Yayınevi.
• Unger J. (1999). Urban–rural air humidity differences in Szeged, Hungary. International Journal of Climatology, 19 (13): 1509-15015.
• World Bank (2018). https://data.worldbank.org/indicator/SP.URB.TOTL
• Zeybek, H.İ. (1998). Amasya ovası ve yakın çevresinin fiziki coğrafyası (Tez No. 072091) [Doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi] YÖK Ulusal Tez Merkezi.