Türk Siyaset Dilinin Sembolleri: Renkler (Kültürel, Semantik ve Tarihsel Bakış)

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 2, 374 - 389, 28.10.2022

Hakan Saraç

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1119228

Öz

İnsan yaşamının her alanında renklerin kullanımına rastlamak mümkündür. Soyut düşünce ve kavramlarla ilişkilendirilen renkler sanatta, edebiyatta, dilde, dinde ve hayatın diğer alanlarında sembolleştirilerek yeni anlam ve özellikler kazanmıştır. Sembol anlam taşıma kapasiteleri ve hatırda kalıcı etkiye sahip olmaları renkleri izahı ve idraki zor olan olay, duygu ve düşüncelerin ifadesi yapmıştır. Böylelikle insan yaşamına dair sevinç, mutluluk, heyecan, gençlik, güzellik, yas, öfke, savaş ve zafer gibi kavramlar renklerle anlatılır olmuştur.
Dünyayı ve insan hayatını güzelleştiren ve süsleyen renklerin etkinliğinin görüldüğü alanlardan birisi de siyaset meydanıdır. Öyle ki siyasi bir olay, fikir ve ideolojinin ifade edilmesinde renklerin rolü azımsanmayacak kadar çoktur. Nitekim temiz, dürüst ve ahlaklı siyasetin sembolü “ak” iken kötü, kirli ve utanç dolu bir siyasetin ifadesi “kara” renktir. Siyasi görüş ve ideolojiler de renklerde hayat bulur: Komünizm “kırmızı/kızıl”la, faşizm ise “siyah”la bağdaştırılır. Türk siyasetinde ikili ilişkilerin durumu ve gidişatı, trafik ışıklarına benzetilerek renklerle dile getirilir: “Kırmızı ışık, yeşil ışık ve sarı ışık (yakmak).” Bunun dışında siyasilerin söylemlerinin inandırıcılığını artırmak ve hedef kitlelerini etkilemek için “renkli” ifadelere başvurdukları görülür: “Kızılca kıyamet, karalamak, alnının akıyla, kızıl komünist, mavi vatan” vb.
Bu çalışmada Türk siyaset dilinde sembollerin ifadesi olan renklerin anlam ve özellikleri konu edilmektedir. Çalışmanın amacı ise Türk siyaset dilinde zikredilen “renkli” ifadeleri belirlemek ve bu ifadelerde geçen renklerin siyaset arenasında kazandığı sembol (metaforik ve metonimik) anlamların ortaya konulmasıdır. Bu hedef doğrultusunda söz konusu ifadelerin belirlenmesi için gazetelere başvurulmuştur. İnceleme neticesinde Türk siyaset dilinde 11 farklı renk adıyla 40 adet kalıplaşmış ifadenin kullanıldığı tespit edilmiştir. Türk siyaset dilinde söz konusu renklerin doğruluk, erdem, başarı, tehlike, uyarı, devrim, aşırılık, şiddet, bayrak, İslam, asker, güç, teslimiyet, doğa ve barış gibi sembol anlamlar taşıdığı saptanmıştır. Gerçekleştirilen analizden elde edilen bilgi ve bulgular, çalışmanın sonunda derlenmiş ve değerlendirilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Siyaset, Dil, Renkler, Sembol, Kültür, Anlam.

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Symbols of the Turkish Political Language: Colors (Cultural, Semantic and Historical Perspective)

Öz

It is possible to come across the use of colors in all spheres of human life. The Colors associated with abstract thought and concepts have gained new meanings and features by being symbolized in art, literature, language, religion and other areas of life. Their capacity to carry symbol meaning and their lasting effect on memory have made colors the expression of events, feelings and thoughts that are difficult to explain and comprehend. Thus, concepts such as joy, happiness, excitement, youth, beauty, mourning, anger, war and victory about human life have been explained with colors.
One of the areas where the effectiveness of colors that beautify and adorn the world and human life is the political square. In fact that the role of colors in the expression of a political event, ideas and ideologies is too great to be underestimated. As a matter of fact, while the symbol of clean, honest and moral politics is "white", the indicator of a bad, dirty and shameful politics is "black". Political ideas and ideologies also are brought to life in colors; communism is identified with "red", and fascism with "black". In the Turkish political language, the course of bilateral relations is expressed in colors by analogy with traffic lights: "Kırmızı ışık, yeşil ışık ve sarı ışık (yakmak)." In addition, it is seen that politicians appeal to "colorful" expressions in order to increase the credibility of their rhetoric and influence their target group:"Kızılca kıyamet, mavi vatan, karalamak, alnının akıyla, kızıl komünist, mavi vatan" etc.
In this study, the meaning and features of colors, which are the expression of symbols in Turkish political language, are discussed. The aim of the study is to determine the "colored" expressions mentioned in the Turkish political language and to reveal the symbolic (metaphorical and metonymic) meanings of the colors in these expressions in the political arena. In line with this purpose, newspapers were consulted to determine these expressions. As a result of the examination, it has been determined that 40 stereotyped expressions with 11 different color names are used in the Turkish political language. It has been determined that colors have symbolic meanings such as truth, virtue, success, danger, warning, revolution, extremism, violence, flag, Islam, soldier, power, surrender, nature and peace in Turkish political language. The information and findings obtained from the analysis were compiled and evaluated at the end of the study. 

Anahtar Kelimeler

Politics, Language, Colors, Symbol, Culture, Semantics.

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Referans1 Akarçay, P. & Ak, G. (2018). Ulusal güvenlik bağlamında kıbrıs: Jeostratejik/Jeoekonomik önem ve gelişmeler. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 5(1), 140-157.
• Referans2 Akın, E. (2021). Siyasetin dili I. İksad Yayınevi.
• Referans3 Aktaş, K. (2016). İşletmelerde itibar yönetimi. Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(6), 1-15.
• Referans4 Aksoy, Ö. A. (2013). Atasözleri ve deyimler sözlüğü I-II. İnkılap Kitabevi.
• Referans5 Bayat, F. (1993). Oğuz Epik En’enesi ve Oğuz Kağan Destanı. Azerbaycan Elimler Akademiyası.
• Referans6 Bayraktar, N. (2004). Kara ve siyah renk adlarının Türkçedeki kavram ve anlam boyutu üzerine. Dil Dergisi, (126), 56- 76.
• Referans7 Bayraktar, N. (2014). Türkçe yeşil renk adının biçim, anlam ve kavram alanına tarihsel bakış. Journal of Language and Linguistic Studies, 10(1), 179-193.
• Referans8 Bayraktar Durgun, G. & Yaman, H. (2017). İdeoloji, dil ve sembol bağlamında medya ve siyaset. Akademik hassasiyetler, 4(7), 39-51.
• Referans9 Çıblak, N. (2004). Halk kültüründe nazar, nazarlık inancı ve bunlara bağlı uygulamalar. Türklük Bilimi Araştırmalar, (15), 103-125.
• Referans10 Çoruhlu Y. (2012). Türk mitolojisinin ana hatları. Kabalcı Yayınları.
• Referans11 Genç, R. (1997). Türk inanışları ile milli geleneklerinde renkler ve sarı-kırmızı-yeşil. Atatürk Kültür Merkezi Dergisi, 9(27), 1075-1110.
• Referans12 Genç, R. (2009). Türk inanışları ile milli geleneklerinde renkler ve sarı-kırmızı-yeşil. (4. baskı.) Atatürk Kültür Merkezi.
• Referans13 Grigoryev, O.N. (2004). Tsvet i zapah vlasti. leksika çuvstvennogo vospriyatiya v publitsisti çeskih i hudojestvennih tekstah. Nauka.
• Referans14 Günal A. (2004). Büyük Ortadoğu projesi ve Türkiye. Ege Academic Review, 4(1), 156-164
• Kalafat, Y. (2012). Türk halk inançlarında renkler. Berikan Yayınevi.
• Referans15 Kıraç, Z. K. & Karasoy, H.A. (2020). Sembollerin ideolojik işlevleri. B. Küçüksaraç (ed.). Sosyal ve beşeri bilimlerde akademik çalışmalar içinde (ss. 19-40). Livre de Lyon.
• Referans16 Koca, S. (2010). Genel hatları ile kültür ve sembol ilişkisi. SAÜ Fen Edebiyat Dergisi, 12(2), 87-94.
• Referans17 Kotan, Y. & Kaya, T. (2010). Orhan Pamuk’un benim adım kırmızı romanında renk metaforu. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 83-103.
• Referans18 Mazlum, Ö. (2011). Rengin kültürel çağrışımları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (31), 125-137.
• Referans19 Orbay, N. O. (2018). Yaşar Kemal’in renkler ve renklerle ilgili sözcükleri kullanımı: Karıncanın su içtiği örneği. Social Science Studies Journal, 4(19), 1944-1957.
• Referans20 Ögel, B. (1991).Türk kültür tarihine giriş VI. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Referans21 Özcan, D. (2014). Uygur halk destanlarında bir simge olarak renkler: Karalık, aklık. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, (4), 89-97.
• Referans22 Özdemir, N. (2017). Kültür bilimi ve yönetimi. Grafiker Yayınları.
• Referans23 Öztürk, H. (2013). Bazı organ adlarının toplum değerleriyle ilişkisi. Turkish Studies, 8(9), 2129-2143.
• Referans24 Öztürk, Ş. (2015). Türk kültüründe renk kavramı ve renklerin maddi kültür unsurlarına yansıması. (Tez No. 412170). [Doktora tezi, Erciyes Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Referans25 Parlatır, İ., Gözaydın, N., & Zülfikar H. (1988). Türkçe sözlük 1-2 cilt (8. Baskı, s. 1273). Türk Dil Kurumu.
• Referans26 Sevgi, O. (2020). Yeşil terimler ve anlamları. Avrasya Terim Dergisi. 8(1): 44-61.
• Referans27 Şentürk, O. (2019). Hâkimiyetin sembolü: Kızılelma. Türk Dünyası Araştırmaları, 123(242), 131-140.
• Referans28 Siyaset Ansiklopedisi (t.y.). Kızıl. İçinde Temel Siyasi Kavram ve Terimler Sözlüğü. 29 Şubat 2022’de https://politike.ru/ adresinden alındı.
• Referans29 Siyaset Ansiklopedisi (t.y.). Kızıl bayrak. İçinde Temel Siyasi Kavram ve Terimler Sözlüğü. 24 Ocak 2022’de https://politike.ru/ adresinden alındı.
• Referans30 Siyaset Ansiklopedisi (t.y.). Kızıl meydan. İçinde Temel Siyasi Kavram ve Terimler Sözlüğü. 17 Ocak 2022’de https://politike.ru/ adresinden alındı.
• Referans31 Siyaset Ansiklopedisi (t.y.). Kızıl Ordu. İçinde Temel Siyasi Kavram ve Terimler Sözlüğü. 24 Ocak 2022’de https://politike.ru/ adresinden alındı.
• Referans32 Siyaset Ansiklopedisi (t.y.). Turuncu. İçinde Temel Siyasi Kavram ve Terimler Sözlüğü. 26 Şubat 2022’de https://politike.ru/ adresinden alındı.
• Referans33 Siyaset Ansiklopedisi (t.y.). Turuncu devrim. İçinde Temel Siyasi Kavram ve Terimler Sözlüğü. 25 Şubat 2022’de https://politike.ru/ adresinden alındı.
• Referans34 Türk Dil Kurumu (t.y.). Alnı açık. İçinde Tarama Sözlüğü. 12 Şubat 2022’de https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı.
• Referans35 Türk Dil Kurumu (t.y.). Bordo. İçinde Tarama Sözlüğü. 11 Nisan 2022’de https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı.
• Referans36 Türk Dil Kurumu (t.y.). Kara düzen. İçinde Tarama Sözlüğü. 09 Şubat 2022’de https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı.
• Referans37 Türk Dil Kurumu (t.y.). Karalamak. İçinde Tarama Sözlüğü. 16 Şubat 2022’de https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı.
• Referans38 Türk Dil Kurumu (t.y.). Kara suları. İçinde Tarama Sözlüğü. 22 Mart 2022’de https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı.
• Referans39 Türk Dil Kurumu (t.y.). Kırmızı bülten. İçinde Tarama Sözlüğü. 24 Mart 2022’de https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı.
• Referans40 Türk Dil Kurumu (t.y.). Kırmızı çizgi. İçinde Tarama Sözlüğü. 06 Mart 2022’de https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı.
• Referans41 Türk Dil Kurumu (t.y.). Kızıl (komünist). İçinde Tarama Sözlüğü. 04 Nisan Mart 2022’de https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı.
• Referans42 Türk Dil Kurumu (t.y.). Kızılelma. İçinde Tarama Sözlüğü. 19 Mart 2022’de https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı.
• Referans43 Türk Dil Kurumu (t.y.). Mavi boncuk. İçinde Tarama Sözlüğü. 24 Mart 2022’de https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı.
• Referans44 Türk Dil Kurumu (t.y.). Mavi boncuk dağıtmak. İçinde Tarama Sözlüğü. 24 Mart 2022’de https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı.
• Referans45 Türk Dil Kurumu (t.y.). Turuncu. İçinde Tarama Sözlüğü. 18 Mart 2022’de https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı.
• Referans46 Türk Dil Kurumu (t.y.). Yeşil. İçinde Tarama Sözlüğü. 26 Mart 2022’de https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı.
• Referans47 Türk Dil Kurumu (t.y.). Yüzü ak. İçinde Tarama Sözlüğü. 17 Şubat 2022’de https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı.
• Referans48 Yiğit, V. (2015). Renkler. Arkeoloji ve Sanat yayınları.
• Referans49 Yunusoğlu, M. K. (2009). Siyasetin renkleri: Semantik yaklaşım. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 6(2), 25-39.