Optimal Tarım Alanlarının Planlanması Sürecinde SWOT Analizi Kullanımına Bir Örnek: Erzincan Ovası

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 2, 532 - 545, 28.10.2022

Pınar Polat Firdevs Sırma Ekinci

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1148562

Öz

Dünyada gittikçe artan nüfus beraberinde yerleşim arazilerinin de genişlemesine neden olmuştur. Eskiden çayır, mera, orman, otlak ve tarım alanı olarak kullanılan alanlar şimdi yerleşim alanlarına dönüşmüştür. Bu durum, insanın yeryüzündeki en hayati faaliyeti olan tarımı olumsuz yönde etkilemektedir. Tarım alanları daralma eğilimine girerken tarımsal ürünlere ihtiyaç sürekli artmaktadır. Bu nedenle, tarım alanlarının planlanması bir zorunluluk haline gelmiştir. Mekâna yönelik planlama çalışmalarında yararlanılan süreçlerden biri de SWOT analizidir. SWOT analizi aracılığıyla tarım alanlarına farklı bakış açıları ile yaklaşılabilmekte ve uygun yararlanma tarzları tespit edilebilmektedir. Bu çalışmada tarımsal faaliyetler açısından önemli bir potansiyel oluşturan Erzincan Ovası tarım alanları kullanımı SWOT analizi yardımıyla analiz edilmiş, güçlü ve zayıf yönler, fırsat ve tehditler incelenmiştir. Erzincan Ovası, Doğu Anadolu Bölgesi’nin Kuzey Batı Bölümünde Yukarı Fırat Havzası’nda yer almaktadır. Erzincan Ovası’nda, arazi kullanımı içerisinde tarım arazisi oranı önemli bir paya sahiptir. Tarımsal üretim Erzincan Ovası’nın ekonomik faaliyetlerinin başında gelmektedir. Bu nedenle tarım alanlarının sahip olduğu özellikler ve bu özelliklerin mevcut tarımsal yapı ile örtüşüp örtüşmediğinin belirlenmesi ve tarım alanlarından optimum düzeyde yararlanılmasının sağlanması, planlama ile mümkün olacaktır. Araştırma sahamız olan Erzincan Ovası’nın yüzölçümü yaklaşık 1.190.000 ha’dır. Bu alan tarım alanı, çayır-mera, orman-fundalık, diğer alanlar ve tarım dışı arazilerinden meydana gelmektedir. Ovanın yüz ölçümündeki payın yaklaşık %18’ lik kısmını tarla alanı oluşturmaktadır. %36’lık kısmını çayır-mera alanı kaplamaktadır. %22’ lik kısmını orman ve fundalık alan kaplamaktadır. %16’lık dilimini ise diğer alanlar oluşturmaktadır. Tarım dışı alanlar ise %8’ lik bir alanı oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Erzincan Ovası, SWOT analizi, Optimal tarım alanları

An Example of Using Swot Analysis in the Process of Planning Optimal Agricultural Areas: Erzincan Plain

Öz

Increasing population in the world has led to the expansion of residential areas. The areas that were used as meadows, forests, pastures and agricultural areas in the past in the past have turned into residential areas nowadays. This situation affects the agriculture negatively the agriculture, which is the most vital activity of man on the earth. While agricultural areas tend to shrink, the need for agricultural products is constantly increasing. Therefore, the planning of the agricultural areas has become a necessity. One of the processes used in spatial planning studies is SWOT analysis. Through SWOT analysis, agricultural areas can be approached from different perspectives, and appropriate utilization styles can be determined. In this study, the use of agricultural areas on the Erzincan Plain, which has an important potential in terms of agricultural activities, was analyzed with the help of SWOT analysis, and strengths and weaknesses, opportunities and threats have been examined. The Erzincan Plain is located in the Upper Euphrates Basin in the North West Section of the Eastern Anatolia Region. In the Erzincan Plain, agricultural land has an important to a proportion of land use. Agricultural production is at the forefront of the economic activities of the Erzincan Plain. For this reason, it will be possible to determine the characteristics of agricultural areas and whether these features overlap with the existing agricultural structure and to ensure optimum utilization of agricultural areas through planning. The acreage of the Erzincan Plain, which is our research area, is approximately 570 km². This area consists of agricultural land, meadow-pasture, forest-heath, and other areas. Approximately 18% of the share in the acreage of the plain is field area. 36% of it is covered by meadow-pasture area. 22% of it is forest and heathland. The other areas are cover 16%. As a result, non-agricultural areas cover an area of 8%.

Anahtar Kelimeler

Erzincan Plain, SWOT analysis, Optimal agricultural areas.

Kaynakça

• Akkan, E. (1963). Erzincan ovasının iklim özellikleri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 21(3-4), 79-112.
• Akkan, E. (1964). Erzincan ovası ve çevresinin jeomorfolojisi. Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Altınok, Y. (1995). Erzincan yöresinin deprem tehlikesi. Jeofizik Dergisi, 9(1), 245-249.
• Ardos, M. (1985). Jeomorfoloji açısından Türkiye ovalarının oluşumları ve gelişimleri. Coğrafya Dergisi, (1), 111-126.
• Atalay, İ. (1991). Erzincan ilinin doğal ortam özellikleri, Erzincan ili stratejik planı (1991-2006), Erzincan Valiliği.
• Atalay, İ. (2006). Toprak oluşumu, sınıflandırılması ve coğrafyası. Meta Basım Matbaacılık.
• Bahtiyar, M. (1974). Erzincan ada çorak topraklarında, ıslahın toprağın fiziksel özelliklerine etkisi, ıslah sonrası kültür bitkilerinin yetiştirilmesi ve drenaj ihtiyaçlarının tespiti üzerine araştırmalar. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 5(1), 1-20.
• Cengiz, T., Akbulak, C., Özcan, H. & Baytekin, H. (2013). Gökçeada’da optimal arazi kullanımının belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, (19), 148-162.
• Çağlar, Ö., Öztürk, A. & Bulut, S. (2011). Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin Erzurum ovası bakımına adaptasyonu. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 37(1), 1-7.
• Gedik, A. (2008). Kemah-Erzincan-Çayırlı yöresi tersiyer birimlerinin jeolojisi ve petrol kaynak kaya özellikleri, MTA Dergisi, (137), 1-26.
• Gözenç, S. (1974). Arazinin kullanılması ve değerlendirilmesinin coğrafi yönden tetkiki. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 20(21), 169-180.
• Gümüş, M. G. & Durduran, S. S. (2020). Sürdürülebilir arazi yönetiminde optimal tarım arazilerinin belirlenebilmesi için çok kriterli karar destek sistemlerinin kullanımı: Beyşehir-Kaşaklı alt havzası örneği. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 9(2), 883-897. https://doi.org/10.28948/ngumuh.719391
• Hayli, S. (2002). Erzincan ovasında genel arazi kullanımı. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 1-24.
• Hayli, S. (2002). Erzincan ovasında tarımın başlıca özellikleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 1-29.
• Kaya, M. (2011). Erzincan iklim ve meteoroloji verileri. Tesisat Mühendisliği Dergisi, (34), 34-42.
• Kurtuluş, C. (1993, 10 Mart). Mart 1992 Erzincan depremi ve sonuçları. 2. Ulusal deprem mühendisliği konferansı bildirileri (ss. 310-318). TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Yayınları.
• Lu, H. & Campbell, D. E. (2009). Ecological and economic dynamics of the Shunde agricultural system under China’s small city development strategy. Journal of Environmental Management, 90(8), 2589-2600. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2009.01.019
• Mugabi, J., Kayaga, S. & Njiru, C. (2007). Strategic planning for water utilities in developing countries. Utilities Policy, 15(1), 1-8. https://doi.org/10.1016/j.jup.2006.10.001
• Özbek, A. K. & Öztaş, T. (2004). Tarım arazilerinin amaç dışı kullanımı; Erzurum örneği. Ekoloji, 13(52), 1-6.
• Özşahin, E., Eroğlu, İ. & Pektezel, H. (2016). Erzincan ilinde yerleşmelerin ve nüfusun yükselti basamaklarına göre dağılışı. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 143-156.
• Polat, P. & Yalçın, F. (2020). Erzincan ili arazi kullanımının (2000-2018 yılları arası) CORINE sistemi ile değerlendirilmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 25(44), 125-150. https://doi.org/10.17295/ataunidcd.784390
• Polat, P. & Altınbilek, M. S. (2021). Erzincan’ın iklim özellikleri ile Erzincan’da kaydedilen uzun dönem (1930-2020) sıcaklık ve yağış verilerinin trend analizleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 26(46), 55-80. https://doi.org/10.17295/ataunidcd.959297
• Puiu, C., Stanciu, M. & Sîrbu, M. (2009). Understanding the strategic planning process. Revista Academiei Fortelor Terestre, 14(1) 68-73.
• Sav, O. & Sayın, C. (2015). Sebze tohumculuk sektörünün SWOT analizi ile incelenmesi: Antalya ili örneği, Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 17-28.
• Saygılı, M. G. (2000). Erzincan ili arazi varlığı. T.C. Başkanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Sertel, E., Musaoğlu, N., Alp, G., Algan, I. Y., Kaya, Ş., Yüksel, B. & Yılmaz, A. (2018). 1: 25.000 ölçekli ulusal arazi örtüsü/kullanımı sınıflandırma sistemi ile HGK TOPOVT veritabanının karşılaştırılması. Harita Dergisi, 160, 34-46.
• Taş, B. (2009). Sultandağı ilçesinde tarımsal arazi kullanımı ve planlama önerileri. Doğu Coğrafya Dergisi, 14(22), 29-44.
• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Erzincan İl Tarım ve Orman Müdürlüğü. (2022, Haziran 30). https://erzincan.tarimorman.gov.tr/FotografGalerisi/ova/erzincan%20ova.jpg
• Weber, L. J. (2009, April). Land cover classification for land cover accounting [Conference presentation]. In 14th Meeting of the London, Canberra, Australia. http://unstats.un.org/unsd/envaccounting/londongroup/meeting14/LG14_9a.pdf
• Yazıcı, H. (1995). Sansa Boğazı’nın (Erzincan) kara ve demiryolu ulaşımındaki önemi. Doğu Coğrafya Dergisi, 1(1), 456-474.