On Sekizinci Yüzyılın Başında Trabzon’da Giyim-Kuşam (1700–1725)

Yıl 2013, Sayı: 1, 51 - 66, 30.09.2013

Eyyub Şimşek

Öz

İnsanların en temel ihtiyaçlarından birisi olan kıyafet, aynı zamanda kültürün de en önemli öğelerinden birisidir. Giyinme, aynı zamanda sosyo-ekonomik statünün de önemli bir göstergesidir. Trabzon gibi ticaret yönünden işlek bir konuma sahip bir bölgede de giyim-kuşamın bu fonksiyonu Şer’iye Sicillerindeki tereke kayıtlarından anlaşılabilmekteydi. Yönetici sınıf ve zengin kesim ile halk arasındaki kıyafetler hem kumaşları hem de fiyatlarıyla ayırt edilebilmekteydi.

Anahtar Kelimeler

Trabzon, Kıyafet, Kültür, Tereke

Kaynakça

• ABALI Nurullah, (2009), Geleneksellik ve Modernizm Açısından Kılık-Kıyafet, İstanbul: İlke Yayıncılık.
• Ahmet Vefik Paşa, (2000), Lehçe-i Osmanî, (Haz: Recep TOPARLI), Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
• ALTINAY Ahmet Refik, (2000), Onuncu Asr-ı Hicride İstanbul Hayatı, Haz: Abdullah Uysal, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• BARKAN Ömer Lütfi, (1966), “Edirne Askeri Kasamsına Ait Tereke Defterleri”, Belgeler, C. 3, S. 5–6, s. 1-479.
• ÇİÇEK Kemal, (1998), “Osmanlılar ve Zimmîler: Papa Pavlos’un İslam’a Hakareti Ya da Renklere İsyanı”, (Haz. Kemal ÇİÇEK ve Abdullah SAYDAM), Kıbrıs’tan Kafkasya’ya Osmanlı Dünyasında Siyaset, Adalet ve Raiyyet, s. 135–147, Trabzon: Derya Kitabevi,
• DAVIS Fanny, (2006), Osmanlı Hanımı, (Çev. Bahar TIRNAKÇI), İstanbul: YKY.
• ERCAN Yavuz, (1984), “Türkiye’de XV ve XVI. Yüzyıllarda Gayrimüslimlerin, Hukuki, İçtimai ve İktisadi Durumu”, Belleten, C. 47, S. 188, s.1119–1149.
• FAROQHI Suraıya, (2004) “18. Yüzyıl Bursa’sında Zengin Olmak: Debbağ Hacı İbrahim’in Serveti”, Osmanlı Dünyasında Üretmek, Pazarlamak, Yaşamak, s.199–216, İstanbul: YKY
• Gelibolulu Mustafa Ali, (1997), Meva‘idü’n-Nefais fî Kavâ‘idi’l-Mecâlis, (Haz. Mehmet ŞEKER), Ankara: TTK.
• GÖRÜNÜR Lale–ÖGEL Semra, (2006), “Osmanlı Kaftanları ile Entarilerinin Farkları ve Kullanılışları”, İTÜ Dergisi, C. 3, S. 1, s. 59-68.
• GÜRTUNA Sevgi, (1999), “Osmanlı Kadınlarının Giyim-Kuşamı”, (Ed. Kemal ÇİÇEK), Osmanlı, C. 9, s. 190–203, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• İNALCIK Halil, (1996), “15. Asır Türkiye İktisadi ve İçtimai Tarihi Kaynakları”, Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi, s.187–202, İstanbul: Eren Yayınevi.
• İNALCIK Halil, (1996), “Osmanlı Pamuklu Pazarı, Hindistan ve İngiltere: Pazar Rekabetinde Emek Maliyetinin Rolü”, Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi, s.259–318.
• KARACA Filiz, (2002), “Kürk”, DİA, XXVI, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• KİVİ Seyed Hedayat Azim Nezhad, (1995), XV ve XVI. Yüzyıl Osmanlı Minyatürlerindeki Halılar ve Kıyafetler Üzerine Bir Araştırma, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• KOÇU Reşad Ekrem, (1967), Türk Giyim Kuşam Sözlüğü, İstanbul: Sümerbank Yayınları.
• KÜTÜKOĞLU Mübahat, (1983), Osmanlılar’da Narh Müessesesi ve 1640 Tarihli Narh Defteri, Ankara: Enderun Yayınevi.
• OKUMURA Sumiyo, (2002), “Türk Kaftanının Kökeni ve Uzakdoğu ile Karşılaştırma”, VI. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Genel Konular Seksiyon Bildirileri, İçel, 18–22 Haziran 2001, (VI. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Genel Konular Seksiyon Bildirileri, Ankara, s. 171–182)
• OT Tuğba, (2005), Giyim-Kuşamın Tarihçesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• ÖZCAN Tahsin, (2005), “Muhallefat”, DİA, XXX, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• ÖZEL Mehmet, (1992), Folklorik Türk Kıyafetleri, Ankara: Türkiye Güzel Sanatları Geliştirme Vakfı.
• PAKALIN Mehmet Zeki, (1971), Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C. 1-2-3. İstanbul: MEB Yayınları.
• PAMUK Şevket, (2007), “Osmanlı Zenginleri Servetlerini Nasıl Kullanıyorlardı?”, Osmanlı Ekonomisi ve Kurumları, s.147–154, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• QUATAERT Donald, (1997), “Clothing Laws, State and Society in the Otoman Empire”, International Journal of Middle East Studies, C. 29, S.3, s.403–425.
• REYHANLI Tülay, (1983), İngiliz Gezginlerine Göre XVI. Yüzyılda İstanbul’da Hayat (1582–1599), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Şemseddin Sami, (1317), Kamus-i Türkî, İstanbul: İkdâm Matbaası.
• ŞİMŞEK Eyyub, (2007), Şer’iye Sicillerine Göre Trabzon’da Borç-Alacak İlişkileri (1701–1714), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), KTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• TEZ Zeki, (2009), Tekstil ve Giyim Kuşamın Kültürel Tarihi, İstanbul: Doruk Yayınları.
• TEZCAN Hülya, (1995), “Ferâce”, DİA, XII, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• TEZCAN Hülya, (1993), Atlaslar Atlası Pamuklu, Yün ve İpek Kumaş Koleksiyonu, İstanbul: YKY.
• TEZCAN Mahmut, (1983), “Giyim Olgusuna Sosyo-Kültürel Bakış ve Türklerde Giyim”, Ankara Üniv. Eğit. Bil. Fak. Dergisi, C.26, S.1, s. 255–276.
• Trabzon Şer’iye Sicili No: 1865, 1866, 1867, 1868, 1869, 1870, 1871, 1872, 1873, 1874, 1875, 1876, 1877, 1878, 1879, 1880, 1881, 1882, 1883, 1884, 1885, 1886, 1887, 1888.
• TURAN Namık Sinan, (2005), “16. Yüzyıldan 19. Yüzyıl Sonuna Dek Osmanlı Devletinde Gayrimüslimlerin Kılık Kıyafetlerine Dair Düzenlemeler”, AÜSBF Dergisi, C. 60, S. 4, s. 239–267.