Coğrafi İşaretli Ürünlerin Sürdürülebilirlik Açısından Değerlendirilmesi: Samsun Örneği

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 1, 105 - 119, 28.04.2023

Mutlu Kaya

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1238174

Cited By: 2

Öz

Küreselleşen dünyada endüstriyel üretim gıda ürünlerini de etkilemiş, geleneksel yiyeceklerin yerini içeriği, hatta genetiği değiştirilmiş ürünler almıştır. Endüstriyel üretimle elde edilen yiyeceklerin lezzet kalitesinin düşük olması ve bunlara bağlı olarak ortaya çıkan hastalıklar tüketicilerin yerel ve doğal ürünlere yönelmesini sağlamıştır. Tüketicilerin yiyeceklerin kökenini ve üretim şeklini önemsemeye başlaması birçok ürün nereden geldiği ve nasıl üretildiği bilgilerinin yer aldığı marka ve etiketlerle pazarlanmaya başlamıştır. Bu durum ürünlerin tanınmasını ve katma değer kazanmasını sağlarken geleneksel bilginin ve ürün kalitesinin korunmasını gerekli hale getirmiştir. Bir coğrafi yöreye özgü olan ve o yöredeki ekolojik ve beşeri özellikler nedeniyle benzerlerinden farklılaşmış ürünlerin üretim standardının korunması ve sürdürülebilirliği için en önemli koruma yöntemlerinden biri coğrafi işaretlerdir. Bu çalışmada Samsun ili örneğinde coğrafi işaretli gıda ürünlerinin sürdürülebilir bir bakış açısıyla üretim ve pazarlama aşamalarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada yer alan veriler yüz yüze yapılan görüşmeler, doküman analizleri ve saha çalışmaları ile toplanmıştır. Sonuç olarak Samsun’da coğrafi işaret tescili ile ürünlerin tanınması ve satışının artması aynı oranda kırsal bağın azalmasına neden olmuştur. Üretilen coğrafi işaretli ürünlerin tescil, üretim ve pazarlama aşamalarında sürdürülebilir bir yaklaşım benimsenmediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yerel ürün, coğrafi işaret, neolokalizm, samsun, Local product, geographical indication, neolocalism, Samsun.

Evaluation of Geographically Indicated Products in Terms of Sustainability: The Case of Samsun

Öz

In the globalizing world, industrial production has also affected food products, and traditional foods have been replaced by content and even genetically modified products. The low taste quality of the foods obtained by industrial production and the diseases caused by them have led consumers to turn to local and natural products. Consumers began to care about the origin of food and the way it was produced, and many products began to be marketed with brands and labels that contain information about where they come from and how they are produced. While this situation enables the products to be recognized and added value, it has made it necessary to preserve traditional knowledge and product quality. One of the most important protection methods for the preservation and sustainability of the production standard of products that are unique to a geographical region and differentiated from similar ones due to ecological and human characteristics in that region are geographical indications. In this study, it has been aimed to evaluate the production and marketing stages of geographically indicated food products from a sustainable perspective in the case of Samsun province. The data in the study were collected through face-to-face interviews, document analysis and field studies. As a result, the increase in the recognition and sales of products with the registration of geographical indications in Samsun caused a decrease in rural ties at the same rate. It has been determined that a sustainable approach is not adopted in the registration, production and marketing stages of the produced geographically marked products.

Anahtar Kelimeler

Yerel ürün, coğrafi işaret, neolokalizm, Samsun., Local product, geographical indication, neolocalism, Samsun.

Kaynakça

• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Barreal, J. & Loureiro, M. L. (2015). Modelling spatial patterns and temporal trends of wildfires in Galicia (NW Spain). Forest Systems, 24(2), http://dx.doi.org/10.5424/fs/2015242-05713.
• Bessière, J. (1998). Local development and heritage: Traditional food and cuisine as tourist attractions in rural areas. Sociologia Ruralis. 38(1), 21-34.
• Brain, T. J. (2011). Examining the Portland Music Scene through Neo-localism. Master of Science in Communication. Portland State University.
• Canbolat, E., Keleş, Y. & Akbaş, Y. Z. (2016). Gastronomi turizmi kapsamında Samsun mutfağına özgü turistik bir ürün: Bafra pidesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4(4), 75-87.
• Çalışkan, V. & Koç, H. (2012). Türkiye’de coğrafi işaretlerin dağılış özelliklerinin ve coğrafi işaret potansiyelinin değerlendirilmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 17(28), 193-214.
• Doğanlı, B. (2015). Coğrafi işaret korumasının gelişmekte olan ülkeler için önemi. E-Journal of New World Sciences Academy Social Sciences. 10(2), 58-75.
• Doğanlı, B. (2020). Coğrafi işaret, markalaşma ve kırsal turizm ilişkileri. İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 525-541.
• Ec.europa. (2022). eAmbrosia - the EU geographical indications register. https://ec.europa.eu/info/food-farming-fisheries/food-safety-and-quality/certification/quality-labels/geographical-indications-register/.
• Gökovalı, U. (2007). Coğrafi işaretler ve ekonomik etkileri: Türkiye örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(2), 141-160.
• Henseleit, M., Kubitzki, S. & Teuber, R. (2007, 8-10 March). Determinants of consumer preferences for regional food [Conference Paper/ Presentation]. European Association of Agricultural Economists (EAAE), Bologna, Italy. https://ageconsearch.umn.edu/record/7871.
• Holtkamp, C., Shelton, T., Daly, G., Hiner, C. C. & Hagelman, R.R. (2016). Assessing neolocalism in microbreweries, Applied Geography, 2(1), 66-78.
• Honkaniemi, T., Syrjälä, H., Lundström, N. & Rajala, A. (2021). Neolocalism and beyond - sexing up rural places. Rural Sociology, 86(2), 326-356.
• Ilbery, B. & Kneafsey, M. (2000). Registering regional speciality food and drink products in the United Kingdom: the case of PDOs and PGls. Area, 32(3), 317-325.
• Ikäheimo, J. P. (2021). Arctic narratives: Brewing a brand with neolocalism. Journal of Brand Management, 28, 374–387.
• Kan, M., Gülçubuk, B., Kan, A. & Küçükçongar, M. (2010). Coğrafi işaret olarak karaman Divle Tulum Peyniri. KMÜ Sosyal ve Ekonomi̇k Araştırmalar Dergi̇si. 12(19), 15-23.
• Larceneux, F., Benoit-Moreau, F. & Renaudin, V. (2012). Why might organic labels fail to influence consumer choices? Marginal labelling and brand equity effects. Journal of Consumer Policy, 35(1), 85-104.
• Resmi Gazete. (2017). Coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı amblem yönetmeliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/12/20171229-8.htm
• Sarıipek, S. & Çevik, S. (2020). Oraların nesi meşhur: Şehir pazarlamasında coğrafi işaret tescilli ürünler. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(32), 4907-4938.
• Suna, B. & Uçuk, C. (2018). Coğrafi işaret ile tescil edilmiş ürüne sahip olmanın destinasyon pazarlamasına etkisi, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(3), 100-118.
• Şahin, G. (2013). Coğrafi işaretlerin önemi ve Vize (Kırklareli)’nin coğrafi işaretleri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 23-37.
• Taş, S. S. K. & Taş, S. (2020). İşletme yöneticilerinin coğrafi işaret tesciline yönelik bakış açıları: Gümüşhane ili örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(2), 985-994.
• Taylor, Jr. S. & DiPietro, R. B. (2020). Assessing consumer perceptions of neolocalism: Making a case for microbreweries as place-based brands. Cornell Hospitality Quarterly. 6(12, 183-198.
• Tekelioğlu, Y. (2019). Coğrafi işaretler ve Türkiye uygulamaları. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 47-75.
• Teuber, R. (2011). Consumers' and producers' expectations towards geographical indications: Empirical evidence for a German case study. British Food Journal, 900-918.
• Toklu, İ. T. (2016). Tüketiciler coğrafi işaret için daha fazla ödemek ister mi? Artvin balı üzerine bir araştırma. Karadeniz Araştırmaları, (52), 171-190.
• Türk Patent Kurumu. (2005). Bafra pidesi coğrafi işaret sicil belgesi. https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/119.pdf
• Türk Patent Kurumu. (2008). Terme pidesi coğrafi işaret sicil belgesi. https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/129.pdf
• Türk Patent Kurumu. (2011). Samsun kaz tiridi coğrafi işaret sicil belgesi. https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/174.pdf
• Türk Patent Kurumu. (2012). Samsun simidi coğrafi işaret sicil belgesi. https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/176.pdf
• Türk Patent Kurumu. (2017a). Yakakent mantısı coğrafi işaret sicil belgesi. https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/251.pdf
• Türk Patent Kurumu. (2017b). Bafra nokulu coğrafi işaret sicil belgesi. https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/227.pdf
• Türk Patent Kurumu. (2018). Çarşamba pidesi coğrafi işaret sicil belgesi. https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/333.pdf
• Türk Patent Kurumu. (2020). Bafra kaymaklı lokum coğrafi işaret sicil belgesi. https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/6ce855a8-9f0c-4e9e-8a92-8621b43807f7.pdf
• Türk Patent Kurumu. (2021). Çarşamba kıvratması coğrafi işaret sicil belgesi. https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/0f9a7ab4-ff18-4310-8dd3-f4ac2f71b2c5.pdf
• Türk Patent Kurumu. (2022). Samsun coğrafi işaretli ürün listesi. https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/liste?il=55
• Yavan, N. (2013). Örneklem ve örnekleme yöntemleri. İçinde Y. Arı & İ. Kaya (Eds.), Coğrafya Araştırma Yöntemleri (ss. 153-172). Coğrafyacılar Derneği Yayınları.
• Yenipınar, U., Köşker, H. & Karacaoğlu, S. (2014). Turizmde yerel yiyeceklerin önemi ve coğrafi işaretleme: Van otlu peyniri. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2(2), 13-23.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemi. Seçkin Yayıncılık.