Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Mitoloji ve Salih Zeki Aktay Örneği

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: Cumhuriyet'in 100. Yılı Özel Sayısı, 43 - 50, 30.09.2023

Gülçin Tuğba Nurdan

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1296232

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada daha önce çok fazla akademik çalışmaya konu olmamış Nev-Yunanîlik akımı ile şiirlerini kaleme alan Salih Zeki Aktay incelenmiştir. Salih Zeki Aktay Cumhuriyet Döneminde çeşitli dergilerde aktif bir yazın hayatı olan şairlerden biridir. Bu çalışmada 1920-40’lı dönemlerde eserlerini kaleme alan şairin eserlerindeki mitolojik ögeler üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda da onun şiirlerinin Yunan mitolojisi, Türk kültür ve gelenekleri gibi farklı metinlerin harmanlanmasından oluşturulduğu tespit edilmiştir. Fakat onu sadece şair olarak değerlendirmek eksik bir tanımlama olacaktır. Edebiyatın birçok türünde (hikâye, oyun, deneme, çeviri) eserler veren Salih Zeki Aktay, mitolojik unsurları şiirlerinde kullanmasının yanı sıra bu konuda düşünsel eserler de (Mitoloji) ortaya koymuştur. Mitoloji başlıklı eserinde mit kavramına bir tanımlama getirerek bunu örneklerle de desteklemektedir.
Onun şiirleri üzerinden mitoloji algısına örnekler veren bu çalışmada şairin hayat, ölüm, öte dünya, cennet, İsrafil gibi metaforları şiirlerinde sıklıkla kullandığı görülmektedir. Özellikle Yunan mitolojisinden etkilenen şairin şiirlerinde Venüs, Afrodit, Heredot gibi dinî ve tarihî figürlere sıklıkla rastlanmaktadır. Salih Zeki Aktay şiirlerinde gerçek olmayan bir dünya yaratmanın peşindedir. Bunun için de gerçek dışı unsurlardan (büyü, sihir, peri, …) sıklıkla faydalanmaktadır. Fakat bu yaratmak istediği dünyanın arayışını kendi geleneklerinde değil başka kültürlerin geleneklerinde aramıştır. Bu durumda da şiirlerinde sadece farklı kültürlerin bu kavramlarından sadece ismen bahsetmiştir. Bunun neticesinde de şiirlerinde derinleşememiştir.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Dönemi, Türk şiiri, mitoloji, Nev-Yunanilik, Salih Zeki Aktay

Teşekkür

Teşekkür ederim.

Mythology in Turkish Poetry of The Republic Period and the Example of Salih Zeki Aktay

Öz

In this study, Salih Zeki Aktay, who wrote his poems with the Nev-Greek movement, which has not been the subject of many academic studies before, has been examined. Salih Zeki Aktay is one of the poets who had an active literary life in various magazines in the Republican Period. In this study, the mythological elements in the works of the poet, who wrote his works in the 1920s-40s, were emphasized. In this context, it has been determined that his poems were created by blending different texts such as Greek mythology, Turkish culture and traditions. However, it would be an incomplete definition to consider him only as a poet. Salih Zeki Aktay, who produced works in many genres of literature (story, play, essay, translation), not only used mythological elements in his poems, but also produced intellectuel works (Mythology) on this subject. In his work titled Mythology, he brings a definition to the concept of myth and supports this with examples.
In this study, which gives examples of the perception of mythology through his poems, it is seen that the poet frequently uses metaphors such as life, death, afterlife, heaven, Israfil in his poems. Religious and historical figures such as Venus, Aphrodite and Herodotus are frequently encountered in the poems of the poet, who was especially influenced by Greek mythology. Salih Zeki Aktay seeks to create an unreal world in his poems. For this, he often makes use of unreal elements (magic, spell, fairy, …). However, he sought the search fort he world he wanted to create, not in his own traditions, but in the traditions of other cultures. In this case, he only mentioned these concepts of different cultures just by name in his poems. As a result, he could not deepen his poems.

Anahtar Kelimeler

Republican era, Turkish poem, Mythology, Nev-Greek, Salih Zeki Aktay.

Kaynakça

• Aktay, S. Z. (1938). Rüzgâr. Şirketi Mürettibiye Basımevi.
• Aktay, S. Z. (1948), Mitoloji. Varoğlu-Ülkü Yayınevleri.
• Demir, Ş. (1997). Türk edebiyatında Nev-Yunânîlik akımının kaynakları (1912-1950) (Tez No. 63011) [Yüksek Lisans tezi, Gazi Üniversitesi.] YÖK Ulusal Tez Merkezi
• Enginün, İ. (2016). Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı. Dergâh Yayınları.
• Oğuz, M. Ö. (2008). Türk Halk Edebiyatı el kitabı. Grafiker Yayınları.
• Şahbaz, N. K. (2001). Salih Zeki Aktay hayatı-eserleri edebî kişiliği. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Toker, Ş. (1979). İkinci Meşrutiyet sonrası edebiyatımızda neoklasisizm (Nev-Yunanilik) (Tez No. 191817) [Yüksek Lisans tezi, Ege Üniversitesi] YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Topaloğlu, Y. (2006). Nev Yunânîlik akımına ilk tepki-boykotaj düşmanı. Türk Kültürü, 44(515-516), 75-92.
• Tural, Ş. (2002). Cumhuriyet Dönemi Türk şiirinde Hz. Âdem ve ilk günah. İlmî Araştırmalar, (14), 183-195.
• Ulus, G. (2023). Ergenekon Destanı’ndan toplumsal bilinçdışına yansıyan anne, ateş ve hayvan imgeleri. Milli Folklor, 18(137), 74-85. https://doi.org/10.58242/millifolklor.1107545.