Understanding God's Love at the Limits of Theological Language

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 2, 271 - 279, 29.10.2024

Ayşe Kalyoncu , Berat Sarıkaya

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1456108

Öz

Teolojik Dilin Sınırlarında Tanrı'nın Sevgisini Anlamak

Öz

Beşerî bir duygu olan “sevgi”, insanlar arası ilişkilerde samimiyet ve muhabbeti doğuran önemli kavramlardan birisidir. Genellikle bir kişinin bir başkasına duyduğu derin ve olumlu bir bağlılığı ifade eder. Sağlıklı ilişkilerin temelini oluşturur. Ancak sevgi, ontolojik olarak yaratılmışlardan farklı olan Allah için söz konusu olduğunda, kavramın Allah’a izafesinin nasıl anlaşılması gerektiği hakkında farklı görüşler ortaya çıkmıştır. Konu hakkındaki tartışmaların temelini ise “dil” oluşturmaktadır. Zira Tanrı hakkında konuşmak insan unsuru olan bir dil aracılığı ile yapılmak durumundadır. Asıl problem de bu noktada başlamaktadır.
Konu İslam düşüncesinde Tanrı tasavvuru ve O’nun sıfatlarıyla ilgilidir. Tanrı hakkında kullanılacak dil Tevhid ilkesi çerçevesinde oluşturulmak durumundadır. Dolayısıyla hangi durumlarda tenzih, teşbih ve analoji gibi anlatım biçimleri, hangi durumlarda sembolik ve mecazi dil kullanması gerektiği önem arz etmektedir. İnsanlar, soyutlamalar ve semboller aracılığıyla Tanrı'nın niteliklerini ifade ederler. Semantik dilde Tanrı hakkında lafzî anlam kullanılamaz, çünkü kelimeler yanlış anlamaları teşvik edebilir. Mecazî dil, Tanrı'nın niteliklerini anlamada kullanışlı bir araçtır ve insanların duygusal etkileşimlerini genişletir. İslam düşünce geleneğinde, farklı ekoller Tanrı'nın sıfatlarını ve eylemleri konusunda farklı yaklaşımlar sergilemişlerdir. Selefîler, Allah'ın sıfatlarını doğrudan kabul ederken, Mücessime ve Müşebbihe mezhepleri Tanrı'ya cismani bir suret nispet eder. Ehl-i Sünnet bilginleri, tenzihî ve teşbihî dil arasında orta bir yol izler, Tanrı hakkında konuşurken kullandıkları dilin sınırlarına dikkat ederler. Çalışmamız, Allah ile insan arasındaki sevgi ilişkisinin iki boyutunu incelemektedir: birincisi insanın Allah'a olan sevgisi (muhabbetullah), diğeri ise Allah'ın insanlara olan sevgisi. Ayrıca, bu ilişkinin dil ile nasıl ifade edildiğini ve Tanrı'nın nitelikleri konusundaki tartışmaları ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Allah, İnsan, Sevgi, Dil

Kaynakça

• Cüveynî, A. (1950). Kitâbü’l-irşâd ilâ kavâtı’i’l-edilleti fî usûli’l-i’tikâd (M. Abdülmün’im, Çev.). Mektebetu’l-Hancî.
• Çağlayan, H. (2014). Rasyonalizm bağlamında dilbilim ve din dili ilişkisi. EKEV Akademi Dergisi, 18(58), 41-58.
• Düzgün, Ş. A. (2011). Sevginin istismarı ve sevgide aşırılık. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 52(1), 5-25.
• Eşarî, H. (1980). Maḳālâtü’l-islâmiyyîn ve iḫtilâfü’l-musallîn (H. Ritter, Nşr.). Franz Steiner Verlag.
• Evkuran, M. (2007). İslam düşünce geleneğinde Tanrı tasavvuru. İslami İlimler Dergisi, 2(1), 45-62.
• Gazâlî. H. (2012). İhyâu ulûm’id-din (S. Gülle, Çev.). Huzur Yayınları.
• İsfahanî, R. (2012). Müfredat Kur’an kavramları sözlüğü (A. Güneş & M. Yolcu, Çev.). Çıra Yayınları.
• Karataş, C. (2003). Bâkıllani’ye göre Allah ve alem tasavvuru. Arasta Yayınları.
• Koç, T. (1998). Din dili. İz Yayıncılık.
• Kuşeyrî, A. (2017). Er-Risâletu’l kuşeyriyye (E. Adnan, Thk.). Daru’l- Minhac.
• Mâtürîdî, M. (2019). Kitâbü’t-tevhîd (B. Topaloğlu, Çev.). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Öztürk, R. (2007). Allah’ın birliği ve tekliği (vahdaniyeti ve ehadiyeti) bağlamında “Samed” ismi ve anlam alanı. EKEV Akademi Dergisi, 11(32), 47-70.
• Râzî, F. (1986). Esâsü’t-takdîs (A. Sekkâ, Thk.). Mektebetu’l-Külliyâti’l-Ezheriyye.
• Râzî, F. (1981). Mefatiğu'l- gayb. Daru'l-Fikr.
• Sâbûnî, N. (2018). Maturidiyye akaidi (B. Topaloğlu, Çev.). Marmara İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Şehristânî, A. (1975). El-Mi̇lel ve’n-nihal (M. Geylani, Thk.). Daru’l-Marife.
• Tillich, P. (2003). Sevgi, güç ve adaletin birliği (A. Çınar, Çev.). Uludağ Üniversitesi, 12(2), 461-71.
• Tokat, L. (2012). Dinde sembolizm. Ankara Okulu Yayınları.
• Uludağ, S. Muhabbet. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.
• Yeşilyurt, T. (2016). Söz’ün anlamı. İnsan Yayınları.
• Yıldırım, S. (2008). Kur’an’da uluhiyyet. Işık Akademi Yayınları.
• Zemahşerî, M. (2017). El-Keşşâf ‘an hakā’i̇ki ğavâmi̇di’t-tenzîl ve uyûni’l-ekāvîl fî vucûhi̇’t-te’vîl (M. Çoşkun vd. Çev.). Türkiye Yazma Eseler Kurumu.