Annelerin Emzirme Konusunda Uygulamaları ve Etkileyen Faktörler

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 3, 80 - 91, 30.09.2017

Kıymet Yeşilçiçek Çalık , Fatma Coşar Çetin Reyhan Erkaya

Öz

Tanımlayıcı olarak planlanan çalışma; annelerin emzirmeye başlama zamanlarını, sürdürmelerini, emzirme konusundaki uygulamalarını ve bunu etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmanın örneklemini Trabzon Tıp Fakültesi Farabi Hastanesinde Çocuk Polikliniğine başvuran ve araştırmaya katılmayı kabul eden 19-45 yaş arası 401 anne oluşturmuştur. Veriler, araştırmacılar tarafından literatür doğrultusunda hazırlanan anket formu ile yüz yüze görüşülerek elde edilmiştir. Veriler SPSS 22.0 programıyla analiz edilerek, grupların karşılaştırılmasında ki-kare testi kullanılmış ve istatistiksel anlamlılık düzeyi p< 0,05 olarak kabul edilmiştir. Annelerin %66,1’i anne sütü ve emzirme konusunda eğitim almış, %45,6’sı doğumdan sonra ilk yarım saat içinde emzirmeye başlamış, %76,3’ü doğumdan sonra ilk besin olarak anne sütü, %14,0’ü ise formül mama vermiştir. Annelerin %72,8’i bebeklerini her istediğinde,%74.3’üher seferinde 15dk dan fazla bir süre emzirdiğini ancak sadece % 9,0’ı ilk altı ay sadece anne sütü verdiğini belirtmiştir. Altı aydan daha az anne sütü veren annelerin; %27,5’i bebeğin emmeyi bırakmasını, %26’sı ise anne sütünün yetersiz olmasını neden olarak göstermiştir. Annelerin %52,6’sı 4-5. aylarda ek gıdalara başladığını, %58,1’i ek gıda olarak su ve formül mama verdiğini, %45,4’ünün biberon, %44,9’unun emzik kullandığı ve %12,2’si ise mamanın anne sütüne eş değer olduğunu düşündüğünü belirtmiştir. Annelerin yaşı, öğrenim düzeyi, çalışma durumu, aile yapısı, antenatal izlem sıklığı, anne sütü ve emzirme ile ilgili eğitim alma durumu ve yaşayan çocuk sayısı ile sadece anne sütü verme durumu arasında anlamlı bir fark saptanmıştır(p<0.05). Sonuç olarak annelerin ilk altı ay sadece anne sütü verme oranlarının düşük olduğu, erken dönemde ek gıdalara başladığı ve biberon/emzik kullanma alışkanlıklarının yaygın olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Anne Sütü, Ek Gıda, Emzirme, Türkiye

Kaynakça

• Irmak, N. (2016).Anne Sütünün Önemi ve İlk 6 Ay Sadece Anne Sütü Vermeyi Etkileyen Unsurlar. Jour Turk Fam Phy,07 (2): 27-31.
• Bhandari N, Kabir, AK, Salam, MA.(2008). Main Streaming Nutrition in to Maternal And Child Health Programmes: Scalingup of Exclusive Breastfeeding. Matern Child Nutr, 4 (Suppl) 1: 5-23.
• Kondolot M, Yalçin S, Yurdakök, K. (2009). Sadece Anne Sütü Alım Durumuna Etki Eden Faktörler. Cocuk Sagligi ve Hastaliklari Dergisi, 52(3),122-127.
• WHOBreastfeeding.(2016).www.who.int/topics/breastfeeding/en. Erişim tarihi. 02.02.2017.
• UNICEF October (2016). From The Fırst Hour of Lıfe. Making The Case For İmproved İnfantand Young Child Feding Every Where.https://data.unicef.org/wp.../From-the-first-hour-of-life.pdf.Erişim tarihi. 02.02.2017.
• Hannula L, Kaunonen M, Tarkka MT.(2008). A Systematic Review of Professional Support Interventions for Breastfeeding. J ClinNurs, 17(9):1132-43.
• UNICEF. Breastfeeding 2014 [cited 2014 4 August]. http://www. unicef.org/nutrition/index_24824.html. adresinden 13.12.2016 tarihinde erişilmiştir.
• Victora CG, Bahl R, Barros AJ, França G V, Horton S, Krasevec J, Group TLBS. (2016). Breastfeeding in the 21st Century: Epidemiology, Mechanisms, And life longeffect.The Lancet, 387(10017), 475-490.
• Şahin, G.(2008). Emziren Annelerin Bilgi, Uygulama ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. Sağlık Bakanlığı İstanbul Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Koordinatörlüğü. Uzmanlık Tezi, İstanbul.
• Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA) (2013), Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Kalkınma Bakanlığı ve TÜBİTAK, Ankara, Türkiye.
• Gün İ, Yılmaz M, Şahin H, İnanç N, Aykut M, Günay O,Tuna, Ş. (2009). Kayseri Melikgazi Eğitim ve Araştırma Bölgesi’nde 0-36 aylık çocuklarda anne sütü alma durumu.  Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 52:176-182.
• Al-Sahab B, Lanes A, Feldman M, Tamim, H.(2010). Prevalence and Predictors of 6-Mont Exclusive Breastfeeding Among Canadian Women: A National Survey. BMC Pediatr;10(20): 1-9.
• İnanç, BB. (2013). 15-49 Yaş Arası Annelerin Anne Sütü ile İlgili Uygulamaları ve Etki Eden Faktörleri. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 17(2): 51-55. Patel A, Bucher S, Pusdekar Y, Esamai F, Krebs NF, Goudar SS, Kodkany, BS. (2015). Rates and Determinants Of Early İnitiation of Breastfeeding and Exclusive Breastfeeding at 42 Days Postnatal in Six Low And Middle-in Come Countries: A Prospective Cohort Study. Reproductive Health, 12(2):10.
• Bayık, A.(2004). Hemşirelik Araştırmalarında Etik.Erefe İ, (Ed. ). Hemşirelikte Araştırma İlke, Süreç ve Yöntemleri (27-48).İstanbul: Odak Ofset.
• Sharma IK, Byrne, A. (2016). Early İnitiation of Breastfeeding: a Systematic Literature Review of Factor Sand Barriers İn South Asia. International Breastfeeding Journal, 11(1), 17.
• Akyüz A, KayaT, Şenel, N. (2007). Annenin Emzirme Davranışının ve Emzirmeyi Etkileyen Durumların Belirlenmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 6(5):331-335.
• Kaya D,Pirinçci, E. (2009). 0-24 Aylık Çocuğu Olan Annelerin Anne Sütü ve Emzirme ile İlgili Bilgi ve Uygulamaları. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(6):479-484.
• Duran S, Duran R, Şahin EM, Dağdeviren N,Güzel, A. (2010). Comparison of The Knowledge and Attitudes of Midwives About Breastfeeding With Breastfeeding Behaviors of The Mothers They Provide Counseling. Trakya Univ Tıp Fak Derg. 27(1):11-17.
• Swails BN, Palmer B, Hale R,Hale, RK. (2015). The Golden Hour: Early Initiation of Breastfeeding. the Henderson Repository is a free resource of the HonorSociety of Nursing, Sigma Theta Tau International (Poster). http://hdl.handle.net/10755/602760. Erişim tarihi: 01.02.2017.
• Rollins N., Bhandari N, Hajeebhoy N, Horton S, Lutter CK, Martines JC, Group, TLBS. (2016). Why İnvest, and What İt Will Take to İmprove Breastfeeding Practices?. The Lancet, 387(10017): 491-504.
• Li R, Darling N, Maurice E, Barker L.(2005). Breastfeeding Rates in The United States By Characteristics of the Child, Mother, or Family. The 2002 National Immunization Survey. Pediatrics,11: 31-7.
• Ünsal H, Atlıhan F, Özkan H, Targan S, Hassoy H.(2005). Toplumda Anne Sütü Verme ve Buna Etki Eden Faktörler. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 48: 226–233.
• Dunn S, Davis B, McCleary L, Edwards N, Gabour,I. (2006). The Relationship Between Vulner Ability Factors And Breastfeeding Outcome. Journal of Obstetric Gynecologic and Neonatal Nursing Clinical Research, 35 (1), 87-97.
• Yiğitbaş Ç, Kahriman İ, Yeşilçiçek Çalık K,Kobya Bulut, H. (2012). Trabzon İl Merkezindeki Hastanelerde Doğum Yapan Annelerin Emzirme Tutumlarının Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(2):49-59.
• Bostancı G, Sevil, İ. (2015). Bebek Dostu Özel Bir Hastanede Doğum Yapan Annelerin, Emzirmeye İlişkin Bilgi Düzeylerinin ve Bebeklerini Emzirme Durumlarının Değerlendirilmesi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 2(3), 260-270.
• Cangöl E., Şahin NH.(2014). Emzirmeyi Etkileyen Faktörler ve Emzi̇rme Danışmanlığı. Zeynep Kamil Tıp Bülteni, 45:100-5.
• Özer A, Taş F, Ekerbiçer H Ç. (2010). 0-6 Aylık Bebeği Olan Annelerin Anne Sütü ve Emzirme Konusundaki Bilgi ve Davranışları. TAF Preventive Medicine Bulletin, 9(4):315-320.
• Delikanlı, G. (2013). Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Farabi Hastanesi'ne Başvuran 0-24 Ay Arası Bebeği Olan Annelerin Emzirme ve Bebek Beslenmesi Konusundaki Bilgi Düzeyleri ile Uygulamalarının Belirlenmesi. T.C. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Beslenme Bilimleri Program Yüksek Lisans tezi, Ankara.
• Joshi PC, Angdembe MR, Das SK, Ahmed S, Faruque ASG, Ahmed, T. (2014). Prevalence of Exclusive Breastfeeding And Associated Factors Among Mothers İn Rural Bangladesh: A Cross-Sectional Study. International Breastfeeding Journal, 9(1): 7.
• Kaynar TE, Dündar C, Canbaz S, PekşenY.(2006). Bir Universite Hastanesine Başvuran 0-24 Aylık Çocukların Anne Sütüyle Beslenme Durumlarının Saptanması. C.U. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10: 1-6.
• Onbaşı Ş, Duran R, Çiftdemir NA, Vatansever Ü, Acunaş B,Süt, N. (2011). Doğum Öncesi Anne Adaylarına Verilen Emzirme ve Anne Sütü Eğitiminin Emzirme Davranışları Üzerine Etkisi. Türk Pediatri Arşivi, 46(1): 75-80.
• Eker A, Yurdakul, M. (2006). Annelerin Bebek Beslenmesi Ve Emzirmeye İlişkin Bilgi ve Uygulamaları. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 15(9): 158-163.
• Tatar GM, Günay, O.(2009). Kahramanmaraş İl Merkezindeki Gebelerin Emzirme Konusundaki Bilgi ve Tutumları. Sağlık Bilimleri Dergisi, 18(3): 175-186.
• Bolat F, Uslu S, Bolat G, Bülbül A, Arslan S, Çelik M,Nuhoğlu, A. (2011). İlk Altı Ayda Anne Sütü ile Beslenmeye Etki Eden Faktörler. Çocuk Dergisi, 11(1): 5-13.
• Tunçel E, Dündar C, Canbaz S, Pekşen, Y.(2006). Bir Üniversite Hastanesine Başvuran 0-24 Aylık Çocukların Anne Sütü ile Beslenme Durumlarının Saptanması. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi,10:1-6.
• Kutlu R, Marakoğlu, K. (2006). Anne Sütüne Başlama Devam ve Kesme Zamanın Değerlendirilmesi. Marmara Medical Journal,19:121-6.
• Khanal V, Scott J A, Lee AH, Karkee R, Binns, CW. (2015). Factors Associated With Early İnitiation of Breastfeeding in Western Nepal. International Journal Of Environmental Research And Public Health, 12(8): 9562-9574.
• Uzunhan TA, Işık E, Karabayır N, Gokcay G, Baysal SU. (2007). Bir Çocuk Sağlığı İzlem Polikliniğinde Emzirme Oranlarının Yıllara Göre Değerlendirilmesi. Çocuk Derg, 7: 166-72.
• Betrini G, Perugi S, Dani C, Pezzati M. Trochini M, Rubaltelli FF.(2003). Maternal Education and the İncidenceand Duration of Breastfeeding: A Prospective Study. J Pediatr Gastroent Nutr,37: 447-52.
• Donath SM, Amir LH.(2005). Breastfeeding and The İntroduction of Solids in Austalian İnfants: Data From The 2001 National Health Survey. Aust NZJ Public Health,29: 171-5.
• Lande B, Andersen LF, Baerug A, Trygg KU, Lund-LarsenK, Veierod MB, et al.(2003). Infant Feding Practices and Associated Factors in the First Six Months of Life: The Norwegian İnfant Nutrition Survey. ActaPaediatr, 92:152-61.
• Erkaya R, Gürsoy AA, Güler H.(2012). Annelerin Anne Sütünü Artırmaya Yönelik Aldıkları Besinler. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(3): 373 – 387.
• Camurdan AD, İlhan M, Beyazova U, Sahin F, Vatandaş N, Eminoglu, S. (2008). How to Achieve Long-Term Breast-Feeding: Factors Associated With Early Discontinuation. Public Health Nutrition, 11 (11):1173-1179.
• Gözükara F, Taşkın, L. (2014). Impact of Breastfeeding Training andConsultancy Services Providedto Parents on the Breastfeeding Behavior in Turkey. International Journal of CaringSciences, 7(2): 497.
• Howard CR, Howard FM, Lanphear B, Eberly S, Oakes D, Lawrence RA. (2003). Randomized Clinical Trial of Pacifieruse and Bottle-Feeding or Cupfeeding and Their Effect on Breastfeeding. Pediatrics, 111: 511-518.
• Cohen RS, Brown KH, Rivera LL, Dewey KG.(2000). Exclusively Breastfed, Low Birth Weight Temrin Fants Do Not Need Supplemental Water. Acta Paediatr, 89: 550-552.
• Tokat MA, Okumuş H.(2013). Emzirme Öz-Yeterlilik Algısını Güçlendirmeye Temelli Antenatal Eğitimin Emzirme Öz-Yeterlilik Algısına ve Emzirme Başarısına Etkisi, Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi,10 (1): 21-9.
• Serçekuş P, Mete S.(2010). Turkish Women’s Perceptions of Antenatal Education. International Nursing Rewiev, 57(3):395-401.
• Alioğulları AS, Esencan TY, Ünal A,Şimşek, Ç. (2016). Anne Sütünün Faydalarını ve Emzirme Tekniklerini İçeren Görsel Mesaj İçerikli Broşür ile Annelere Verilen Eğitimin Etkinliğinin Değerlendirilmesi. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 19(4):252-260.
• Tansuğ N, Yılmaz Ö, Kasırga E, Ekizoğlu HT, Gözmen S,Şerifhan, M. (2006). Manisa bölgesinde emzirme uygulamaları. Ege Pediatri Bülteni, 13(3): 155-61.
• Elkin N, Ören MM, Demirel A,Önal, AE. (2015). Bir Aile Sağlığı Merkezine Başvuran Gebelerin Anne Sütü ve Emzirmeye İlişkin Bilgi ve Tutumları. STED, 2(24):41-48.
• Tappin DM, Mackenzie JM,et al. (2001). Comparison of breastfeeding rates in Scotland in 1990-1991 and 1997-1998.BMJ İnternational 322:13356.
• Duran, S., & Ebe, Ş. M. (2008). Hemşirelerin Anne sütü ve Emzirme Konusunda Bilgi ve Tutumlarının, Danışmanlık Verdikleri Annelerin Bebeklerini Anne Sütü ile Besleme Davranışlarına Etkisi. Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Anabilim Dalı. Uzmanlık Tezi, Edirne: Trakya Üniversitesi.
• Gijsbers B, Mesters I, Knottnerus A, Van Schayck CP. (2008). Factors associeted with the duratıon of exclusive breast-feeding in astmatic families. Health Education Research,23(1):158-169.
• Scott JA,Landers MC,Hughes RM,et al.(2001). Factors associated with initiations and duratıon of breastfeeding.J Pediatr Child Health.37:254-26.
• Moore E, Coty MB. (2006).Prenatal and postpartum focus groups wıth primiparas: breastfeeding attitudes, support, barriers, self-efficacy and ıntention. Journal of Pediatric Health Care, 20:35-46.
• Vivienne AR, Warrington V, Linder R, Williams SC. (2004).Factors ınfluencing ınfant feeding method ın an urban community. Journal of The National Medical Association March ,96(3):325-331.
• Aidam BA, Perez-Escamilla R, Lartey A, Aidam J. (2005).Factors associated with exclusive breastfeeding in Accra, Ghana. European Journal of Clinical Nutrition ,59:789-796.
• Demirtaş B. (2005).Emzirmeyi etkileyen kulturel değerler. Hacettepe Universitesi Sağlık Bilimleri Enstitusu Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara .
• Shinwell ES, Churgin Y, Shlomo M, Shani M, Flidel-Rimon O.(2006). The effect of training nursery staff in breastfeeding guidance on the duration of breastfeeding in healthy term infants. Breastfeed Med ,1:247-52.
• Özkara, H., Fidancı, B. E., Yıldız, D., & Kaymakamgil, Ç. (2016). Emzirme danışmanlığı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(6), 551-555.
• Doğaner, Ş.(2005). Vaginal yolla doğum yapan kadınların erken postpartum dönemde kendisinin ve yenidoğanın bakımına yönelik yaşadıkları sorunların belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Sivas.
• Aslan, F.,& Uzun, Ş.(2008). Hemşirenin postnatal eğitim ve danışmanlık hizmetlerinin incelenmesi. Türkiye Klinikleri J Med Sci, 28, 736-42.
• Biltekin Ö, Boran D.(2004).Naldöken sağlık bölgesinde 0-11 aylık bebeği olan annelerin doğum öncesi dönem ve bebek bakımında geleneksel uygulamaları. STED. 13 (5): 166-168.
• Samlı, G., Kara, B., Cöbek Ünalan, P., Samlı, B., Sarper, N., & Gökalp, A. S. (2006). Annelerin emzirme ve süt çocuğu beslenmesi konusundaki bilgi, inanış ve uygulamaları: niteliksel bir araştırma.
• Yılmaz, E., Öcal, F. D., Yılmaz, Z. V., Ceyhan, M., Kara, O. F., & Küçüközkan, T. (2017). Early initiation and exclusive breastfeeding: Factors influencing the attitudes of mothers who gave birth in a baby-friendly hospital. Turkısh Journal Of Obstetrıcs And Gynecology, 14(1), 1-9.
• Gölbaşı, Z., & Koç, Ö. G. D. G. (2008). Kadınların postpartum ilk 6 aylık süredeki emzirme davranışları ve prenatal dönemdeki emzirme tutumunun emzirme davranışları üzerindeki etkisi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 15(1), 016-031.
• Durmuş N. (2009).0-2 Yaş Arası Bebeklerin, Annelerinin Gebelik ve Perinatal Dönemlerinin, Sosyodemografik Özelliklerinin İlk Altı Ay Sadece Anne Sütü ile Beslenmeye Etkisi, Tıpta Uzmanlık Tezi, T. C. Sağlık Bakanlığı Haydarpaşa Numune Eğitim Ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği, İstanbul , 79.