Klinik Hemşirelerin Etik Duyarlılığı

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 3, 111 - 121, 30.09.2017

İlknur Kahriman , Kıymet Yeşilçiçek Çalık

Öz

Her hemşirenin etik problemler karşısında olaya bakışı ve geliştirdiği çözüm farklı olabilmektedir.   Bu duruma neden olan önemli bir faktör ise hemşirelerin etik duyarlılık düzeyidir. Bu nedenle hemşirelerin etik duyarlılıklarının incelenmesi ve etik duyarlılıklarını etkileyen farklı değişkenlerin belirlenmesi son derece önemlidir. Bu bağlamda yapılan çalışma, hemşirelerin etik duyarlılıklarının belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Tanımlayıcı ve kesitsel olarak planlanmış bu araştırma 161 hemşire ile Mart-Nisan 2016 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Veriler sosyodemografik ve Ahlaki Duyarlılık Ölçeği ile toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde, ölçeğin normallik dağılımına bakılmış (Kolmogorov - Smirnov) ve nonparametrik testler uygulanmıştır. Tanımlayıcı istatistiksel metotların (Frekans, Yüzde, Ortalama, Standart sapma) yanı sıra Mann Whitney U testi kullanılmıştır. Verilerin analizinde anlamlılık değeri olarak p<0.05 alınmıştır. Araştırma kapsamına alınan hemşirelerin yaş ortalaması 30,92±5,93'dür. Çalışmaya katılan hemşirelerin etik duyarlılıklarının yüksek düzeyde olduğu saptanmıştır (2,56±0,54). Medeni durum ile çatışma, mesleği sevme ile bütüncül yaklaşım, uygulama ve toplam etik duyarlılık puan ortalamaları arasında, konferans/toplantıya katılma ile otonomi, çatışma ve toplam etik duyarlılık puan ortalamaları, eğitim durumu ile otonomi puan ortalaması arasında anlamlı ilişki saptanmıştır (p< 0,05). Hemşirelerin etik duyarlılığının artırılması ve dolayısıyla etik sorunları tanıma ve çözümünün sağlanabilmesi için, mezuniyet sonrası ve sürekli eğitim programlarının düzenlenmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik, Etik, Etik duyarlılık, Türkiye

Kaynakça

• Svensson G, Wood, G. (2005). “Corporate Ethics İn TQM: Management Versus Employee Expectations And Perceptions” TQM Magazine, 17(2):137-149.
• Kutlay, O ve Yılmazlar, A. (2001). “Anestezi ve Yoğun Bakımda Etik”, Erdemir Demirhan (Ed.). Klinik Etik 9532-541). Nobel Tıp Kitabevi: İstanbul.
• Elçi M ve Alpkan, L. (2009). “The İmpact of Perceived Organizational Ethical Climate on Work Satisfaction”. Journal of Business Ethics, 84(3):297-311.
• Ersoy, N. (2017). Hemşireliğe Etik Yaklaşımlar.tip.kocaeli.edu.tr/docs/ders_notlari/n_ersoy/Hemsirelige_etik_yaklasimlar.doc. Erişim tarihi: 10.02.2017.
• Ersoy, N. (1994). Hemşirelik ve Etik. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 7(33):43-51.
• Aslan Ö, Vural H ve Avcı, P.Y. (2003). “Ameliyathane Hemşirelerinin Etik Sorunlara Yönelik Yaklaşımlarının Belirlenmesi”. Gülhane Tıp Dergisi, 45(2): 147-152
• Ertuğ N, Aktaş D, Faydali S ve Yalçın, O. (2014). “Ethical Sensitivity and Related Factors of Nurses Working in The Hospital Settings”. Acta Bioethica, 20 (2): 265-270.
• Filizöz B, Mescib G, Aşcıc A ve Bağcıvan, E. (2015). “Hemşirelerde Etik Duyarlılık: Sivas İli Merkez Kamu Hastanelerinde Bir Araştırma”. Türkiye İktisadi Girişim ve İş Ahlâkı Derneği İş Ahlakı Dergisi, 8(1): 47-66.
• Dalcalı B.K, Şendir, M. (2016). “Hemşirelerin Kişisel Değerleri ile Etik Duyarlılıkları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi”. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 24 (1): 1-9.
• Utlu, N. (2016).”Hastane Ortamında Hemşirelerin Etik Yaklaşımı ve Etik İkilemler”. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 29, 17-35.
• Callaghan, M. (2003). “Nursing Morale: What İs İt Like And Why?”. Journal of Advanced Nursing, 42(3): 82-89.
• Çobanoğlu N ve Algıer, L. (2004). “ A Qualitative Analysis Of Ethical Problems Experienced By Physicians And Nurses İn İntensive Care Units İn Turkey”. Nursing Ethics, 11, 444-458.
• Tang P.F, Johansson C and Wadensten, B. (2007).” Chinese Nurses’ Ethıcal Concerns in a Neurologıcal Ward”. Nursing Ethics, 14 (6): 810-824.
• Austin W, Kelecevic J, Goble E. And Mekechuk, J. (2009). “An Overview Of Moral Distress And The Paediatric İntensive Care Team”. Nursing Ethics, 16, 57-68.
• Elçigil A, Bahar Z, Beşer A, Mızrak B, Bahçelioğlu D, Demirtaş D, Özdemir D, Özgür E ve Yavuz, H. (2011). “Hemşirelerin Karşılaştıkları Etik İkilemlerin İncelenmesi”. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(2): 52-60.
• Dikmen, Y. (2013). “Yoğun Bakım Hemşirelerinde Etik Duyarlılığın İncelenmesi”. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 2(1):1-7.
• Savaşkan, F. (2006).KKTC’deki Yataklı Tedavi Kurumlarında Çalışan Hemşire ve Hekimlerin Hasta Haklarına Duyarlılığının Belirlenmesi. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Pekcan, H.S. (2007). Yalova İli ve Çevresinde Görev Yapan Hekimlerin ve Hemşirelerin Etik Duyarlılıklar”. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Aksu T, Akyol, A. (2011). “İzmir’deki Hemşirelerin Etik Duyarlılıklarının İncelenmesi”. Türkiye Klinikleri, 19(1):16–24.
• Tosun, H. (2005). “Sağlık Uygulamalarında Deneyimlenen Etik İkilemlere Karşı Hekim ve Hemşirelerin Duyarlılıklarının Belirlenmesi”. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
• Öztürk H, Hintistan S, Kasım S ve Candaş, B. (2009). “Yoğun Bakım Ünitelerinde Hekim ve Hemşirelerin Etik Duyarlılığı”. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 13(2):77–84.
• Ersoy N, Goz, F. (2001). “The Ethical Sensitivity of Nurses in Turkey”. Nursing Ethics, 8(4): 299-312.
• Beauchamp, T.L and Childress, J.F. (2012). Principles of biomedical ethics (6th ed.). New York, NY: Oxford University Press.
• Ersoy N, Gundoğmuş, U.N. (2003). “A Study of The Ethical Sensitivity of Physicians In Turkey”. Nursing Ethics, 10(5):472-84.
• Dinç, L. (1994). “Hemşirelerin Etik Problemler Karşısındaki Yaklaşımlarının Belirlenmesi”. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 1(1): 33-43.
• Orgun, F. (2008). Byrd’ın Hemşirelere Yönelik Etik Duyarlılık Testi”nin Geçerlik ve Güvenirliğinin İncelenmesi. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İzmir.
• Lutzen K, Johansson A and Nordström, G. (2000). “Moral Sensitivity: Some Differences Between Nurses And Physicians”. Nursing Ethics, 7, 520–530.
• Bayık, A.(2004). “Hemşirelik Araştırmalarında Etik”. Erefe İ, (Ed. ). Hemşirelikte Araştırma İlke, Süreç ve Yöntemleri (27-48).İstanbul: Odak Ofset.
• Erdemir F, Algıer L, Pınar G ve ark. (2001). “Hemşirelikte Etik Programına Katılan Hemşirelerin Karşılaşmış Oldukları Etik İkilem Örneklerinin İncelenmesi”. 2. Ulusal Tıbbi Etik Kongresi Bildiri Kitabı, 317-322.
• Başak T, Uzun Ş ve Arslan, F. (2010). “Yoğun Bakım Hemşirelerinin Etik Duyarlılıklarının İncelenmesi”. Gülhane Tıp Dergisi, 52, 76–81.
• Tazegün A, Çelebİoğlu, A. (2016). “Ethical Sensitivity Levels of Pediatric Nurses and The Factors Affecting This Sensitivity”. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi, 6(2):97-102.
• Kırılmaz H, Akbolat M and Kahraman, G. (2015). “A Research About the Ethical Sensitivity of Healthcare Professionals”. International Journal of Health Sciences, 3(3):73-82.
• Goldman A, Tabak N. (2010). “Perception of Ethical Climate and İts Relationship to Nurses’ Demographic Characteristics and Job Satisfaction”. Nurs Ethics,17(2):233-246.
• Özyer K, Azzoğlu, Ö. (2010). “Demografik Değişkenlerin Kişilerin Etik Tutumları Üzerindeki Etkileri”. AİBÜ-İİBF Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(2):59-84.
• Akbaba A, Erenler, E. (2011). “Etik Karar Verme ve Cinsiyet Farklılıkları Üzerine Bir Araştırma”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 447.
• Karagözoğlu Ş, Özden D ve Yıldırım, G. (2014). “Yoğun Bakım Hemşirelerinin Hastane Etik İklim Algısı”. Turkish Journal of Research & Development in Nursing, 16(1).
• Knotts TL, Lopez TB and Mesak, H.I. (2000). “Ethical Judgments of College Students: An Empirical Analysis”. Journal of Education for Business, 75(3): 158-163.
• Adkins, N and Radtke, R.R. (2004). “Students' and Faculty Members' Perceptions of the Importance of Business Ethics and Accounting Ethics Education: Is There an Expectations Gap?”. Journal of Business Ethics, 51, 279 – 300.
• Daştan A, Bellikli U ve Bayraktar, Y. (2015). “Muhasebe Eğitiminde Etik İkilem ve Etik Karar Alma Konularına Yönelik KTÜ-İİBF Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma”. International Journal of Economic & Social Research, 11(1).
• Uzel, U. (2006). “İş Ahlakı: Cinsiyetler Arasındaki Farklılıklar Açısından Literatür incelemesi”. Yönetim ve Ekonomi,13(1):167 – 176.
• Atalay M ve Tel H. (1999). “Gelecek Yüzyılda Hemşirelikte Lisans Eğitiminin Vizyonu”. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 3: 47-54.
• Weaver K, Morse, J and Mitcham, C. (2008). “Ethical Sensitivity in Professional Practice: Concept Analysis”. Journal of Advanced Nursing, 62(5):607–618.
• Lutzen K, Blom T, Ewalds-Kvist B and Winch, S. (2010). “Moral Stress, Moral Climate and Moral Sensitivity Amongpsychiatric Professionals”. Nursing Ethics, 17(2). 213-224.
• Ersoy N ve Akpinar, A. (2010). “Turkish Nurses’ Decision Making in The Distribution of İntensive Care Beds”. Nursing ethics, 17(1):87-98.