SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA AROMATERAPİNİN STRES VE ANKSİYETE ÜZERİNE ETKİSİ

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 4, 107 - 111, 31.12.2016

Nadiye Barış Eren Gürsel Öztunç

Öz

Günlük yaşamda her alanda deneyimlenen stres, çalışma
yaşamının da odağında yer almaktadır. Sağlık bakım alanında çalışmakta olan
bireyler, diğer iş ortamlarında çalışan bireylere göre daha fazla stres altında
kalmaktadırlar. Özellikle yoğun bakım üniteleri, acil servisler ve ameliyathane
gibi sağlık bakım alanları içerisinde çalışan sağlık çalışanları yoğun sağlık
hizmeti sunmaktadır ve bu alandaki sağlık çalışanları diğer sağlık
çalışanlarından daha fazla stres deneyimlemektedirler. Sağlık ekibi içerisinde
yer alan hemşireler, hasta ve ailesi ile 24 saat boyunca en fazla bir arada
olan konumları nedeniyle önemli bir yere sahiptirler. Ayrıca hemşireler,
vardiyalı ve uzun çalışma saatlerinin yanında yoğun stres altındaki hasta ve
hasta yakınlarına sağlık bakım hizmetleri sunmaktadırlar. Stresin devamlı ve
uzun süre yaşanması anksiyeteye neden olarak bireyin fiziksel, ruhsal ve sosyal
sağlığını etkiler. Hemşirelerin sağlığı verdikleri hizmete de yansıyacağından
dolayı hemşireler, stres ve anksiyete ile ilgili araştırmaların odak noktasını
oluştururlar. Hemşirelik bakımının kalitesinin yükselmesi, hemşirelerin stres
ve anksiyete düzeylerinin azaltılması ile yakından ilişkilidir. Tamamlayıcı bir
tedavi yöntemi olan aromaterapi, aromatik bitkilerden elde edilen esans
yağların, koku yollarında yer alan reseptörler üzerinden organizmayı etkilemesi
esasına dayanmaktadır.  Aromaterapinin
stres ve anksiyete üzerine etkilerini ortaya koyan birçok çalışmaya
rastlanmaktadır. Bu derlemede aromaterapinin, stres ve anksiyetenin
azaltılmasına yönelik etkinliği tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Anksiyete, Aromaterapi, Hemşire, Stres, Tamamlayıcı Tedavi

Kaynakça

• Baltaş A, Baltaş Z. Stres ve İnsan. Stres ve Başaçıkma Yolları. 20. Baskı. İstanbul: Remzi Kitabevi – 2000. ss: 23-32.
• Zülal A. Stres. Bilim ve Teknik, Ankara: TÜBİTAK 2002; 421: 38-45.
• Sabuncu N, Ecevit Alpar Ş ve ark. Hemşirelikte Temel Kavramlar- Stres. Sabuncu N. Ed. Hemşirelik Bakımında İlke ve Uygulamalar, Ankara: Alter Yayıncılık. 2008. ss: 20-22.
• Erdoğan T, Ünsar A.S, Süt N. Stresin Çalışanlar Üzerindeki Etkileri: Bir Araştırma. SDÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2009; 14(2): 447-461.
• Zaybak A, Çevik K. Yoğun Bakım Ünitesindeki Stresörlerin Hasta ve Hemşireler Tarafından Algılanması. Yoğun Bakım Dergisi 2015; 6: 4-9.
• Clegg A. Occupational stress in nursing: A review of the literature. Journal of Nursing Management 2001; 9(2): 101-106.
• Sami A, Waseem H ve ark. Real-time observations of stressful events in the operating room. Saudi Journal of Anaesthesia 2012 Apr; 6(2): 136-9. DOI: 10.4103/1658-354X.97026.
• Cooke M, Holzhauser K, Jones M, Davis C, Finucane J. The effect of aromatherapy massage with music on the stress and anxiety levels of emergency nurses: comparison between summer and winter. Journal of Clinical Nursing 2007; 16(9): 1695-703.
• Erşan E.E, Yıldırım G, Doğan O, Doğan S. Sağlık çalışanlarının iş doyumu ve algılanan iş stresi ile aralarındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2013; 14: 115-21.
• Özcanarslan N. Yüksek Lisans Tezi; “Hemşirelerin İş Ortamındaki Stresörlerinin Belirlenmesi” Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı, Tez Yöneticisi; Doç. Dr. Gürsel Öztunç. Adana – 2009.
• Johnston D, Bell C ve ark. Stressors, Appraisal of Stressors, Experienced Stress and Cardiac Response: A Real-Time, Real-Life Investigation of Work Stress in Nurses. Annals of Behavioral Medicine 2015 Nov; 25. DOI: 10.1007/s12160-015-9746-8.
• International Labour Organization (ILO). “What is workplace stress?” Erişim Adresi: (http://www.ilo.org/public/english/protection/safework/stress/whatis.htm) Erişim Tarihi: 18.06.2016.
• National Center for Complementary and Integrative Health (NIH) Complementary, Alternative, or Integrative Health: What’s In a Name? —Created October 2008—Updated June 2016. Erişim Adresi: (https://nccih.nih.gov/health/integrative-health) Erişim Tarihi: 8/08/2016
• Turan N, Öztürk A, Kaya N. Hemşirelikte Yeni Bir Sorumluluk Alanı: Tamamlayıcı Terapi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi 2010; 3(1): 103-108.
• Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği. Erişim Adresi: (http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/10/20141027-3.htm) Erişim Tarihi: 1.12.2015.
• Buckle J. Clinical Aromatherapy (2nd Edition), Churchill Livingstone, New York, 2003. ss: 10-33, 74-98, 103-112, 228-256.
• Broughan C. Odours, emotions, and cognition- How odours may affect cognitive performance. International Journal of Aromatherapy 2002; 12: 92-98.
• Yeğen B.Ç. (ed.), Erdoğan E.T. Koku. Yüksekokullar için Fizyoloji. İstanbul: Yüce Yayım - 2014. ss: 114-115.
• Herz R.S. Aromatherapy Facts and Fictions: Ascientific Analysis of Olfactory Effects on Mood, Physiology and Behavior. International Journal of Neuroscience 2009; 119(2): 263-290.
• Guyton A.C, Hall J.E. Dolaşımın Sinirsel Düzenlenmesi ve Arteriyel Basıncın Hızlı Kontrolü. Tıbbi Fizyoloji. Çev: Çavuşoğlu H, Yeğen BÇ, Aydın Z, Alican İ. (eds.). 1. Baskı: Nobel Tıp Kitapevleri – 2001. ss: 184-194.
• Hails K. Aromatherapy. Wentworth-Douglass Hospital’s Integrative Therapies Committee Quarterly Educational Update. The Bridge Evidence-Based Integration of Medicine and Healing 2010: 3(1).
• Özata N. Fitoterapi ve Aromaterapi. 1. Baskı, İstanbul: Doğan Kitap – 2009. ss: 13-17, 117-119, 126-127, 140-141, 164-165.
• Gnatta J.R, Kurebayashi L.F.S, Turrini R.N.T, Silva M.J.P. Aromatherapy and nursing: historical and theoretical conception. Rev Esc Enferm USP. 2016; 50(1):127-33. DOI: http://dx.doi.org/10.1590/S0080-623420160000100017
• Pemberton E, Turpin P.G. The Effect of Essential Oils on Work-Related Stress in Intensive Care Unit Nurses. Holistic Nursing Practice 2008; 22(2): 97-102.
• Barış N. Yüksek Lisans Tezi; “Aromaterapinin Yoğun Bakım Ünitesinde Çalışan Hemşirelerin Stres ve Anksiyeteleri Üzerine Etkisi” Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı, Tez Yöneticisi; Prof. Dr. Gürsel Öztunç. Adana – 2015.
• Chen M.C, Fang S.H, Fang L. The effects of aromatherapy in relieving symptoms related to job stress among nurses. International Journal of Nursing Practice 2015; 21: 87-93.
• Seo J.Y. The effects of aromatherapy on stress and stress responses in adolescents. Journal of Korean Academy of Nursing 2009; 39(3): 357-365.
• Toda M, Morimoto K. Effect of lavender aroma on salivary endocrinological stress markers. Archives of Oral Biology 2008; 53(10): 964-968.
• Tang S.K, Tse M.M.Y. Aromatherapy: Does It Help to Relieve Pain, Depression, Anxiety, and Stress in Community-Dwelling Older Persons? BioMed Research International 2014; 430195.
• Hajibagheri A, Babaii A, Adib-Hajbaghery M. Effect of Rosa damascene aromatherapy on sleep quality in cardiac patients: a randomized controlled trial. Complementary Therapies in Clinical Practice 2014; 20(3): 159-163.
• Yavari Kia P, Safajou F, Shahnazi M, Nazemiyeh H. The effect of lemon inhalation aromatherapy on nausea and vomiting of pregnancy: a double-blinded, randomized, controlled clinical trial. Iranian Red Crescent Medical Journal 2014; 16(3): e14360.
• Lindsay W.R, Pitcaithly D, Geelen N, Buntin L, Broxholme S, Ashby M. A comparison of the effects of four therapy procedures on concentration and responsiveness in people with profound learning disabilities. Journal of Intellectual Disability Research 1997; 41(3): 201-207.
• Kim Y, Lee M.S, Yang Y.S, Hur M. Self-aromatherapy massage of the abdomen for the reduction of menstrual pain and anxiety during menstruation in nurses: a placebocontrolled clinical trial. European Journal of Integrative Medicine 2011; 3(3): e165–e168.
• Cha J.H, Lee S.H, Yoo Y.S. Effects of aromatherapy on changes in the autonomic nervous system, aortic pulse wave velocity and aortic augmentation index in patients with essential hypertension. Journal of Korean Academy of Nursing 2010; 40(5): 705- 713.
• Sinha D, Efron D. Complementary and alternative medicine use in children with attention deficit hyperactivity disorder. Journal of Paediatrics and Child Health 2005; 41(1-2): 23-26.
• Sangwin M.J. A Study on Stress and Aromatherapy Intervention Efficacy. Undergraduate Theses and Professional Papers 2016; Paper 73.