Lise Son Sınıf Öğrencilerinde Riskli Sağlık Davranışları ve Algılanan Sosyal Destek İlişkisi

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 3, 232 - 244, 30.09.2020

Murat Semerci , Rabia Hacıhasanoğlu Aşılar

https://doi.org/10.37989/gumussagbil.682749

Cited By: 1

Öz

Ergenlik döneminde birçok sağlık riski davranışı ortaya çıkmakta, genellikle yetişkinlik süresince devam etmekte ve yaşam boyu iyilik halini ve sağlığı etkilemektedir. Bu araştırma lise son sınıf öğrencilerinde riskli sağlık davranışları ve algılanan sosyal destek ilişkisini belirlemek amacı ile yapılmıştır. Tanımlayıcı ilişki arayıcı nitelikte olan araştırmanın evrenini Gümüşhane il merkezinde eğitim veren liselerin son sınıf öğrencileri (N=904) oluşturmuştur. Araştırmada örneklem seçimine gidilmemiş, araştırmaya alma ölçütlerini karşılayan tüm öğrencilere ulaşılması hedeflenmiş ve 609(evrenin %67,37’si) öğrenci çalışma kapsamına alınmıştır. Araştırmanın verileri Aralık 2014-Ocak 2015 tarihleri arasında Tanımlayıcı Soru Formu, Riskli Sağlık Davranışları Ölçeği (RSDÖ) ve Algılanan Sosyal Destek Ölçeği Revizyonu (ASDÖ-R) ile sınıf ortamında araştırmacı tarafından toplanmıştır. Öğrencilerin yaş ortalaması 17,28±0,67’dir. RSDÖ toplam puan ortalaması 64,51±10,81 ve ASDÖ-R toplam puan ortalaması 122,36±15,16 olarak belirlenmiştir. RSDÖ ve ASDÖ-R toplam puan ortalamaları arasında negatif yönde zayıf düzeyde anlamlı bir ilişki belirlenmiştir. Riskli sağlık davranışları arttıkça sosyal desteğin azaldığı, öğrencilerin RSDÖ toplam puan ortalamasına göre riskte oldukları, ASDÖ-R puan ortalamasına göre ise algılanan sosyal desteğin yüksek olduğu söylenebilir. Ailelere ve öğretmenlere riskli sağlık davranışlarını önleme ve sosyal desteği artırmaya yönelik danışmanlık hizmetlerinin verilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ergen, Okul sağlığı hemşiresi, Riskli sağlık davranışları, Sosyal destek

Kaynakça

• 1. Coles B. (2008). Young people. Alcoock, P., May M., Rowlingsoon R.(eds). The Sutudent’s Companion to Social Policy. Australia: Blackwell Publishing. 392-398.
• 2. Yiğit R. (2009). Çocukluk Dönemlerinde Büyüme ve Gelişme. Ankara: Sistem Ofset
• 3. Nacar M., Günay O. (2011). Adölesan sağlığı. Öztürk Y., Günay O. Halk Sağlığı Genel Bilgiler. Kayseri: Önder Ofset. 711-750.
• 4. Jackson, C. A., Henderson, M., Frank, J. W., & Haw, S. J. (2012). An overview of prevention of multiple risk behaviour in adolescence and young adulthood. Journal of Public Health, 34 (suppl 1), i31-i40.
• 5. Radzik M., Sherer S. (2002). High risk and out of control behavior. Neinstein L. (ed). Adolescent Health Care Practical Guide Book. 4. Edition Okdokey. 630-637.
• 6. Güler N., Güler G., Ulusoy H., Bekar M. (2009). Lise öğrencileri arasında sigara, alkol kullanımı ve intihar düşüncesi sıklığı. Cumhuriyet Tıp Dergisi. 31(4),340-345.
• 7. Arslan, H. N, Terzi, Ö, Dabak, Ş, Pekşen, Y. (2012). Substance, cigarette and alcohol use among high school students in the provincial center of Samsun, Turkey. Erciyes Medical Journal / Erciyes Tıp Dergisi, 34(2), 79-84.
• 8. Akman M, Tüzün S, Ünalan P.C. Adolesanlarda sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite durumu. Nobel Med 2012; 8(1): 24-29.
• 9. Baldock J., Mitton L., Manning N. ve ark. (2007). Social Policy. New York: Oxford University Press.
• 10. Hacıalioğlu N. (2013). Adölesan sağlığı. Erci B. (ed). Halk Sağlığı Hemşireliği. Amasya: Göktuğ. 141-161.
• 11. Spear, H.J, Kulbok, P.A. (2001). Adolescent health behaviors and related factors: a review. Public Health Nursing, 18(2):82-93.
• 12. Çimen S., Savaşer S. (2003). 15–18 yaş grubu gençlerde “Riskli Sağlık Davranışları Ölçeği”nin geliştirilmesi. 47. Milli Pediatri Kongresi, 3. Milli Çocuk Hemşireliği Kongresi, 2. Pediatri Asistanları Toplantısı, Bilimsel Program ve Özet Kitabı, İstanbul.
• 13. Yıldırım İ. (2004). Algılanan sosyal destek ölçeğinin revizyonu. Eğitim Araştırmaları Eurasian Journal of Educational Research. 17,221-236.
• 14. Tümer A., Şahin S. (2011). Ergenlerin riskli sağlık davranışları. Sağlık ve Toplum. (1),32-38.
• 15. Akca, S. O., & Selen, F. (2016). Erkek ergenlerde riskli davranışlar: Bir lise örneği. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(3), 206–212.
• 16. Traş Z., Arslan E. (2013). Ergenlerde sosyal yetkinliğin, algılanan sosyal destek açısından incelenmesi. Elementary Education Online, 12(4), 1133-1140.
• 17. Geckil, E, Dündar, Ö. (2011). Turkish adolescent health risk behaviors and self- esteem. Social Behavior and Personality: An İnternational Journal, 39(2), 219-227.
• 18. Tuzgöl Dost M., Keklik İ. (2014). Sürekli Kaygı, Umutsuzluk ve Benlik Saygısının Ergenlerin Riskli Davranışlarını Yordama Gücü. Elektronik Sosyal Elektronik Bilimler Dergisi, 13(51),195-208.
• 19. Hacıhasanoğlu R., Türkleş S., Yıldırım A., Kararkurt P.(2009). Lise öğrencilerinde Madde bağımlılığı ve etkileyen faktörlerin incelenmesi. Bağımlılık Dergisi. (10),111-123.
• 20. Aras, Ş., Günay, T., Özan, S. ve Orçın, E. (2007). İzmir ilinde lise öğrencilerinin riskli davranışları. Anatolian Journal of Psychiatry, 8, 186-196.
• 21. Eneç Can F. (2007). Edirne Şehir Merkezindeki Lise Öğrencilerinde Riskli Sağlık Davranışlarının Değerlendirilmesi. Aile Hekimliği Anabilim Dalı Doktora Tezi. Trakya Üniversitesi: Edirne
• 22. Tuygar ŞF., Arslan M. (2015). Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi. SDÜ Sağlık Bilimleri Dergisi. 6(2),59-66.
• 23. Bebiş H., Akpunar D., Özdemir S., Kılıç S. (2015). Bir ortaöğretim okulundaki adölesanların sağlığı geliştirme davranışlarının incelenmesi. Gülhane Tıp Dergisi. 57(2),129-135.
• 24. Uçan A., Esen Kiran B. (2015). Ergenlerin öznel iyi oluşlarının toplumsal konum ile ilgili risk alma değişkenine göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 11(2),289-299.
• 25. Hoyt LT, Chase-Lansdale PL, McDade TW, Adam EK. Positive youth, healthy adults: does positive wellbeing in adolescence predict better perceived health and fewer risky health behaviors in young adulthood? J Adolesc Health. 2012 ;50(1):66-73.
• 26. Bebiş H., Çoşkun S., Açıkel C. ( 2014). Bir ortaöğretim okulundaki öğrencilerin şiddet eğilim düzeyi ve ilişkili faktörlerin incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 30 (1),1-17.
• 27. Surís JC, Michaud PA, Akre C, Sawyer SM. Health risk behaviors in adolescents with chronic conditions. Pediatrics. 2008;122(5): e1113-8.
• 28. Bozgeyikli, H, Doğan, H, Işıklar, A. (2010). Üstün yetenekli öğrencilerin mesleki olgunluk düzeyleri ile algıladıkları sosyal destek düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28 (1), 133-149.
• 29. Yıldırım İ., Ergene T. (2003). Lise son sınıf öğrencilerinin akademik başarılarının yordayıcısı olarak sınav kaygısı, boyun eğici davranışlar ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 25(25).224-234.
• 30. Yılmaz E., Yılmaz E., Karaca F. (2008). Üniversite öğrencilerinin sosyal destek ve yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Genel Tıp Dergisi. 18(2),71-79.
• 31. Kahriman İ., Yeşilçiçek K. (2007). Karadeniz Teknik Üniversitesi Trabzon Sağlik Yüksekokulu öğrencilerinin aile ve arkadaşlarından algıladıkları sosyal destek düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 10(1),10-21.
• 32. Markward, M., McMillan, L., & Markward, N. (2003). Social support among youth. Children and Youth Services Review, 25(7), 571-587.
• 33. Çeçen R. (2008). Öğrencilerinin cinsiyetlerine ve anababa tutum algılarına göre yalnızlık ve sosyal destek düzeylerinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 6(3),415-31.
• 34. Natvig GK, Albrektsen G, Qvarnstrøm U. Associations between psychosocial factors and happiness among school adolescents. Int J Nurs Pract. 2003;9(3):166-75.
• 35. King KA, Vidourek RA, Merianos AL, Singh M. A study of stress, social support, and perceived happiness among college students. The Journal of Happiness & Well-Being, 2014, 2(2):132-144.
• 36. Kahriman İ, Polat S. (2003). Adölesanlarda aileden ve arkadaşlardan algılanan sosyal destek ve benlik saygisi arasindaki ilişki. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences. 6(2),13-24.
• 37. Glozah FN., Pevalin DJ. (2014). Social support, stress, health, and academic success in Ghanaian adolescents: A Path Analysis. Journal of Adolescence. 37(4),451-460.
• 38. Fırat N., Kaya F. (2015). Yurtta veya ailesinin yanında kalan öğrencilerin sosyal destek düzeyleri ve stresle başa çıkma stillerinin incelenmesi. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 10(7),407-426.
• 39. Kelly SA., Melnyk BM., Jacobson DL., O'Haver JA. (2011). Correlates among healthy lifestyle cognitive beliefs, healthy lifestyle choices, social support, and healthy behaviors in adolescents: implications for behavioral change strategies and future research. Journal of pediatric health care. 25(4),216-223.
• 40. Gençtanırım D., Ergene T. (2014). Riskli Davranışlar Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları. The Journal of Academic Social Science Studies, 25(1),125-138.
• 41. Esen B.N, Gündoğdu M. The Relationship between Internet Addiction, Peer Pressure and Perceived Social Support among Adolescents. The International Journal of Educational Researchers 2010, 2(1):29-36
• 42. Avcı Haskan Ö., Yıldırım İ. (2015). Ergenlerde şiddet eğiliminin görülme sıklığı. Afyon Kocatepe Üniversitesi Kuramsal Eğitimbilim Dergisi. 8(1),106-124.