Using the Health Belief Model in Obesity Management And the Nurse's Role

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 4, 407 - 415, 02.01.2021

Süheyla Yaralı Nazli Hacıalioğlu

https://doi.org/10.37989/gumussagbil.834613

Cited By: 3

Öz

Obesity is an important health problem with a gradually increasing incidence in developed and developing countries. In addition to being common, obesity can cause physical diseases such as hypertension and diabetes, psychological problems such as depression and anxiety, and negatively affects quality of life and longevity by increasing mortality and morbidity rates. Obesity affects the country's economy by both resulting deaths and decrease in the labor force and an increase in health spending due to its nature as a chronic disease. Today, it is emphasized that obesity management is necessary to reduce the risks associated with obesity. It is recommended to implement lifestyle changes primarily in obesity management. The nurse's educator role is important in organizing appropriate lifestyle changes. It is necessary to use qualified care models to guide training as well as training strategies in order for training to be effective. The health belief model is described as an effective guide for changing negative lifestyles. This article; The importance of using the "Health Belief Model" and the role of the nurse in obesity management are emphasized.

Anahtar Kelimeler

Obesity Management, Health Belief Model, Education, Nursing

Obezite Yönetiminde Sağlık İnanç Modelini Kullanma ve Hemşirenin Rolü

Öz

Obezite gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde sıklığı gittikçe artan önemli bir sağlık sorunudur. Sık görülmesinin yanında hipertansiyon ve diyabet gibi fiziksel hastalıklara; depresyon ve anksiyete gibi psikolojik sorunlara neden olabilmekte; hastalık ve ölüm oranlarını artırarak yaşam kalitesini ve süresini olumsuz yönde etkilemektedir. Obezite hem neden olduğu ölümler hem de kronik hastalık olması nedeniyle iş gücünde azalma ve sağlık harcamalarında artışa neden olarak ülke ekonomisini etkilemektedir. Günümüzde obeziteye ilişkin riskleri azaltmada obezite yönetiminin gerekli olduğu vurgulanmaktadır. Obezite yönetiminde öncelikle yaşam tarzı değişikliklerinin uygulanması önerilmektedir. Uygun yaşam tarzı değişikliklerini düzenlemede hemşirenin eğitici rolü önemlidir. Eğitimlerin etkili olması için eğitim stratejileri yanında eğitime rehberlik edecek nitelikli bakım modellerinin kullanılması gereklidir. Sağlık inanç modeli, olumsuz yaşam tarzlarını değiştirmede kullanılan etkin bir rehber olarak açıklanmaktadır. Bu makalede; obezite yönetiminde “Sağlık İnanç Modeli”nin kullanımının önemi ve hemşirenin rolü vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Obezite Yönetimi, Sağlık İnanç Modeli, Eğitim, Hemşirelik

Kaynakça

• Prevention and management of the global epidemic of obesity. Report of the WHO Consultation on Obesity (Geneva, June, 3–5, 1997). Geneva: WHO. file:///C:/Users/tr/Documents/ Downloads/WHO_NUT_NCD_98.1_(p1-158).pdf (ET: 20.03.2020).
• Aygün M. (2012). Obezite ve Yönetimi. İçinde: Durna Z. (Editör). Kronik Hastalıklar ve Bakım, İstanbul: Nobel Matbaacılık, 341-378.
• Tedik, SE. (2017). “Fazla Kilo/Obezitenin Önlenmesinde ve Sağlıklı Yaşamın Desteklenmesinde Hemşirenin Rolü.” Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi, 2, 54-62.
• Hacıalioğlu N. (2013) Hemşirelikte Öğretim, Öğrenme ve Eğitim, İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi. 1-16.
• Yeşilfidan, D, Adana, F. (2019). “Halk Sağlığı Hemşireliği Bakış Açısı ile Ergenlerde Obezite.” Hemşirelik Bilim Dergisi, 2 (2), 38–44.
• Erdim, L, Ergun, A, Kuğuoğlu, S. (2014). “Çocuklarda Obezitenin Önlenmesi Ve Yönetiminde Hemşirenin Rolü.” Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 1 (2), 115-126.
• Ak, KV. (2010). “Hemşirelik bakımında model kullanımına bir örnek: Modifiye radikal mastektomi olmuş bir bayanın, Roy’un adaptasyon modeline göre incelenmesi.” Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 3 (2), 107-118.
• World Health Organization. Obesity and overweight Fact Sheet. http://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight. (ET:17.07.2020).
• OECD. Obesity Update. http://www.oecd.org/health/health-systems/obesity-update.htm. (ET:24.07.2018).
• Türkiye Hanehalkı Sağlık Araştırması: Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Risk Faktörleri Prevalansı 2017 (STEPS). Editörler: Üner S, Balcılar M, Ergüder T. Dünya Sağlık Örgütü Türkiye Ofisi, Ankara, .2018: 103.
• Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Obezite Diyabet ve Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığı, Obezitenin Yol Açtığı Sağlık Problemleri https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/obezite/obezitenin-yol-actigi-saglik-problemleri.html (ET:13.03.2020).
• Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. (2019). Obezite Tanı ve Tedavi Kılavuzu Ankara: BAYT Bilimsel Araştırmalar Basın Yayın.
• O'Brien, KS, Latner, JD, Puhl, RM, Vartanian, LR, Giles, C, Griva, K, Carter, A. (2016). “The relationship between weight stigma and eating behavior is explained by weight bias internalization and psychological distress.” Appetite, 102, 70-76.
• Phelan, SM, Burgess, DJ, Yeazel, MW, Hellerstedt, WL, Griffin, JM, Van Ryn, M. (2015). “Impact of weight bias and stigma on quality of care and outcomes for patients with obesity.” Obesity Reviews, 16 (4), 319-326.
• Çukur, A, Arıtı, Eİ. (2017). “Obezite Vergilerinin Obezite ile Mücadelede Yeri: Türkiye için Bir Değerlendirme.” Sayıştay Dergisi, 28 (106), 121-139.
• Yumuk, V, Tsigos, C, Fried, M, Schindler, K, Busetto, L, Micic, D, Toplak, H. (2015). “European guidelines for obesity management in adults.” Obesity facts, 6 (8), 402-424.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Dairesi Başkanlığı. Obezite Tedavisi. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/obezite/obezitenin-tedavisi.html. (ET:23.07.2020).
• Orhan, Y. Şişmanlık. İçinde: Sencer E (editör). (2001). Endokrinoloji, Metabolizma ve Beslenme Hastalıkları İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri, 716-733.
• Romano, V, Scott, I. (2014). “Using health belief model to reduce obesity amongst African American and Hispanic populations.” Procedia-Social and Behavioral Sciences, 159, 707-711.
• Khumros, W, Vorayingyong, A, Suppapitiporn, S, Rattananupong, T Lohsoonthorn, V. (2019), "Effectiveness of modified health belief model-based intervention to reduce body mass index for age in overweight junior high school students in Thailand." Journal of Health Research, 33 (2), 162-172.
• Yeşilfidan, D, Adana, F. (2019). “Halk Sağlığı Hemşireliği Bakış Açısı ile Ergenlerde Obezite.” Hemşirelik Bilim Dergisi, 2 (2), 38-44.
• Dedeli, Ö , Fadiloğlu, Ç. (2012). “Obezitede güçlendirme ve hemşirelik yaklaşımları.” Türkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 2 (4), 94-101.
• Tyler, C , Johnston, CA , Foreyt, JP. (2007). “Themed Review: Lifestyle Management of Obesity.” American Journal of Lifestyle Medicine, 1 (6), 423-429.
• Unıversıty of Twente. Health Belief Model. https://www.utwente.nl/en/bms/communication-theories/sorted-by-cluster/HealthCommunication/Health-Belief-Model/..pdf. (ET: 22.07.2020).
• Rosenstock, IM. (1974). “Historical origins of the health belief model.” Health education monographs, 2 (4), 328-335.
• Becker, MH. (1974). “The health belief model and sick role behavior.” Health education monographs, 2 (4), 409-419.
• Pirzadeh, A, Mazaheri, MA. (2012). “The effect of education on women's practice based on the health belief model about pap smear test.” International journal of preventive medicine, 3 (8), 585.
• Plawecki, K , Chapman-Novakofski, K. (2013). “Effectiveness of community intervention in improving bone health behaviors in older adults.” Journal of nutrition in gerontology and geriatrics, 32 (2), 145-160.
• Ma, GX , Gao, W , Fang, CY , Tan, Y , Feng, Z , Ge, S , Nguyen JA. (2013). “Health beliefs associated with cervical cancer screening among Vietnamese Americans.” Journal of Women's Health, 22 (3), 276-288.
• Champion, VL. (1999). “Revised susceptibility, benefits, and barriers scale for mammography screening.” Research in Nursing & Health, 22 (4), 341-348.
• Gözüm, S , Çapık, C. (2014). “Sağlık davranışlarının geliştirilmesinde bir rehber: sağlık inanç modeli.” Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 7 (3), 230-237.
• Şengün, F , Üstün, B , Bademli, K. (2013). “Türkiye’de Kuram/Modele Dayali Hemşirelik Araştırmalarının İncelemesi.” Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 16 (2), 132-139.
• Ekim, A , Manav, G , Ocakçı, AF. (2012). “Ülkemizde teori temelli hemşirelik araştırmaları: Bir gözden geçirme.” Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 5 (4), 157-161.
• Yaralı, S. (2018). “Obez Kadınlara Sağlık İnanç Molinede Göre Verilen Eğitimin Kadınların Obeziteye Yönelik İnançlarına ve Obezite Yönetimine Etkisi" (doktora Tezi). Yök. Tez. (529858).
• Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Obezite Diyabet ve Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığı, https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/obezite/dunyada-obezitenin-gorulme-sikligi.html (ET:20.07.2020).
• Türkiye Kalp ve Damar Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı. (2015). Sağlık Bakanlığı Yayın No:988, Ankara, 15-16.
• Aktaş, A, Açıkel, SÜ. (2016). “Obezite ve Deri Enfeksiyonları.” Türkiye Klinikleri Journal of Cosmetic Dermatology Special Topics, 9 (2), 44-50.
• Karagöl, A, Özçürümez, G, Taşkıntuna, N, Nar, A. (2014). “Beden kitle indeksinin depresyon ve aleksitimi ile ilişkisi.” Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 15 (3), 207-213.
• Altun, S, Ercan, A. (2016). “Obezite Önyargısı.” Türkiye Klinikleri Journal of Nutrition and Dietetics-Special Topics, 2 (1), 17-22.
• Türkiye Fiziksel Aktivite Rehberi. (2014). Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Sağlık Bakanlığı Yayın No:940, Ankara.