The Relationship of Health Literacy with Healthy Lifestyle Behaviors

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 4, 691 - 704, 29.12.2021

Hazan Soykan Halil Şengül

https://doi.org/10.37989/gumussagbil.905512

Cited By: 5

Öz

Personnel working in health institutions play an important role in ensuring that the health service is of higher quality and efficiency. It is important for health professionals, who should set an example to the society with their healthy lifestyle behaviors, to have sufficient health literacy in order to help patients regain their health and to communicate effectively with all patients. The aim of this study is to examine the relationship between health literacy and healthy lifestyle behaviors of higher education students. The universe of the research consists of 1127 students studying at Altınbaş University Health Vocational School. In the power analysis made in cases where the population size is certain, the required sample number was found to be 286, based on 5% error and 95% confidence level. 293 (25.38%) students participated in the research. The demographic information questionnaire consisting of 16 questions, the “Turkey Health Literacy” (TSOY-32) scale consisting of 32 questions and the “Healthy Lifestyle Behaviors Scale II” consisting of 52 questions were applied to the students. The general average of the students' health literacy was 36.20±7.66; health literacy levels were determined as 9.60% inadequate, 28.30% problematic-limited, 37.50% adequate, 24.60% excellent. The average score of the students participating in the study on the "Healthy Lifestyle Behaviors II" scale was determined as 124.30±23.47. In the correlation analysis, it was determined that there was a statistically significant relationship between health literacy levels and healthy lifestyle behaviors. Suggestions were made about the practices that can be done to improve the health literacy of the students and the training and incentive plans at the universities for the behaviors that will improve the health.

Anahtar Kelimeler

Health Literacy, Healthy Lifestyle Behaviors, Health Vocational School Students

Sağlık Okuryazarlığının Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarıyla İlişkisi

Öz

Sağlık kurumlarında çalışan personel sağlık hizmetinin daha kaliteli ve verimli olmasının sağlanmasında önemli bir rol üstlenmektedirler. Topluma sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile örnek olması gereken sağlık profesyonellerinin, hastaların sağlıklarına yeniden kavuşabilmeleri için yardımcı olabilmeleri ve tüm hastalarla etkili bir iletişim kurabilmeleri açısından yeterli düzeyde sağlık okuryazarlığına sahip olmaları önemlidir. Bu çalışmanın amacı yüksek öğrenim öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmanın evreni, Altınbaş Üniversitesi Sağlık Meslek Yüksekokulu’nda öğrenim gören 1127 öğrenciden oluşmaktadır. Evren büyüklüğünün belli olduğu durumlarda yapılan power analizinde %5 hata, %95 güvenirlik düzeyi esas alındığında gerekli olan örneklem sayısı 286 bulunmuştur. Araştırmaya 293 (%25,38) öğrenci katılmıştır. Öğrencilere 16 sorudan oluşan demografik bilgiler anketi, 32 sorudan oluşan “Türkiye Sağlık Okuryazarlığı” (TSOY-32)” ölçeği ve 52 sorudan oluşan “Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II” uygulanmıştır. Öğrencilerin sağlık okuryazarlığı genel ortalaması 36,20±7,66 olarak; sağlık okuryazarlığı düzeyleri %9,60 yetersiz, %28,30 sorunlu-sınırlı, %37,50 yeterli, %24,60 mükemmel olarak saptanmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin “Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları II” ölçeğinden aldıkları ortalama puan 124,30±23,47 olarak tespit edilmiştir. Yapılan korelasyon analizinde sağlık okuryazarlığı düzeyleri ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasında istatiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin sağlık okuryazarlığını geliştirmek amacıyla yapılabilecek uygulamalar ve sağlığı geliştirecek davranış biçimleri için üniversitelerdeki eğitim ve teşvik planlamalarının yapılması hakkında öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Okuryazarlığı, Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları, Sağlık Meslek Yüksekokulu Öğrencileri

Kaynakça

• Simonds, S. K. (1974). Health Education as Social Policy. Health Educ Monogr, 1-25.
• Balçık, P.Y, Taşkaya, S. ve Şahin, B. (2014). Sağlık Okuryazarlığı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 13 (4), 312-326.
• Öztürk, E.U. (2018). Sağlık Okuryazarlığı ve Önemi. Biruni Sağlık ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 1, 1-5.
• Özbaşaran, F, Çetinkaya, A. ve Güngör, N. (2004). Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Sağlık Davranışları. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 7 (3), 44-45.
• Çalık, F. ve Hisar, K.M. (2019). “Bir Tıp Fakültesinde Çalışan Yardımcı Sağlık Personelinin Sağlık Okuryazarlığı". 26-30 Kasım 2019, 3.International 21.National Public Health Congress (pp.577-598), Antalya.
• Tekin, P.Ş. (2019). Tıbbi Sekreterlerde Sağlık Okuryazarlığı ve Sağlıklı Yaşam Davranışları: Öğrenci Sekreterler Boyutunda Bir Değerlendirme. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22 (3), 581.
• Temel, K. ve Aydın, M. (2018). Sağlık Hizmetlerinde, Hasta-Hekim İlişkisindeYaşanan Bilgi Asimetrisinin Ortaya Çıkardığı Ekonomik Sorunlar: Çanakkale Örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 21(4), 747-749.
• Francis, L. (2008). Health Literacy for Health Center Patients and Staff. National Association of Community, 13, 1-6.
• Yalçınkaya, M, Özer, F.G. ve Karamanoğlu, A.Y. (2007). Sağlık Çalışanlarında Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Değerlendirilmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6 (6), 410-412.
• Özbaşaran, F, Çetinkaya, A. ve Güngör, N. (2004). Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Sağlık Davranışları. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 7 (3), 44-45.
• Çetiner, H. ve Ulupınar, S. (2018). Sağlık Profesyoneli Olan ve Olmayan Hastane Çalışanlarının Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 27 (1), 1-9.
• Tuygar, Ş.F. ve Arslan, M. (2015). Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının İncelenmesi. SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6 (2), 60-65.
• Okyay, P, Abacıgil, F. ve Harlak, H. (2016). Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-32. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçekleri Geçerlik ve Güvenirlik Analizleri (s.43-55). Ankara: Sağlık Bakanlığı.
• Bahar, Z, Beşer, A, Gördes, N, Ersin, F. ve Kıssal, A. (2008). Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II'nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. C.Ü. Hemsirelik Yüksekokulu Dergisi, 12 (1), 2-7.
• Ergün, A. ve Erten, S.F. (2004). Öğrencilerde Vücut Kitle İndeksi ve Bel Çevresi Değerlerinin İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 57 (2), 57-61.
• Bulduk, S, Usta, E. ve Dinçer, Y. (2017). Kültürlerarası Duyarlılık ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Bir Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Örneği. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(2), 73.
• Akyurt, N. (2009). Sağlıkta İletişim ve Marmara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin İletişim Becerileri . Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 4, 22.
• Turkish Statiscial Institute. (2017). Turkey Health Survey, 2016: http://www.turkstat.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24573. (Erişim tarihi: 02/12/2020).
• Arıkan, A. (2020). Sağlık Okuryazarlığı Düzeyinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Üzerindeki Etkisi: Üniversite Öğrencileri Arasında Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gömleksiz, M. (2019). Tıp Fakültesi Öğrencilerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve İlişkili Faktörler. Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 26 (3), 151-157.
• Turkish Statistical Institute. (2016). Turkey health survey: http://www.turkstat.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24573. Erişim Tarihi: 01/12/2020.
• Hassoy, H, Ergin, I, Davas, A, Durusoy, R. ve Karababa, A.O. (2011). Sağlık Meslek Yüksek Okulu Öğrencilerinde Sigara, Nargile, Sarma Tütün Kullanımını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi ve Öğrencilerin Sigara, Nargile, Sarma Tütüne Başlama ve Sürdürme Konusundaki Görüşleri. Solunum Dergisi, 13 (2), 93.
• Doğan, B, Yörük N, Öner C, Yavuz G. ve Oğuz A. (2017). Üniversite Öğrenci ve Çalışanlarının Diyabet Riski ve Beslenme Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 21 (2), 50-55.
• Tatar, M. (2020). Tıp Fakültesi Öğrencilerinde Sağlık Okuryazarlığının Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarıyla İlişkisi ve Sağlık Okuryazarlığını Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Tıpta Uzmanlık Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Kırıkkale.
• Dinçer, A. ve Kurşun, Ş. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesi. STED/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 26 (1), 20-26.
• Akçilek, E. (2017). Üniversite Öğrencilerinde Sağlık Okuryazarlığı ve Yaşam Kalitesinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ergün, S. (2017). Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinde Sağlık Okuryazarlığı. Kocaeli Medical Journal, 6 (3), 4.
• Tanrıöver, M, Yıldırım, H, Ready, N, Çakır, B. ve Akalın, E. (2014). Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Araştırması (s.38-40). Ankara: Sağlık-Sen Yayınları.
• Gamsızkan, Z. ve Sungur, M.A. (2020). Düzce Üniversitesi’nde Öğrenim Gören Öğrencilerin Sağlık Okur Yazarlık Düzeyi: Kesitsel Bir Çalışma. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 24(2), 117-125.
• Sağlık Bakanlığı. (2016). Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçekleri Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışması. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları.
• Sorensen, K, Pelikan, J.M, Röthlin, F, Ganahl, K, Slonska, Z, Doyle, G, Fullam, J, Kondilis, B, Agrafiotis, D, Uiters, E, Falcon, M, Mensing, M, Tchamov, K, Broucke, S. and Brand, H. (2015). Health literacy in Europe: comparative results of the European health literacy survey (HLS-EU). European Journal of Public Health, 25(6), 1053-1058.
• Kutner, M, Greenburg, E, Jin, Y. and Paulsen, C. The Health Literacy of America's Adults: Results from the 2003 National Assessment of Adult Literacy. NCES 2006-483. National Center for Education Statistics. 2006.
• Bozhüyük, A. (2010). Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Cihangiroğlu, Z. ve Deveci, S.E. (2011). Fırat Üniversitesi Elazığ Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Etkileyen Faktörler. Fırat Tıp Dergisi, 78-80.
• Sezer, A. (2012). Sağlık okuryazarlığının Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarıyla İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Ertem, A.A. (2019). Sağlık Okuryazarlığının Sağlık Davranışlarıyla İlişkisi (Sağlık Teknikerliği Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma). Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.