Medyadaki Gıda Reklamlarının Üniversite Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıkları ve Beslenme Durumu Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 4, 1590 - 1604, 26.12.2023

Mehmet Arif İçer Makbule Gezmen Karadağ

https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1271120

Öz

Bu çalışmada medyadaki gıda reklamlarının üniversite öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları ve beslenme durumları üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini, Türkiye'de bir devlet üniversitesinde öğrenim gören, yaşları 18-30 yıl arasında değişen 91 erkek ve 630 kadın olmak üzere toplam 721 gönüllü öğrenci oluşturmaktadır. Çalışmanın verileri anket formu aracılığıyla yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak toplanmıştır. Anket formuyla bireylere ait tanımlayıcı bilgiler, beslenme alışkanlıkları, beslenme durumu ve medya ilişkisi sorgulanmıştır. Bireylerden 24 saatlik geriye dönük hatırlatma yöntemi ile ayrıntılı besin tüketim kayıtları alınmıştır. İstatistiksel analizler; Ki-kare, Indepedent Sample-t testi, Pearson ve Spearman korelasyon katsayısı analizleri ile değerlendirilmiştir. Çalışmada kadın öğrenciler ve toplam katılımcıların medyada gıda reklamlarına bir haftada ortalama ayırdıkları süre ile diyetle toplam posa, çözünür posa, çözünmez posa ve bitkisel protein alımları arasında negatif yönde anlamlı ilişki tespit edilmiştir (p<0,05). Bununla birlikte hem kadın öğrencilerin hem de toplam katılımcıların bir hafta içerisinde medyada gıda ile ilgili izledikleri ortalama reklam sayısı ile diyetle toplam yağ (%) alımı arasında pozitif yönde anlamlı ilişki saptanmıştır (p<0,05). Ayrıca, çalışmada medyadaki gıda reklamlarına bir haftada ortalama ayrılan süre arttıkça gelirin beslenmeye ayrılan yüzdesinin arttığı ve gıda ile ilgili izlenilen reklam sayısı arttıkça beden kütle indeksi (BKİ) (kg/m²)’nin arttığı görülmektedir (p<0,05). Bu sonuçlar, medyadaki gıda reklamlarına artmış maruziyetin toplumdaki bireyleri sağlıksız beslenme davranışlarına ve daha fazla besin tüketimine yönlendirerek BKİ artışına yol açabileceği sonucuna varılabilir.

Anahtar Kelimeler

Medyadaki gıda reklamları, Beslenme alışkanlığı, Beslenme durumu, Beden kütle indeksi

Evaluation of the Effects of Food Advertisements in the Media on Nutritional Habits and Nutritional Status of University Students

Öz

In this study, it is aimed to evaluate the effects of food advertisements in the media on the nutritional habits and nutritional status of university students. The population of the research consists of 721 volunteer students, 91 males and 630 females, aged between 18-30 years, studying at a state university in Turkey. The data of the study were collected using a face-to-face interview technique through a questionnaire. The descriptive information of the individuals, their eating habits, nutritional status and media relations were questioned. Additionally, 24-hour dietary recalls were recorded. Statistical analysis; Chi-square, Indepedent Sample-t test, Pearson and Spearman correlation coefficient analyzes were evaluated. In the study, a negative significant relationship was found between the average time that female students and total participants spend on food advertisements in the media in a week and their intake of dietary total fiber, soluble fiber, insoluble fiber and vegetable protein (p<0.05). On the other hand, a positive significant relationship was found between the average number of food-related advertisements that both female students and the total participants watched in the media in a week and the total fat (%) in the diet (p<0.05). In addition, in the study, it is seen that as the average time allocated to food advertisements in the media increases, the percentage of income allocated to nutrition increases, and as the number of food-related advertisements watched increases, body mass index (BMI) (kg/m²) increases (p<0.05). With these results, it can be concluded that increased exposure to food advertisements in the media may lead individuals in the community to unhealthy eating behaviors and more food consumption, leading to an increase in BMI.

Anahtar Kelimeler

Food Advertisements in the Media, Nutritional Habit, Nutritional Status, Body Mass Index

Kaynakça

• 1. Andersen, T, Byrne, D.V. and Wang, Q.J. (2021). "How Digital Food Affects Our Analog Lives: The Impact of Food Photography on Healthy Eating Behavior". Frontiers in Psychology, 12, 634261.
• 2. World Health Organization. (2021). "Obesity and Overweight". Erişim adresi: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight/. (Erişim Tarihi: 26.02.2023)
• 3. Belitz, K. and Frank, A. (2010). "The Influence of the Media on Food Consumption and Body Image". Journal of Undergraduate Research, 8 (6).
• 4. Grimm, E.R. and Steinle, N.I. (2011). "Genetics of Eating Behavior: Established and Emerging Concepts". Nutrition Reviews, 69 (1), 52-60.
• 5. Chung, A, Vieira, D, Donley, T, Tan, N, Jean-Louis, G, Gouley, K.K. and Seixas, A. (2021). "Adolescent Peer Influence on Eating Behaviors via Social Media: Scoping Review". Journal of Medical Internet Research, 23 (6) :e19697.
• 6. Hawkins, L.K, Farrow, C. and Thomas, J.M. (2020). "Do Perceived Norms of Social Media Users’ Eating Habits and Preferences Predict Our Own Food Consumption and BMI?". Appetite, 149:104611.
• 7. Fuentes, M. and Fuentes, C. (2015). "Risk Stories in the Media: Food Consumption, Risk and Anxiety". Food, Culture & Society, 18 (1), 71-87.
• 8. Dilber, F. ve Dilber A. (2013). "Üniversite Öğrencilerinin Gida Ürünleri Tüketiminde Medyanin Etkisi: Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Araştirma". Gümüşhane Üniversitesi Iletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 2 (1).
• 9. Lohman, T.G, Roche, A.F. and Martorell, R. (1998). "Anthropometric Standardization Reference Manual". Human Kinetics Books; 1988.
• 10. Pekcan, G. (2008). "Beslenme Durumunun Saptanmasi". Diyet El Kitabi, 726, 67-141.
• 11. World Health Organization. (2003). "Diet, Nutrition and the Prevention of Chronic Diseases". World Health Organ Tech Rep Ser, 916(i-viii), 1-149.
• 12. Rakicioğlu, N, Tek, N, Ayaz, A. and Pekcan A. (2012). "Yemek ve Besin Fotoğraf Kataloğu Ölçü ve Miktarlar". Ankara: Ata Ofset Matbaacılık.
• 13. Merdol, T.K. (2014). "Toplu Beslenme Servisi Yapılan Kurumlar için Standart Yemek Tarifeleri (Beşinci Baskı)". Ankara: Hatiboğlu Yayınları.
• 14. Merdol, T.K, Ciğerim, N, Sacır, H. and Başoğlu, S. (2000). "Türk Mutfağından Örnekler". Ankara: Hatipoğlu Yayınevi.
• 15. BeBis (Beslenme Bilgi Sistemi) Bilgisayar Yazılım Programı Versiyon 7 [computer program].
• 16. IBM SPSS version 23.0 (Inc. Chicago, IL, USA).
• 17. Reiners, F, Sturm, J, Bouw, L.J. and Wouters, E.J. (2019). "Sociodemographic Factors Influencing the Use of Ehealth in People with Chronic Diseases". International Journal of Environmental Research and Public Health, 16 (4), 645.
• 18. Frayon, S, Cherrier, S, Cavaloc, Y, Touitou, A, Zongo, P. and Wattelez, G. (2019). "Nutrition Behaviors and Sociodemographic Factors Associated with Overweight in the Multi-Ethnic Adolescents of New Caledonia". Ethnicity & Health, 24 (2),194-210.
• 19. Saygin, M, Öngel, K, Çalişkan, S. Yağli, M, Has, M, Gonca, T. and Kurt, Y. (2011). Süleyman Demirel Üniversitesi Öğrencilerinin Beslenme Alişkanliklari. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 18 (2), 43-47.
• 20. Alaçam, H, Korkmaz, A, Muharrem, E, Şengül, C.B. and Şengül, C. (2015). "Pamukkale Üniversitesi Öğrencilerinde Alkol ve Sigara Bağımlılığı Taraması". Pamukkale Tıp Dergisi, (2), 82-87.
• 21. Berro, J, Akel, M, Hallit, S. and Obeid, S. "Relationships Between Inappropriate Eating Habits and Problematic Alcohol Use, Cigarette and Waterpipe Dependence Among Male Adolescents in Lebanon". BMC Public Health, 21 (1), 1-8.
• 22. Bakanlığı, T. S. (2019). "Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması (TBSA)". Anakara: Sağlık Bakanlığı Yayın No : 1132, ISBN : 978-975-590-722-2.
• 23. Ünal, B, Ergör, G, Horasan, G, Kalaça, S. and Sözmen, K. (2013). "Türkiye Kronik Hastalıklar ve Risk Faktörleri Sıklığı Çalışması". Ankara: Sağlık Bakanlığı.
• 24. Kurt, E. and Altun, T. (2014). "Televizyon Reklamlarinin İlkokul Öğrencilerinin Beslenme Alişkanliklarina Etkisi Üzerine Bir İnceleme". Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (7), 393-408.
• 25. Altiparmak, Y.D. and Topkaya, H. (2021). "Çalışan ve Çalışmayan Kadınlarda Medyadaki Reklamların Besin Satın Alınmasına Etkisinin Değerlendirilmesi". Fenerbahçe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1 (1), 27-35.
• 26. Delfino, L.D, Tebar, W.R, Silva, D.A.S, Gil, F.C.S, Mota, J. and Christofaro, D.G.D. (2020). "Food Advertisements on Television and Eating Habits in Adolescents: A School-Based Study". Revista de Saúde Pública, 54.
• 27. Rusmevichientong, P, Streletskaya, N.A, Amatyakul, W. and Kaiser, H.M. (2014). "The Impact of Food Advertisements on Changing Eating Behaviors: An Experimental Study". Food Policy, 44, 59-67.
• 28. Liaukonyte, J, Rickard, B.J, Kaiser, H.M, Okrent, A.M. and Richards, T.J. (2012). "Economic and Health Effects of Fruit and Vegetable Advertising: Evidence from Lab Experiments". Food Policy, 37 (5),543-553.
• 29. Halford, J.C, Boyland, E.J, Hughes, G.M, Stacey, L, McKean, S. and Dovey, T.M. (2008). "Beyond-Brand Effect of Television Food Advertisements on Food Choice in Children: The Effects of Weight Status". Public Health Nutrition, 11 (9), 897-904.
• 30. Pourmoradian, S, Ostadrahimi, A, Bonab, A.M, Roudsari, A.H, Jabbari, M. and Irandoost, P. (2020). "Television Food Advertisements and Childhood Obesity: A Systematic Review". International Journal for Vitamin and Nutrition Research. 91, 1-2.