Sporda Beslenme ile Nutrigenetik ve Nutrigenomik İlişkisinin İncelenmesi

Sedat Kahya; Gürkan Diker; Raif Zileli

doi:10.37989/gumussagbil.1370295

Derleme

Sporda Beslenme ile Nutrigenetik ve Nutrigenomik İlişkisinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 4, 1987 - 1996, 26.12.2023

Sedat Kahya , Gürkan Diker , Raif Zileli

https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1370295

Cited By: 1

Öz

Çalışma, beslenmenin nutrigenetik ve nutrigenomik bakımından sporcularda oluşturduğu etkileri incelemek amacıyla yapılmıştır. İnternet veri tabanlarına kayıtlı alana özgü çalışmalar incelenmiş ve özetlenmiştir. Omiks teknolojilerinde yaşanan gelişmeler sonucunda bireyselleştirilmiş diyet yaklaşımları ve beslenme stratejileri, önemli uygulamalar hâline gelmiştir. Bu alanlardan biri olan sporda beslenme, sporcuların sağlıklarını korumak ve performanslarını artırmak için anahtar role sahip bir beslenme türüdür. Bu amaçla makro ve mikro besin maddeleri, sporcu beslenmesinde önemlidir.
Sporcu beslenmesi üzerinde etkili olabilecek içsel-dışsal birçok faktör bulunmaktadır. Bu faktörlerden biri olan genetik, sporcu beslenmesinde dikkate alınması gereken önemli bir husustur. Sportif performans, besin maddelerinin metabolizmadaki etkinliği ile bu maddelerinin insan genomundaki ekspresyon seviyesi ile ilgili bir durum olabilir. Bu amaçla nutrigenetik ve nutrigenomik kavramları, sporcu performansı açısından dikkate alınması gereken konulardır. Çalışmada, nutrigenetik ve nutrigenomik kavramlarının teorikte aynı ama içerikte bazı farklılıklara sahip olabildikleri sonucu görülmüştür.
Sonuç olarak, sportif performans yalnız besin maddelerinin sporcu genomundaki metabolizmal faaliyetleri ile ilgili bir durum olmayabilir. Sportif performansı etkileme gücüne sahip içsel-dışsal birçok faktör bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Besin, Beslenme, Nutrigenetik, Nutrigenomik, Sportif Performans

Kaynakça

1. Özmert, E.N. (2005). “Erken Çocukluk Gelişiminin Desteklenmesi-I: Beslenme”. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 48, 179-195.
2. Aktaş, N. ve Özdoğan, Y. (2016). “Gıda ve Beslenme Okuryazarlığı”. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 20 (2), 146-153.
3. Pekcan, A.G. (2019). “Sürdürülebilir Beslenme ve Beslenme Örüntüsü: Bitkisel Kaynaklı Beslenme”. Beslenme ve Diyet Dergisi, 47 (2), 1-10. https://doi: 10.33076/2019.BDD.126
4. Terzi, M. ve Ersoy, G. (2022). “Sürdürülebilir Beslenme Sporcular için Sürdürülebilir mi?” Spor ve Rekreasyon Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 21-31. https://doi: 10.52272/srad.1073827
5. Süel, E, Şahin, İ, Karakaya, M.A. ve Savucu, Y. (2006). “Elit Seviyedeki Basketbolcuların Beslenme Bilgi ve Alışkanlıkları”. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 20 (4), 271-275.
6. Yılgın, A. ve Konokman, G.B. (2023). “Kadın Sporcularda Beslenme ve Kadın Sporcu Üçlemesi”. Ulus Kinesiyoloji Dergisi, 4 (1), 29-37. https://doi:10.5281/zenodo.8003809
7. Duru, Ö. ve Sencar, G. (2022). “Epigenetik ve Nutrigenetik Besin / Gen İlişkisi”. S. P. KARA (Ed.). Sağlık Bilimleri Alanında Akademik Çalışmalar- IV (s. 73). İstanbul: Net Kırtasiye Tanıtım ve Matbaa.
8. Köksal, O. (1975). “Spor ve Beslenme”. Beslenme ve Diyet Dergisi, 4 (1), 57-74.
9. Serón-Arbeloa, C, Labarta-Monzón, L, Puzo-Foncillas, J, Mallor-Bonet, T, Lafita-López, A, Bueno-Vidales, N. and Montoro-Huguet, M. (2022). “Malnutrition Screening and Assessment”. Nutrients, 14 (12), 2-30.
10. Ersoy, G. (2016). “Fiziksel Uygunluk (Fitnes) Spor ve Beslenme ile İlgili Temel Öğretiler”. Ankara: Göktuğ Ofset.
11. McArdle, S, Meade, M.M. and Burrows, E. (2018). “Service Providers' Attitudes Toward Athletes With Eating Disorders”. Clinical Journal of Sport Medicine: Official Journal of The Canadian Academy of Sport Medicine, 28 (1), 51–55.
12. Grout, A, McClave, S.A, Jampolis, M.B, Krueger, K.J, Hurt, R.T, Landes, S. and Kiraly, L. (2016). “Basic Principles of Sports Nutrition”. Current Nutrition Reports, 5, 213-222.
13. Jeukendrup, A.E. (2017). “Periodized Nutrition for Athletes.” Sports Medicine (Auckland, N.Z.), 47(1), 51–63.
14. Burke, L.M. and King, C. (2012). “Ramadan Fasting and the Goals of Sports Nutrition Around Exercise”. Journal of Sports Sciences, 30 (l), 21-31.
15. Burke, L.M, Loucks, A.B. and Broad, N. (2006). “Energy and Carbohydrate for Training and Recovery”. Journal of Sports Sciences, 24 (7), 675-85.
16. Ravindra, P.V, Janhavi, P, Divyashree, S. and Muthukumar, S.P. (2022). “Nutritional Interventions for Improving the Endurance Performance in Athletes”. Archives of Physiology and Biochemistry, 128 (4), 851-858. https:// doi: 10.1080/13813455.2020.1733025
17. Özdemir, G. (2010). “Spor Dallarına Göre Beslenme”. Spormetre, 8 (1), 1-6.
18. Guest, N.S, Horne, J, Vanderhout, S.M. and El-Sohemy, A. (2019). “Sport Nutrigenomics: Personalized Nutrition for Athletic Performance”. Frontiers Nutrition, 6 (8), 1-16. https:// doi.org/10.3389/fnut.2019.00008
19. Lippi, G, Longo, U.G. and Maffulli, N. (2010). “Genetics and Sports”. British Medical Bulletin, 93, 27-47. https://doi: 10.1093/bmb/ldp007
20. Mıyamoto-Mıkamı, E. and Fuku, N. (2020). “Genetics and Genomics in Sports”. Juntendo Medical Journal, 66 (1), 72-77. https://doi.org/10.14789/jmj.2020.66.JMJ19-P12
21. Wei, Q. (2021). “ACE and ACTN3 Gene Polymorphisms and Genetic Traits of Rowing Athletes in the Northern Han Chinese Population”. Frontiers Genetics, 12, 1-12. https://doi: 10.3389/fgene.2021.736876
22. Kahya, S. (2023). “Sporda Damar Mekanizmasını Etkileyen Genetik Faktörler: Geleneksel Derleme”. Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi, 15 (2), 331-40. https://doi: 10.5336/sportsci.2022-94433
23. Drozdovska, S.B, Dosenko, V.E, Ahmetov, I.I. and Ilyin, V.N. (2013). “The Association of Gene Polymorphisms with Athlete Status in Ukrainians”. Biology of Sport, 30 (3), 163-7. https://doi: 10.5604/20831862.1059168
24. Fariz, B. and Bülent, Ü.B. (2016). “The Investigation of Effect of Balance and Strength Exercises on Knee Proprioception in Young Adolescents”. British Journal of Sports Medicine, 50 (1), 78, https://doi.org/10.1136/bjsports-2016-097120.136
25. Semenova, E.A, Zempo, H, Miyamoto-Mikami, E, Kumagai, H, Larin, A.K, Sultanov, R.I. and Babalyan, K.A. (2022). “Genome-Wide Association Study Identifies CDKN1A as a Novel Locus Associated with Muscle Fiber Composition”. Cells, 11 (23), 2-14. https://doi: 10.3390/cells11233910
26. Ertaş, Y. ve Şanlıer, N. (2014). “Beslenme ve Metabolomikler”. Beslenme ve Diyet Dergisi, 42 (1), 52-58.
27. Sekar, P, Ventura, E.F, Dhanapal, A.T, Cheah, E.S, Loganathan, A, Quen, P.L. and Appukutty, M. (2023). “Gene–Diet Interactions on Metabolic Disease-Related Outcomes in Southeast Asian Populations: A Systematic Review”. Nutrients, 15 (13), 2-29. https://doi: 10.3390/nu15132948
28. Kargün, K. (2022). “Nurigenetik ve Nutrigenomik Yaklaşım.” A. GÜLER (Ed.). Güncel Araştırmalar ve Yeni Eğilimler 4 (206-226). Cetinje-Montenegro: Ivpe.
29. Şengün, N. ve Pala, R. (2021). “Ergojenik Desteklerin Nutrigenomik ve Performans Üzerindeki Etkileri”. G. HERGÜNER, Ç. YAMAN, H. GÜMÜŞDAĞ. ve A.S. YÜCEL (Ed.). Spor ve Sosyal Bilimler Üzerine Yaklaşımlar (118). İstanbul: Güven Plus.
30. Çetin, B. ve Aktaş, H. (2023). “Gıda ve Genom İnteraksiyonu: Beslenme Genomiği”. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 13 (1), 362-374. https://doi.org/10.21597/jist.1188508
31. Mutch, D.M, Wahli, W. and Gary, W. (2005). “Nutrigenomics and Nutrigenetics: The Emerging Faces of Nutrition”. The FASEB Journal, 19 (12), 1581-1760. https://doi.org/10.1096/fj.05-3911rev
32. Ordovas, J.M. and Mooser, V. (2004). “Nutrigenomics and Nutrigenetics”. Current Opinion in Lipidology, 15 (2), 101-108. https://doi: 10.1097/01.mol.0000124521.75650.dd
33. Kauwell, G.P. (2005). “Emerging Concepts in Nutrigenomics: A Preview of What is to Come”. Nutrition in Clinical Practice, 20, 75–87. https://doi.org/10.1177/011542650502000175
34. Costa, V, Casamassimi, A. and Ciccodicola, A. (2010). “Nutritional Genomics Era: Opportunities toward a Genome-tailored Nutritional Regimen”. Journal of Nutritional Biochemistry, 21 (6), 457–467. https://doi.org/10.1016/j.jnutbio.2009.10.012
35. Seçer, S, Özden, A, Güllüoğlu, Ş. ve Ekinci, F.Y. (2011). “Diyetle İlişkili Hastalıkların Önlenmesi ve Hayat Kalitesinin İyileştirilmesi için Genotiplemeye Dayalı Kişiye Özel Beslenme”. Akademik Gıda, 9 (4), 51-59.
36. Bragazzi, N.L. (2013). “Situating Nutri-Ethics at The Junction of Nutrigenomics and Nutriproteomics in Postgenomics Medicine.” Current Pharmacogenomics and Personalized Medicine, 11 (2), 162-166.
37. Dege, G. ve Demir, B. (2022). “Nutrigenetik ve Kişiselleştirilmiş Diyet”. R. AKKAYA ve B. AKKAYA (Ed.). Sağlık Bilimlerinde Güncel Tartışmalar. 5 (387-394). Afyonkarahisar: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
38. Floris, M, Cano, A, Porru, L, Addis, R, Cambedda, A, Idda, M.L. and Maioli, M. (2020). “Direct to Consumer Nutrigenetics Testing: An overview”. Nutrients, 12 (2), 2-13. https://doi.org/10.3390/nu12020566
39. Ferguson, J.F, Allayee, H, Gerszten, R.E, Ideraabdullah, F, Kris-Etherton, P.M, Ordovás, J.M. and Bennett, B.J. (2016). “Nutrigenomics, the Microbiome, and Gene-Environment Interactions: New Directions in Cardiovascular Disease Research, Prevention, and Treatment”. Circulation Cardiovascular Genetics, 9 (3), 291-313. https://doi.org/10.1161/HCG.0000000000000030
40. Mathers, J.C. (2017). “Nutrigenomics in the Modern Era”. Proceedings of the Nutrition Society, 76, 265-275. https://doi:10.1017/S002966511600080X
41. Sorrenti, V, Fortinguerra, S, Caudullo, G. and Buriani, A. (2020). “Deciphering the Role of Polyphenols in Sports Performance: From Nutritional Genomics to the Gut Microbiota toward Phytonutritional Epigenomics”. Nutrients, 12 (5), 2-28. https://doi.org/10.3390/nu12051265
42. Vranceanu, M, Pickering, C, Filip, L, Pralea, I.E, Sundaram, S, Al-Saleh, A. And Grimaldi, K.A. (2020). “A Comparison of a Ketogenic Diet with a LowGI/Nutrigenetic Diet over 6 Months for Weight Loss and 18-Month follow-up”. BMC Nutrition, 6 (1), 2-12. https://doi: 10.1186/s40795-020-00370-7
43. Marcum, J.A. (2020). “Nutrigenetics/Nutrigenomics, Personalized Nutrition, and Precision Healthcare”. Current Nutrition Reports, 9 (4), 338-345. https://doi: 10.1007/s13668-020-00327-z
44. Garipağaoğlu, M. ve Kuyrukçu, N. (2009). “Çocuk Sağlığı ve Kafein”. Çocuk Dergisi, 9 (3), 110-115.
45. Gutiérrez-Hellín, J. and Varillas-Delgado, D. (2021). “Energy Drinks and Sports Performance, Cardiovascular Risk, and Genetic Associations; Future Prospects”. Nutrients, 13 (3), 715, 2-28. https://doi: 10.3390/nu13030715
46. Lowery, L.M, Anderson, D.E, Scanlon, K.F, Stack, A, Escalante, G, Campbell, S.C. and Antonio, J. (2023). “International Society of Sports Nutrition Position Stand: Coffee and Sports Performance”. Journal of the International Society of Sports Nutrition, 20 (1), 631-675. https://doi: 10.1080/15502783.2023.2237952
47. Luis, D.A, Izaola, O, Primo, D. and Pacheco, D. (2016). “Effect of the rs10767664 Variant of the Brain-Derived Neurotrophic Factor Gene on Weight Change and Cardiovascular Risk Factors in Morbidly Obese Patients after Biliopancreatic Diversion Surgery”. Journal of Nutrigenetics and Nutrigenomics, 9 (2-4), 117-122. https://doi.org/10.1159/000448102
48. Polat, T, Doğan, C, Eken, B, Yılmaz, Ö, Silar, Ç, Karapınar, G. ve Ulucan, K. (2020). “The distribution of brain-derived neurotrophic factor rs6265 polymorphism in Turkish Volleyball players”. The Journal of Neurobehavioral Sciences, 7(3), 147-151. https://doi:10.4103/jnbs.jnbs_28_20
49. Yücesoy, B, Kapici, S, Sercan, C, Yigitbasi, T, Emekli, N. ve Ulucan, K. (2017). “Determination of The Distribution of the rs2069514 and rs762551 Alleles of the Cyp1a2 Gene related to Caffeine Metabolism in Professional Athletes”. European Journal of Biology, 76(2), 69-73.
50. Keathley, J, Garneau, V, Marcil, V, Mutch, D.M, Robitaille, J, Rudkowska, I. and Vohl, M.C. (2022). “Nutrigenetics, Omega-3 and Plasma Lipids/Lipoproteins/Apolipoproteins with Evidence Evaluation using the GRADE Approach: A Systematic Review”. BMJ Open, 12, 1-14. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2021-054417
51. Eken, B. F, Gezmiş, H, Ük, Y, Erdoğdu, A, Doğan, C. S, Kıraç, D. ve Ulucan, K. (2019). “Türk Kökenli Futbolcularda Apolipoprotein-E Genotiplerinin belirlenmesi”. Avrasya Spor Bilimleri Araştırmaları, 4 (2), 53-58. https://doi: 10.35333/ERISS.2019.89
52. Makhmudov, D.E. and Sadikov, A.A. (2021). “Nutrition Analysis of Highly Qualified Judo Athletes based on Nutrigenetics Studies”. International Medical Scientific Journal, 3 (1), 125-130.
53. Kambouris, M, Buono, A.D. and Maffulli, N. (2014). “Genomics DNA Profiling in Elite Professional Soccer Players: A Pilot Study”. Translational Medicine @ UniSa, 9 (3), 18-22.
54. Nicoletti, C.F, Oliveira, B.P, Pinhel, M.A. and Nonino, C.B. (2019). “Perspectives of Personalized Weight Loss Interventions based on Exercise Genomics, Nutrigenetic, Epigenetic, and Metagenomic Data in Fitness and Sport”. America: Academic Press.
55. Caradonna, F, Consiglio, O, Luparello, C. and Gentile, C. (2020). “Science and Healthy Meals in the World: Nutritional Epigenomics and Nutrigenetics of the Mediterranean Diet”. Nutrients, 12 (6), 2-23. https://doi: 10.3390/nu12061748

Investigation of the Relationship between Nutrition in Sports and Nutrigenetics and Nutrigenomics

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 4, 1987 - 1996, 26.12.2023

Sedat Kahya , Gürkan Diker , Raif Zileli

https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1370295

Cited By: 1

Öz

The study was conducted to examine the effects of nutrition in terms of nutrigenetics and nutrigenomics in athletes. Field-specific studies registered in internet databases were examined and summarized. As a result of the developments in omics technologies, individualized diet approaches and nutrition strategies have become important applications. Nutrition in sports, which is one of these areas, is a type of nutrition that has a key role to protect the health of athletes and increase their performance. For this purpose, macro and micro nutrients are important in sports nutrition.
There are many internal and external factors that can have an effect on sports nutrition. Genetics, one of these factors, is an important issue to be considered in sports nutrition. Sports performance may be related to the effectiveness of nutrients in metabolism and the level of expression of these substances in the human genome. For this purpose, the concepts of nutrigenetics and nutrigenomics should be considered in terms of athlete performance. In the study, it was concluded that the concepts of nutrigenetics and nutrigenomics may have the same theoretically but some differences in content.
As a result, sports performance may not only be related to the metabolic activities of nutrients in the athlete's genome. There are many internal and external factors that have the power to affect sporty performance.

Anahtar Kelimeler

Food, Nutrition, Nutrigenetics, Nutrigenomics, Sporting Performance

Kaynakça

1. Özmert, E.N. (2005). “Erken Çocukluk Gelişiminin Desteklenmesi-I: Beslenme”. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 48, 179-195.
2. Aktaş, N. ve Özdoğan, Y. (2016). “Gıda ve Beslenme Okuryazarlığı”. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 20 (2), 146-153.
3. Pekcan, A.G. (2019). “Sürdürülebilir Beslenme ve Beslenme Örüntüsü: Bitkisel Kaynaklı Beslenme”. Beslenme ve Diyet Dergisi, 47 (2), 1-10. https://doi: 10.33076/2019.BDD.126
4. Terzi, M. ve Ersoy, G. (2022). “Sürdürülebilir Beslenme Sporcular için Sürdürülebilir mi?” Spor ve Rekreasyon Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 21-31. https://doi: 10.52272/srad.1073827
5. Süel, E, Şahin, İ, Karakaya, M.A. ve Savucu, Y. (2006). “Elit Seviyedeki Basketbolcuların Beslenme Bilgi ve Alışkanlıkları”. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 20 (4), 271-275.
6. Yılgın, A. ve Konokman, G.B. (2023). “Kadın Sporcularda Beslenme ve Kadın Sporcu Üçlemesi”. Ulus Kinesiyoloji Dergisi, 4 (1), 29-37. https://doi:10.5281/zenodo.8003809
7. Duru, Ö. ve Sencar, G. (2022). “Epigenetik ve Nutrigenetik Besin / Gen İlişkisi”. S. P. KARA (Ed.). Sağlık Bilimleri Alanında Akademik Çalışmalar- IV (s. 73). İstanbul: Net Kırtasiye Tanıtım ve Matbaa.
8. Köksal, O. (1975). “Spor ve Beslenme”. Beslenme ve Diyet Dergisi, 4 (1), 57-74.
9. Serón-Arbeloa, C, Labarta-Monzón, L, Puzo-Foncillas, J, Mallor-Bonet, T, Lafita-López, A, Bueno-Vidales, N. and Montoro-Huguet, M. (2022). “Malnutrition Screening and Assessment”. Nutrients, 14 (12), 2-30.
10. Ersoy, G. (2016). “Fiziksel Uygunluk (Fitnes) Spor ve Beslenme ile İlgili Temel Öğretiler”. Ankara: Göktuğ Ofset.
11. McArdle, S, Meade, M.M. and Burrows, E. (2018). “Service Providers' Attitudes Toward Athletes With Eating Disorders”. Clinical Journal of Sport Medicine: Official Journal of The Canadian Academy of Sport Medicine, 28 (1), 51–55.
12. Grout, A, McClave, S.A, Jampolis, M.B, Krueger, K.J, Hurt, R.T, Landes, S. and Kiraly, L. (2016). “Basic Principles of Sports Nutrition”. Current Nutrition Reports, 5, 213-222.
13. Jeukendrup, A.E. (2017). “Periodized Nutrition for Athletes.” Sports Medicine (Auckland, N.Z.), 47(1), 51–63.
14. Burke, L.M. and King, C. (2012). “Ramadan Fasting and the Goals of Sports Nutrition Around Exercise”. Journal of Sports Sciences, 30 (l), 21-31.
15. Burke, L.M, Loucks, A.B. and Broad, N. (2006). “Energy and Carbohydrate for Training and Recovery”. Journal of Sports Sciences, 24 (7), 675-85.
16. Ravindra, P.V, Janhavi, P, Divyashree, S. and Muthukumar, S.P. (2022). “Nutritional Interventions for Improving the Endurance Performance in Athletes”. Archives of Physiology and Biochemistry, 128 (4), 851-858. https:// doi: 10.1080/13813455.2020.1733025
17. Özdemir, G. (2010). “Spor Dallarına Göre Beslenme”. Spormetre, 8 (1), 1-6.
18. Guest, N.S, Horne, J, Vanderhout, S.M. and El-Sohemy, A. (2019). “Sport Nutrigenomics: Personalized Nutrition for Athletic Performance”. Frontiers Nutrition, 6 (8), 1-16. https:// doi.org/10.3389/fnut.2019.00008
19. Lippi, G, Longo, U.G. and Maffulli, N. (2010). “Genetics and Sports”. British Medical Bulletin, 93, 27-47. https://doi: 10.1093/bmb/ldp007
20. Mıyamoto-Mıkamı, E. and Fuku, N. (2020). “Genetics and Genomics in Sports”. Juntendo Medical Journal, 66 (1), 72-77. https://doi.org/10.14789/jmj.2020.66.JMJ19-P12
21. Wei, Q. (2021). “ACE and ACTN3 Gene Polymorphisms and Genetic Traits of Rowing Athletes in the Northern Han Chinese Population”. Frontiers Genetics, 12, 1-12. https://doi: 10.3389/fgene.2021.736876
22. Kahya, S. (2023). “Sporda Damar Mekanizmasını Etkileyen Genetik Faktörler: Geleneksel Derleme”. Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi, 15 (2), 331-40. https://doi: 10.5336/sportsci.2022-94433
23. Drozdovska, S.B, Dosenko, V.E, Ahmetov, I.I. and Ilyin, V.N. (2013). “The Association of Gene Polymorphisms with Athlete Status in Ukrainians”. Biology of Sport, 30 (3), 163-7. https://doi: 10.5604/20831862.1059168
24. Fariz, B. and Bülent, Ü.B. (2016). “The Investigation of Effect of Balance and Strength Exercises on Knee Proprioception in Young Adolescents”. British Journal of Sports Medicine, 50 (1), 78, https://doi.org/10.1136/bjsports-2016-097120.136
25. Semenova, E.A, Zempo, H, Miyamoto-Mikami, E, Kumagai, H, Larin, A.K, Sultanov, R.I. and Babalyan, K.A. (2022). “Genome-Wide Association Study Identifies CDKN1A as a Novel Locus Associated with Muscle Fiber Composition”. Cells, 11 (23), 2-14. https://doi: 10.3390/cells11233910
26. Ertaş, Y. ve Şanlıer, N. (2014). “Beslenme ve Metabolomikler”. Beslenme ve Diyet Dergisi, 42 (1), 52-58.
27. Sekar, P, Ventura, E.F, Dhanapal, A.T, Cheah, E.S, Loganathan, A, Quen, P.L. and Appukutty, M. (2023). “Gene–Diet Interactions on Metabolic Disease-Related Outcomes in Southeast Asian Populations: A Systematic Review”. Nutrients, 15 (13), 2-29. https://doi: 10.3390/nu15132948
28. Kargün, K. (2022). “Nurigenetik ve Nutrigenomik Yaklaşım.” A. GÜLER (Ed.). Güncel Araştırmalar ve Yeni Eğilimler 4 (206-226). Cetinje-Montenegro: Ivpe.
29. Şengün, N. ve Pala, R. (2021). “Ergojenik Desteklerin Nutrigenomik ve Performans Üzerindeki Etkileri”. G. HERGÜNER, Ç. YAMAN, H. GÜMÜŞDAĞ. ve A.S. YÜCEL (Ed.). Spor ve Sosyal Bilimler Üzerine Yaklaşımlar (118). İstanbul: Güven Plus.
30. Çetin, B. ve Aktaş, H. (2023). “Gıda ve Genom İnteraksiyonu: Beslenme Genomiği”. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 13 (1), 362-374. https://doi.org/10.21597/jist.1188508
31. Mutch, D.M, Wahli, W. and Gary, W. (2005). “Nutrigenomics and Nutrigenetics: The Emerging Faces of Nutrition”. The FASEB Journal, 19 (12), 1581-1760. https://doi.org/10.1096/fj.05-3911rev
32. Ordovas, J.M. and Mooser, V. (2004). “Nutrigenomics and Nutrigenetics”. Current Opinion in Lipidology, 15 (2), 101-108. https://doi: 10.1097/01.mol.0000124521.75650.dd
33. Kauwell, G.P. (2005). “Emerging Concepts in Nutrigenomics: A Preview of What is to Come”. Nutrition in Clinical Practice, 20, 75–87. https://doi.org/10.1177/011542650502000175
34. Costa, V, Casamassimi, A. and Ciccodicola, A. (2010). “Nutritional Genomics Era: Opportunities toward a Genome-tailored Nutritional Regimen”. Journal of Nutritional Biochemistry, 21 (6), 457–467. https://doi.org/10.1016/j.jnutbio.2009.10.012
35. Seçer, S, Özden, A, Güllüoğlu, Ş. ve Ekinci, F.Y. (2011). “Diyetle İlişkili Hastalıkların Önlenmesi ve Hayat Kalitesinin İyileştirilmesi için Genotiplemeye Dayalı Kişiye Özel Beslenme”. Akademik Gıda, 9 (4), 51-59.
36. Bragazzi, N.L. (2013). “Situating Nutri-Ethics at The Junction of Nutrigenomics and Nutriproteomics in Postgenomics Medicine.” Current Pharmacogenomics and Personalized Medicine, 11 (2), 162-166.
37. Dege, G. ve Demir, B. (2022). “Nutrigenetik ve Kişiselleştirilmiş Diyet”. R. AKKAYA ve B. AKKAYA (Ed.). Sağlık Bilimlerinde Güncel Tartışmalar. 5 (387-394). Afyonkarahisar: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
38. Floris, M, Cano, A, Porru, L, Addis, R, Cambedda, A, Idda, M.L. and Maioli, M. (2020). “Direct to Consumer Nutrigenetics Testing: An overview”. Nutrients, 12 (2), 2-13. https://doi.org/10.3390/nu12020566
39. Ferguson, J.F, Allayee, H, Gerszten, R.E, Ideraabdullah, F, Kris-Etherton, P.M, Ordovás, J.M. and Bennett, B.J. (2016). “Nutrigenomics, the Microbiome, and Gene-Environment Interactions: New Directions in Cardiovascular Disease Research, Prevention, and Treatment”. Circulation Cardiovascular Genetics, 9 (3), 291-313. https://doi.org/10.1161/HCG.0000000000000030
40. Mathers, J.C. (2017). “Nutrigenomics in the Modern Era”. Proceedings of the Nutrition Society, 76, 265-275. https://doi:10.1017/S002966511600080X
41. Sorrenti, V, Fortinguerra, S, Caudullo, G. and Buriani, A. (2020). “Deciphering the Role of Polyphenols in Sports Performance: From Nutritional Genomics to the Gut Microbiota toward Phytonutritional Epigenomics”. Nutrients, 12 (5), 2-28. https://doi.org/10.3390/nu12051265
42. Vranceanu, M, Pickering, C, Filip, L, Pralea, I.E, Sundaram, S, Al-Saleh, A. And Grimaldi, K.A. (2020). “A Comparison of a Ketogenic Diet with a LowGI/Nutrigenetic Diet over 6 Months for Weight Loss and 18-Month follow-up”. BMC Nutrition, 6 (1), 2-12. https://doi: 10.1186/s40795-020-00370-7
43. Marcum, J.A. (2020). “Nutrigenetics/Nutrigenomics, Personalized Nutrition, and Precision Healthcare”. Current Nutrition Reports, 9 (4), 338-345. https://doi: 10.1007/s13668-020-00327-z
44. Garipağaoğlu, M. ve Kuyrukçu, N. (2009). “Çocuk Sağlığı ve Kafein”. Çocuk Dergisi, 9 (3), 110-115.
45. Gutiérrez-Hellín, J. and Varillas-Delgado, D. (2021). “Energy Drinks and Sports Performance, Cardiovascular Risk, and Genetic Associations; Future Prospects”. Nutrients, 13 (3), 715, 2-28. https://doi: 10.3390/nu13030715
46. Lowery, L.M, Anderson, D.E, Scanlon, K.F, Stack, A, Escalante, G, Campbell, S.C. and Antonio, J. (2023). “International Society of Sports Nutrition Position Stand: Coffee and Sports Performance”. Journal of the International Society of Sports Nutrition, 20 (1), 631-675. https://doi: 10.1080/15502783.2023.2237952
47. Luis, D.A, Izaola, O, Primo, D. and Pacheco, D. (2016). “Effect of the rs10767664 Variant of the Brain-Derived Neurotrophic Factor Gene on Weight Change and Cardiovascular Risk Factors in Morbidly Obese Patients after Biliopancreatic Diversion Surgery”. Journal of Nutrigenetics and Nutrigenomics, 9 (2-4), 117-122. https://doi.org/10.1159/000448102
48. Polat, T, Doğan, C, Eken, B, Yılmaz, Ö, Silar, Ç, Karapınar, G. ve Ulucan, K. (2020). “The distribution of brain-derived neurotrophic factor rs6265 polymorphism in Turkish Volleyball players”. The Journal of Neurobehavioral Sciences, 7(3), 147-151. https://doi:10.4103/jnbs.jnbs_28_20
49. Yücesoy, B, Kapici, S, Sercan, C, Yigitbasi, T, Emekli, N. ve Ulucan, K. (2017). “Determination of The Distribution of the rs2069514 and rs762551 Alleles of the Cyp1a2 Gene related to Caffeine Metabolism in Professional Athletes”. European Journal of Biology, 76(2), 69-73.
50. Keathley, J, Garneau, V, Marcil, V, Mutch, D.M, Robitaille, J, Rudkowska, I. and Vohl, M.C. (2022). “Nutrigenetics, Omega-3 and Plasma Lipids/Lipoproteins/Apolipoproteins with Evidence Evaluation using the GRADE Approach: A Systematic Review”. BMJ Open, 12, 1-14. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2021-054417
51. Eken, B. F, Gezmiş, H, Ük, Y, Erdoğdu, A, Doğan, C. S, Kıraç, D. ve Ulucan, K. (2019). “Türk Kökenli Futbolcularda Apolipoprotein-E Genotiplerinin belirlenmesi”. Avrasya Spor Bilimleri Araştırmaları, 4 (2), 53-58. https://doi: 10.35333/ERISS.2019.89
52. Makhmudov, D.E. and Sadikov, A.A. (2021). “Nutrition Analysis of Highly Qualified Judo Athletes based on Nutrigenetics Studies”. International Medical Scientific Journal, 3 (1), 125-130.
53. Kambouris, M, Buono, A.D. and Maffulli, N. (2014). “Genomics DNA Profiling in Elite Professional Soccer Players: A Pilot Study”. Translational Medicine @ UniSa, 9 (3), 18-22.
54. Nicoletti, C.F, Oliveira, B.P, Pinhel, M.A. and Nonino, C.B. (2019). “Perspectives of Personalized Weight Loss Interventions based on Exercise Genomics, Nutrigenetic, Epigenetic, and Metagenomic Data in Fitness and Sport”. America: Academic Press.
55. Caradonna, F, Consiglio, O, Luparello, C. and Gentile, C. (2020). “Science and Healthy Meals in the World: Nutritional Epigenomics and Nutrigenetics of the Mediterranean Diet”. Nutrients, 12 (6), 2-23. https://doi: 10.3390/nu12061748

Toplam 55 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Spor ve Beslenme
Bölüm	Araştırma Makaleleri
Yazarlar	Sedat Kahya 0000-0002-1169-2642 Gürkan Diker 0000-0003-0407-8238 Raif Zileli 0000-0003-4178-5468
Yayımlanma Tarihi	26 Aralık 2023
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2023 Cilt: 12 Sayı: 4

Kaynak Göster

APA	Kahya, S., Diker, G., & Zileli, R. (2023). Sporda Beslenme ile Nutrigenetik ve Nutrigenomik İlişkisinin İncelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(4), 1987-1996. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1370295
AMA	Kahya S, Diker G, Zileli R. Sporda Beslenme ile Nutrigenetik ve Nutrigenomik İlişkisinin İncelenmesi. Gümüşhane Sağlık Bilimleri Dergisi. Aralık 2023;12(4):1987-1996. doi:10.37989/gumussagbil.1370295
Chicago	Kahya, Sedat, Gürkan Diker, ve Raif Zileli. “Sporda Beslenme Ile Nutrigenetik Ve Nutrigenomik İlişkisinin İncelenmesi”. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 12, sy. 4 (Aralık 2023): 1987-96. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1370295.
EndNote	Kahya S, Diker G, Zileli R (01 Aralık 2023) Sporda Beslenme ile Nutrigenetik ve Nutrigenomik İlişkisinin İncelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 12 4 1987–1996.
IEEE	S. Kahya, G. Diker, ve R. Zileli, “Sporda Beslenme ile Nutrigenetik ve Nutrigenomik İlişkisinin İncelenmesi”, Gümüşhane Sağlık Bilimleri Dergisi, c. 12, sy. 4, ss. 1987–1996, 2023, doi: 10.37989/gumussagbil.1370295.
ISNAD	Kahya, Sedat vd. “Sporda Beslenme Ile Nutrigenetik Ve Nutrigenomik İlişkisinin İncelenmesi”. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 12/4 (Aralık 2023), 1987-1996. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1370295.
JAMA	Kahya S, Diker G, Zileli R. Sporda Beslenme ile Nutrigenetik ve Nutrigenomik İlişkisinin İncelenmesi. Gümüşhane Sağlık Bilimleri Dergisi. 2023;12:1987–1996.
MLA	Kahya, Sedat vd. “Sporda Beslenme Ile Nutrigenetik Ve Nutrigenomik İlişkisinin İncelenmesi”. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, c. 12, sy. 4, 2023, ss. 1987-96, doi:10.37989/gumussagbil.1370295.
Vancouver	Kahya S, Diker G, Zileli R. Sporda Beslenme ile Nutrigenetik ve Nutrigenomik İlişkisinin İncelenmesi. Gümüşhane Sağlık Bilimleri Dergisi. 2023;12(4):1987-96.

Cited By

Spor ve Genetik İlişkisi: Sistematik Derleme

Herkes için Spor ve Rekreasyon Dergisi

https://doi.org/10.56639/jsar.1516686

Kapak Resmi İndir

Makale Dosyaları

Tam Metin